Pars Today

Сарапшылардың пікірінше, суарудың заманауи әдістері судың ысырап болуының алдын алуымен бірге өндіріс сапасын арттырады. Жаңбыр арқылы суарудың тиімділігі 70 пайыз, ал тамшылатып суарудың тиімділігі 95 пайыз құрайды. Алайда егін жерлерді дәстүрлі әдіспен суарудың тиімділігі 40 пайызды құрайды.

Ауылшаруашылық өнімдерді егу әдістерді қайта қарастыру және ақылдылау әдісті таңдау - кейбір аудандардағы су тапшылығы мәселесін шешу үшін ұсынған басқа әдістердің бірі. Кейбір ауылшаруашылық өнімдердің суды басқа өнімдердің көбірек қажет ететінін баршаға белгілі. Мысалы, қарбыз және бадам тәрізді кейбір жемістер мен жаңғақтар суды көп тұтынады. Бадам дәні  үшін 1,1 галлон, ал бір кг қарбызды өсіру үшін шамамен 300 литр су қажет. АҚШ су ғалымы Джей Фамигити: «Суды қалай тұтынатынымыз және қандай азық-түлік алғымыз келетіні туралы нақты шешімдер қабылдау керек. Келешекте ауыл шаруашылығы өнімді мұқият таңдауға  тапынатын болады», - дейді.

Өсімдіктерді өсіру схемасы суару желілерін жобалаудағы маңызды параметрлердің бірі болып табылады. Бұл өзін-өзі қамтамасыз етуден ерекшеленетін азық-түлік қауіпсіздігімен тікелей байланысты. Елдің географиялық-климаттық ерекшеліктері оның стратегиялық өніммен өзін-өзі қамтамасыз етуіне жол бермейді. Бірақ климатқа бейім өнімдерге инвестиция салу және оларды әлемдік нарыққа шығару арқылы, сондай-ақ ауылшаруашылық өнімдер экспортынан түскен валютамен қажетті азық-түлікпен қамтамасыз ету арқылы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге болады. Бұл мәселе қазіргі өсіру үлгілерін  мен өзін-өзі қамтамасыз ету саясатын қайта қарастыруды қажет етеді.

Елдердің су ресурстарын үнемдеу тәжірибесіне шолу жасап, көптеген елдердің нәтижеге қол жеткізу үшін жылдам қайтару әдістерімен қатар болашаққа бағытталған әдістерді қолданғанын көреміз. Әлемде суды ең көп тұтынатын салалардың бірі - ауыл шаруашылығы. Су басудың орнына тамшылатып суару әдісін қолдану, культивацияны жақсарту және әртүрлі суға төзімді ауылшаруашылық өнімдер және дәстүрлі әдістердің орнына парниктік және гидропоникалық дақылдарды (топырақсыз өсіру) ауыстыру. Жапонияда гидропоникалық стратификация суды тұтынуды 99 пайызға дейін үнемдеді.

Тағы бір мысал - Австралия. Австралия 2006 және 2007 жылдары су тапшылығы дағдарысын бастан кешті. Бұл елдегі суды дұрыс тұтынбау ауылшаруашылық өнімдерге зиян келтіріп, ауылшаруашылық өнімдер мен азық-түлік импортына себеп болды. Нәтижесінде аграрлық секторға су бөлу 84 пайызға қысқарды және көп суға мұқтаж ауылшаруашылық өнімдерді өндірудің алдын алынды. Сондай-ақ фермерлер   тамшылатып және жаңбырлатып суару әдістерін қолдануға мәжбүр болды.

2013 жылы Бразилия да су тапшылығы дағдарысымен бетпе-бет келді. Бұл жылы Рио-де-Жанейрода дағдарыс басқа қалаларға қарағанда көбірек байқалды және үкімет дағдарысты бақылауға алу үшін тазартылған су бағасын көтерді. Су бағасының соншалықта өсуі, оны тұтынуды азайтты. Бразилия үкіметі: «Елде тазартылған су бағасының көтерілгендіктен оның тұтынуы 40 пайызға төмендеді»,- деп мәлімдеді.

