Pars Today

Ирандағы ауылшаруашылық секторы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді, елдің экономикалық салаларын дамытып, олардың қажеттіліктерін қамтамасыз етіп, өсу мен экономикалық дамуға бағытталған үдерісте маңызды рөл атқара алады.

Ауыл шаруашылығы әлемнің көптеген елдерінде экономикалық дамудын факторы болып табылады. Ирандағы ауылшаруашылық секторы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді, елдің экономикалық салаларын дамытып, олардың қажеттіліктерін қамтамасыз етіп, өсу мен экономикалық дамуға бағытталған үдерісте маңызды рөл атқара алады. Иранның ауылшаруашылық саласына ауыл шаруашылығы, мал шаруашылығы, балық және орман шаруашылығы кіреді. Ауылшаруашылық өнімдер Иранның маңызды экспорттық тауарлары болып табылады. Иранның климаттық жағдайларының әртүрлілігіне байланысты бұл жерде өнімнің барлық дерлік түрлерін қоңыржай, субтропиктік және тропикалық аймақтарда жоғары сапада өндіруге болады. Иран - шамамен жиырма ауылшаруашылық өнімін өндіретін негізгі өндірушілердің бірі болып табылатын әлемдегі бес елдің бірі. Иранда 3000-ға жуық өсімдік түрлерін кездестіруге болады. Иранның Каспий аймағынан басқа бүкіл жерінде жыл ішінде шамамен 300 шуақты күннің болуы өндірілген ауылшаруашылық өнімдерін, әсіресе бау-бақша өнімдерін түсі, құрылымы мен дәмі жағынан жоғары сапаға ие болуына себеп болуда. Елдің 37 миллион гектардан астам жерінде ауылшаруашылықпен айналысу мүмкіндігі болғанымен, жыл сайын шамамен 17 миллион гектарға  түрлі дақылдар мен бау-бақша өсіріледі. Иран ауылшаруашылық өнімдерінің, оның ішінде анардың едәуір бөлігін өндіру бойынша әлемде бірінші орын алады. Жыл сайын әлемде шамамен 3,5 миллион тонна анар өндіріледі, оның ішінде Иранның үлесі орта есеппен  жылына бір миллион тоннаны құрайды. Басқаша айтқанда әлемдегі анардың ¼ Иранда өседі. Иран әлем бойында ең ірі анар өндіруші саналады.

Анар - ирандықтардың мәдениетіндегі жұмақ жемістерінің бірі ретінде сүйіспеншіліктің, бақыттың және құнарлылықтың белгісі. Анар - иранның жергілікті жемісі, ол орталық шөлде өндіріледі (Дашт Кавир және Кавир Лут). Анар - жемісі, гүлдері, жапырақтары мен тамырлары емдік қасиеттері бар әлемдегі он жемістің бірі. Анар   дәнінің майын  бояу, косметика және денсаулық сақтау салаларында қолданылады. Анар антоцианиннің бай көзі болып табылады және оны тамақ өнеркәсібінде қолдануға болады. Анар қабығындағы танин химиялық және фармацевтикалық өнеркәсіпте қолданылады. Биылғы күзгі жеміс антиоксиданттарға бай. Анар құрамындағы антиоксидант жасыл шайдан 10 есе көп. Анардың құрамында С дәрумені мен калийдің мөлшері өте жоғары және қандағы холестеринді төмендету, сау қызылиек пен тістерге көмектесу, жүрек ауруларын азайту және қатерлі ісіктерді емдеу сияқты көптеген емдік қасиеттері бар. Анардың емдік қасиеттеріне байланысты бұл өнім денсаулықтың зергері болып саналады.

Иранда анардың 760-қа жуық сорты бар, олардың әрқайсысының түсі, дәмі, дәмі, ерте пісетіндігі, қышқылдығы, тәттілігі, балғындығы, тауарлық қабілеті, сақтау қасиеттері, аурулары мен зиянкестеріне төзімділігі әртүрлі. Мысалы, әлемде теңдесі жоқ   Саве анары туралы айтуға болады. Савех анарының ерекшелігі - оның «брикс» деп аталатын су концентрациясы. Анардың бұл түрі Саве аймағының ерекше климатына байланысты әлемде өндірілетін басқа анарларға қарағанда жоғары  «брикске» ие. Саве  анарының сырт түсі қызыл, ал оның қалыңдығы - анардың көбірек сақталуына мүмкіндік береді. 

