Бір адамды өлтіру барлық адамдарды өлтірумен тең
Құран Кәрімде: «Кім кісі өлтірмеген немесе жер жүзінде бұзақылық қылмаған біреуді өлтірсе, сонда шынайы түрде барлық адамды өлтіргенмен және кім оны тірілтсе (өлімнен құтқарса), барлық адамды тірілткенмен тең деп жаздық...",- деп айтылды.
Бір адамды өлтіру ең үлкен және ең қауіпті қылмыстардың бірі ретінде бүкіл адамзат қоғамын бұрыннан алаңдатып келеді. Адамды қасақана өлтіруді білдіретін бұл қылмыс Исламда қатаң айыпталып, кешірілмейтін күнә деп аталады. Қасиетті Құран Кәрімде және исламдық рауаяттарда адам өлтірудің харам екендігі бірнеше рет айтылып, оны жасағандарға қатаң жазалар белгіленген.
Pars Today кісі өлтірудің исламдағы орны, оған тыйым салынуы, кісі өлтірудің әлеуметтік және рухани салдары мен оған тағайындалған жазаларға тоқталды.
Исламда кісі өлтіруге тайым салыну
Исламда адам өлтіру қатаң айыпталып, ең үлкен күнәлардың бірі болып саналады. Құран Кәрімнің «Исра» сүресінің 33-аятында анық айтылған: "Алла, арам еткен кісіні өлтірмеңдер! Бірақ тиісті болса өлтіріледі. Ал біреу жазықсыз өлтірсе, сонда өліктің иесін ерікті еттік. Өлтіруде шектен аспасын. Өйткені, оған жәрдем етіледі (өш әперіледі)". Бұл аят адам өлтіруді харам көрсетіп, адам өмірі құрметтелетінін және тек ерекше жағдайларда және илаһи заң бойынша кек алуға болатынын еске салады.
Алланың ұлық Пайғамбары (с.ғ.с.) және Әһли Бәйттен және пәк Имамдардан (ғ.с.) жеткен көптеген рауаяттар да бұл мәселеге тоқталған. Мысалы, Имам Садық (ғ.с.) былай деді: "Қиямет күні бір ерді ол өз қанымен былғаған адамның қасына әкеледі. Енді халық есеп-қисапқа алынып жатқанда, қанға былғанған адам: "Уа, Алланың құлы! Неге маған былай істедің?" деп сұрады, ер адам: «Бір күні маған қарсы әрекет жасадың, мен өлтірілдім», - деп жауап берді". Бұл рауаят адам өлтірудің салдарын және адам өмірін сақтап қалудың жоғары маңыздылығын атап көрсетеді.
Қоғамда адамды өлтірудің әсері
Жазықсыз адамды өлтіру жеке көзқарас тұрғысынан ғана емес, әлеуметтік тұрғыдан да жойқын әсер етеді. Қасиетті Құран Кәрімнің «Маәида» сүресінің 32-аятында: "Кім кісі өлтірмеген немесе жер жүзінде бұзақылық қылмаған біреуді өлтірсе, сонда шынайы түрде барлық адамды өлтіргенмен және кім оны тірілтсе (өлімнен құтқарса), барлық адамды тірілткенмен тең деп жаздық...",- деп айтылды. Бұл аят адам өмірінің маңыздылығын және кісі өлтірудің қоғамға тигізетін әсеріне тоқталады. Адамды өлтіру болашақта әлеуметтік күйреуге негіз болуы мүмкін. Өйткені адам қоғамы біртұтас дене сияқты және оның бір мүшесінің зақымдануы бүкіл қоғамға кері әсерін тигізеді. Сондай-ақ, адамның өмірін құтқару бірдей құнды және әлеуметтік байланыстарды нығайтуға және нығайтуға әкелуі мүмкін.
Исламдағы кісі өлтірудің жазасы және қасас, дие және кешірім мәселесі
Ислам адамға қол жұмсау үшін ауыр жаза белгіледі, оның ең бастысы – қасас. Қасас қасақана кісі өлтіргені үшін жаза ретінде өлтірушіден кек алуды және өлтіруді білдіреді. Дегенмен, Ислам қасастан басқа кешірімділікке де мән береді. Құран Кәрімнің "Шура" сүресінің 40-аятында: "Бір жамандықтың жазасы өзіндей ғана жамандық. Сонда кім кешірім етіп, жарасса; онда оның сыйлығы Аллаға тән. Күдіксіз Ол, залымдарды жақсы көрмейді",- деп айтылды. Исламда қасас, дие (құның) алу немесе өлтірушіні кешіру арасында таңдау құқығы берілген. Бұл Исламның әділеттілік пен кешірімділікке шақырудағы икемділігін көрсетеді.
Имам Хомейни «Тахрир әл-Уәсилада» былай дейді: «Қасақана кісі өлтіру дие төлеумен шешілмейді, қасастың себебі болып табылады... Бірақ жазалаушының қасас (жазалау) мен кешіруді таңдауға құқылы». Кешірімділікті қуаттау Исламның әлеуметтік байланыстарды сақтауға және дауларды бейбіт жолмен шешуге талпындырғанын көрсетеді.
Қорытынды
Исламда кісі өлтіру ең үлкен күнәлардың бірі болып танылып, оған ауыр жаза тағайындалған. Дегенмен, Ислам әрқашан кешірімділікті қуаттап, жаза мен кешірімді таңдау құқығын берген. Бұл әрқашан әділетті жүзеге асырумен қатар қоғамды қайта құру мен реформалауға мүмкіндік беру Исламдағы қайырымдылық пен әділеттің тереңдігін көрсетеді. Осыған сүйене отырып, Ислам діні қауіпсіздік пен әділеттілікті сақтауға баса мән бере отырып, сонымен бірге әлеуметтік байланыстарды сақтауға және кешірімділік рухын көтеруге тырысады деп айтуға болады.
