Ақп 07, 2023 18:15 Asia/Almaty
  • Жыл ұранына арналған (21): Дамыған елдердің экономикалық прогресіндегі өндіріс орны

Ислам революциясы жетекшісі хиджра-шамси күнтізбесінің биылғы 1401 жылын «Өнідіріс: білімге негізделген және жұмыспен қамтушы» жыл деп атады. Осыған орай, жыл ұранына негізделген бағдарламалар дайындалып, назарларыңызға ұсынылуда. Бұл жинақтың жалғасында дамыған елдердің экономикалық ілгерілеуіндегі өндірістің орны сөз болады.

Өндіріс өнеркәсібі дамыған елдер үшін өте маңызды, әрі бұл олардың экономикалық өсу жолы, әрі күшінің басты факторы, өйткені экспорт бұл елдердің дүние жүзіндегі экономикалық табысы мен жоғары қаржылық қуатына әкеледі. Экспорт елдердің экономикалық динамикасында және халықты жұмыспен қамтуда маңызды рөл атқарады және осы себепті барлық елдер экспортқа ерекше көңіл бөледі, бірақ дүниежүзілік экспорттық нарықтың көп бөлігі санаулы елдердің иелігінде.  Дамыған елдердің ең маңызды экспорттық тауарлары  өнеркәсіптік, электронды және ауылшаруашылық тауарлары болып табылады.  Өнеркәсіптегі ең маңызды заттардың бірі - автокөлік. 2018  жылы әлемдік автомобиль экспорты 775,2 миллиард долларды құрады.  Автокөлік экспорты 2014 жылдан бері 9,3 пайызға, 2017 жылы 3,4  пайызға өсіп, 749,5 миллиард долларды құрады. Құрлықтар арасында  Еуропа 423,6 миллиард доллар құнымен ең көп экспортты және әлемдік автомобиль экспортының 54,6% құрады. Одан кейінгі орында 24,9%-бен Азия, одан кейін 18,3%-бен Солтүстік Америка тұр. Төменде 2018 жылы ең көп көлік экспорттаған елдер көрсетілді.

Барлық экспортталған автомобильдердің 20%-ы Германияға 154,7 млрд доллар, Жапония 12,8% және құны 99,1 млрд доллар, АҚШ 6,6% және құны 51,4%, Мексика 6,4% және құны 49,4 млрд доллар құрайды, Англия 5,4% және құны 42 млрд доллар, Канада 5,3% және құны 41 млрд доллар, Оңтүстік Корея 4,9% және құны 38,2 млрд доллар.

Дүние жүзіндегі елдердің ішінде Қытай әлемдегі ең ірі экспорттаушы  болып табылады. 2017 жылы Қытай әлемдегі елдерге электронды жабдықтар мен машиналарды қоса алғанда, шамамен 2,16 триллион долларлық тауарлар мен қызметтерді экспорттады деп бағаланды. Бұл көрсеткіш Қытайдың 2017 жылғы жалпы ІЖӨ-нің  шамамен 19,6%-ын қамтиды.  2018  жылы Қытайдың экспорты әлемдегі жалпы  экспорттың шамамен 12,9% құрады. Қытайдың негізгі экспорты машиналар мен электронды жабдықтар (40 пайыз), киім, тоқыма, болат, темір және медициналық құрал-жабдықтар болып табылады. Қытайдың негізгі экспорттық серіктестері: Жапония, Оңтүстік Корея, АҚШ, Еуропалық Одақ және Австралия.

АҚШ әлемдегі екінші ірі экспорттаушы болып табылады және есептеулер бойынша АҚШ-тың 2017 жылы экспорт көлемі 1,58 триллион долларды құрады. АҚШ-тың экспорт бойынша Қытайдан артта қалуының бір себебі – оның Қытаймен салыстырмалы бағада көп тауар өндіре алмауында. Машиналар, электронды жабдықтар, ұшақтар, мұнай, медициналық құрал-жабдықтар, пластмассалар, асыл тастар, бағалы металдар мен монеталар, фармацевтика және органикалық химикаттар АҚШ-тың алғашқы 10 экспорты болып табылады. Есте ұстайтын маңызды жайт, АҚШ пен басқа да өнеркәсібі дамыған елдер экспорттайтын заттар дүние жүзіндегі барлық елдерге, әсіресе бұл тауарларды өндіруге мүмкіндігі жоқ елдерге қажет болатындай. Бұл сипаттама осы елдердің, соның ішінде АҚШ кірістерін елеулі қауіп-қатерге ұшыратпайды.

Германия әлемдегі экономикасы жағынан үшінші орында. Дүниежүзілік банктің статистикасы бойынша, 2021 жылы бұл елдің ішкі жалпы өнімі 3,84 триллион долларға жетіп, АҚШ пен Қытайдан кейінгі әлемдегі ең үздік үшінші экономикаға ие болды. Германияның негізгі экспорты: өнеркәсіптік машиналар, автомобильдер және басқа да моторлы көліктер мен автомобиль бөлшектері, электр машиналары мен электрондық бұйымдар, дәрі-дәрмек және медициналық жабдықтар, өлшеу және өлшеу құралдары. Германия бүкіл әлемге өзінің жоғары автомобиль өнеркәсібімен танымал. Неміс автомобильдері өзінің инновацияларымен, қауіпсіздігімен және бірегей дизайнымен бағаланады және Азиядан Америкаға дейінгі барлық континенттерде көптеген жанкүйерлерге ие. Еуропалық өндіріс және сату нарығының көшбасшысы болып табылатын Германия әлемдік деңгейдегі инфрақұрылымы мен дамуына және мамандандырылған жұмыс күшінің болуына қарамастан халықаралық деңгейде бірегей автомобиль өнеркәсібін құрды. Бұл саланың 2021 жылғы табысы 456 миллиард еуроны құрайды және осы салада 300 мыңнан астам адам жұмыс істейді, мұның барлығы осы саланың Германия экономикасындағы маңыздылығын көрсетеді.  

Германияның әуе көлігі саласында жақсы экономикалық тарихы бар. 20 ғасырда германияның аэроғарыш өнеркәсібі кеңейді, ал ғасырдың аяғында одан сайын күшейді.  1990  жылдардан бері Германияның  аэроғарыш өнеркәсібінің өсуі төрт есе дерлік өсіп, 2019 жылға қарай 40 миллиард  еуродан астам кіріс әкелді.  Медицина өнеркәсібі де Германиядағы ең ірі экономикалық секторлардың бірі болып табылады.  Бұл нарық соңғы 10 жылда 4,1% өсті және 7,5 миллионнан астам қызметкері және 176,3 миллиард еуродан астам экспорты бар Германия  экономикасына айтарлықтай әсер етті. Германияның химия өнеркәсібі ел экспортының үлкен бөлігін құрайды, бұл оны әлемдегі ең маңызды химия экспорттаушылардың біріне айналдырады. 2021 жылы Германияның химия өнеркәсібінің болжамды кірісі 84,8 миллиард еуроны құрады. Сондай-ақ медициналық тауарлар экспорты экономикасына 84,8 миллиард доллар кіріс әкелді. Тоқыма өнеркәсібі де Германиядағы маңызды салалардың бірі болып табылады. Инновацияның жоғары мүмкіндігінің арқасында неміс тоқыма өнеркәсібі коммерциялық салаларда өз орнын кеңейте алды. 2021 жылы тоқыма өнеркәсібінің болжамды кірісі 12,5 миллиард еуроны құрады.