Фарс облысы мен Нейриз қаласы Иранның анар өндірісінің орталықтарының бірі болып табылады. Анар ішкі тұтынудан басқа Оңтүстік Корея, Ресей, Орталық Азия елдері, Парсы шығанағы елдері мен кейбір Еуропа елдеріне экспортталады. Иранның солтүстік-батысында орналасқан Джолфадағы Арас өзені бойындағы жерлер - анар өсіруге қолайлы басқа аймақтар. Джолфа  анары өзінің дәмі арқасында Армения мен Әзірбайжан сияқты көрші елдерге экспортталады.

Лорестан провинциясындағы Кухдашт қаласы - ауа-райының қолайлылығы мен топырақтың жақсы болуына байланысты елдің анар өсетін аймақтарының бірі, ал осы қаланың оңтүстік-батысында орналасқан  Сиаб  аймағы елдегі ең жақсы анарлардың бірін өсіреді. Иранда анардың 760 түрі өсіріледі, олардың ішіндегі ең табиғи және қышқыл түрі Гилан облысында өндіріледі. Анар бақтары елдің осы солтүстік провинциясының барлық жерлерінде, әсіресе орманды және таулы аймақтарда шашыраңқы. Қышқыл анар, әдетте, осы аймақтағы дәмді тағамның дәмдеуіші болып табылады.

Бұрын Иран әлемге анардың жалғыз экспорттаушысы болған. Иран 80000 га жерден жыл сайын 750000 тонна анар жинап, әлемде өңделген алқаптың және өндірістің жартысына жуығын иеленеді.   Анар Иранның өндіріс және экспорт саласындағы негізгі ауылшаруашылық өнімдерінің біріне айналды. Ирандық анардың 90 пайыздан астамы экспортталады. Бұл өнім   Ауғанстан, Пәкістан, Түрікменстан, Тәжікстан, Армения, Әзірбайжан, Грузия, Қазақстан, Бахрейн, Катар, БАӘ, Кувейт, Ирак, Малайзия, Ресей, Украина, Нидерланды, Германия, Австрия, Швеция, Франция, Италия, Швейцария, Қытай және Оңтүстік Кореяға жіберіледі. Әлемдік анар өндірушілердің бірі ретінде Иран жылына 150000 тонна анар экспорттауға қабілетті.

               ***************************************

Иранның тағы бір маңызды ауылшаруашылық өнімі -  құрма. Иран 240000 га жерде жыл сайын миллион тоннадан артық құрма өсріп, әлемде оның екінші ірі өндірушісі ретінде танымал. Құрма ағашы Иранның 15 облысында өседі. Керман, Хормозган, Хузестан, Бушеһр, Фарс және Систан-Балучестан облыстарында елдің құрмасының шамамен 97 пайызы өндіріледі. 

Рiarom құрмасы – Иранның ең қымбат құрмасы. Бұл құрманың елдің ішінде және сыртында көптеген тұтынушылары бар. Шафран, пісте, уылдырық және кілемдерімен бірге Иран құрмалары да әлемге әйгілі. Иранда құрманың 70-тен астам түрі өндіріледі. Құрма түрлерінің басты айырмашылығы қанттың түріне, сонымен қатар ондағы судың немесе ылғалдың мөлшеріне байланысты. Құрманың әртүрлі сорттарындағы қанттың жалпы мөлшері әр түрлі, бірақ олардың айырмашылығы көп емес және тек бірнеше пайызды құрайды. Мозафати, Халилие, Клоте, Пиарам, Аль Мехтари, Мардасанг, Кабкаб, Захеди, Хадж Багери, Раби, Хазрави, Бархи, Колониал және Шахани - Ирандағы құрма түрлері. Елдегі өндірілген өнімнің шамамен 90 пайызы ішкі тұтынудан асып түседі, бұл осы өнімді экспорттаудың маңыздылығын көрсетеді. Иран құрмалары 78 елге экспортталады.  Үндістан ең үлкен тапсырыс берушісі болып, Ираннан 11 миллион доллардан асатын қаржыға  құрма импорттайды. Австрия, Германия, Индонезия, Ұлыбритания, Украина, Беларуссия, Америка Құрама Штаттары, Италия, Түркия, Корея, Қытай, Дания, Жапония, Чили, Ирак және Франция ирандық құрманы сатып алатын елдер.