Соңғы жылдары су тапшылығы дағдарысымен бетпе-бет келген,  , бірақ жағдайды шешуге бағытталған саясат қабылдаған тағы бір мемлекет - АҚШ. 2011 жылы Флорида штатында су тапшылығы дағдарысы басталды, нәтижесінде 1200 тұтынушы көп шығындалды, олардың көпшілігі штаттағы өнеркәсіптік тұтынушылар болды. Калифорниядағы су тапшылығы дағдарысы «су полициясы» деп аталатын адамдардың су тапшылығының қаупі туралы және суды қалай дұрыс пайдалану керектігін және қалдықтарды қалай жою керектігін ескерту үшін азаматтардың үйіне келіп,  үйретулеріне себеп болды.

Швеция - дағдарыс пен су тапшылығының технологиялық шешімдерін ұсынған тағы бір мемлекет. Мысалы, жуырда Швецияда өмір сүретін ирандық инженер Мехрдад Махджуби суды үнемдеу және тиімді пайдалану үшін ерекше душ ойлап тапты және әлемдік технологиялар жаңалықтарының алдыңғы қатарына шыға алды. Бұл душ ғарыштық душ немесе болашақ душ деп аталады және пайдаланылған судың 90 пайыздан астамын тазартуға және пайдаланылған суды душқа қайтаруға қабілетті. Зерттеушілердің судың жоғалуын азайту саласындағы жетістіктерінің бірі - «ағынды суларды айдау құрылғысы». Қазіргі тазартылған су құрылғылары көп суды ысырап ететіндігін ескерсек, ирандық зерттеушілердің жетістігі болып табылатын бұл құрылғыны пайдалану пайдалы болуы мүмкін. Камран Зангане, Керманшах ғылыми-технологиялық паркіндегі білімге негізделген компанияның бас директоры және осы құрылғыны ойлап тапқан адам. Сонымен қатар, бұл құрылғыда соңғы дистилденген суды зарарсыздандыру үшін ультрафиолет сәулелерін қолданады және оны пайдалану арқылы энергия шығыны 15 пайызға дейін азаяды. Тағы бір өнертабыс бұрын пайдаланылған су мен сарқынды суларды ауыз суға айналдыра алады. Ахмад Бехрад, «Төтенше электролиздік суды залалсыздандыру жүйесін» ойлап тапқан адам: «Бұл жүйені қолдану арқылы құдықтағы суды (тазартылмаған суды) тазарта аламыз және оны жер сілкінісі, су тасқыны, соғыс сияқты қиын жағдайларда ішуге қолдана аламыз»,- деді. Бұл жүйе 10 минут ішінде 10 литр суды тазарта алады. Ол өнеркәсіптік сарқынды суларды ішуге жарамсыз суға айналдыруға мүмкіндік беретін басқа өнертабысы туралы былай деді: «Өндірістік ағынды суларды ішуге жарамсыз суға айналдыру үшін бақшалар мен егістіктерді суландыру үшін «электрокоагуляция» әдісін қолдандық және бұл әдіс суару кезінде судың  босқа кетуінін алдын алады».

Электрокоагуляция -   бірнеше аралас механизмдермен су мен ағынды сулардан ластаушы заттарды шығаратын функциясы қарапайым және тиімділігі өте жоғары күрделі процесс. Бұл әдіс коммуналдық, өндірістік және химиялық ағынды суларды тазарту үшін қолданылады және оның басты артықшылығы коагуляцияға қажет суға немесе сарқынды суға тұз қоспай белсенді катиондармен қамтамасыз ету болып табылады. Тағы бір ирандық өнертапқыш шаруа қожалықтары мен ауылшаруашылық жерлерін суаруға арналған су мөлшерін реттеу жүйесін ойлап шығарды.  

Осылайша, ғылыми шешімдер күмәнсіз оңтайландыру және үнемдеу үшін қолданылатын технологияларды өндіру мен дамытуда өзгеріс енгізе алатындығын және құрғақшылық пен су тапшылығы дағдарысыгың бұл ережеден тыс қалмайтыны белгілі. Сондықтан  барлық ресурстарды, соның ішінде технологияларды, үнемдеуді, баға жүйесін, ынталандыру тетіктерін және мәдениетті қолдануды қолданған кезде су дағдарысымен күресу стратегиясының толық пакеті ретінде қарастырған кезде ғана барлық оңтайлы ресурстарды пайдалануға болады. Әлемдегі су ресурстары шектеулі, ал су дағдарысын еңсеру үшін біз өз ресурстарымызға көбірек қамқорлық жасауымыз керек және оған қамқорлық жасаудың көптеген тәсілдерін үйренуіміз керек.