Адамдардың қажеттіліктерін қамтамасыз ету/ Имам Садықтың (ғ.с.) 11 моральдық-әлеуметтік рауаяты

Имам Садық (ғ.с.): «Кімде-кім халық ісін өз қолына алып, әділеттілік танытып, үйінің есігін халыққа ашса, жамандық әкелмесе, халық ісімен айналысса, Алла Тағала қиямет күні оны қорқыныш пен үрейден қорғап, жәннатына апарады».

Имам Джафар Садық (ғ.с.) деген атпен танымал Джафар бин Мұхаммед (83-148 хижра) әкесі Имам Бақерден (ғ.с.) кейінгі он екі шиітінің алтыншы имамы. Ол 34 жыл бойы (114-148 һ.ж.) шиіт имаматын басқарды, бұл соңғы бес Омейяд халифаларының, яғни Хишам бин Абдул Маликтен бастап және Аббасидтердің алғашқы екі халифасының Сафа және Мансур Даваниги жерінде өз халифалығымен бір уақытта болды.

Имам Садық (ғ.с.) Омеяд үкіметінің әлсіздігінен басқа шиіт имамдарына қарағанда әлдеқайда көп ғылыми қызметке ие болды. Оның шәкірттері мен айтушылардың саны – 4000 адам. Әһли Бәйт (ғ.с.) дәстүрлерінің көпшілігі имам Садықтан (ғ.с.) келеді, осы себепті  шиіттер мазхабы  Джафари мазхабы деп те аталады.

Имам Садық (ғ.с.) сүнниттік фиқһ жетекшілері арасында жоғары мәртебеге ие. Одан Әбу Ханифа мен Мәлік бин Әнас рауаят етті. Әбу Ханифа оны мұсылмандардың жоғары ғұламасы деп санаған.

Имам Садық (ғ.с.) рауаят етеді: «Біз, Пайғамбар әулетіміз. Біздің қасиетіміз - бізге жамандық жасаған адамды кешіру».

Шейх Садуқ имам Садықтың (ғ.с.) Мансур Дауаниғидің бұйрығымен  улану нәтижесінде шәһид болғанын айтты.

Имам Джафар Садықтың (ғ.с.) 11 моральдық және әлеуметтік ұсынысына назар аудардық:

• Өз қателіктеріңіз туралы ойлаңыздар

Имам Садық (ғ.с.): Басқалардың кемшілігіне қожайын сияқты қарама, кішіпейіл қызметші ретінде өз кемшіліктеріңді тексер. [Тахф әл-Ақұл/ 295.]

• Өтіріктен, орындалмаған уәдеден, сатқындықтан аулақ болыңыз

Имам Садық (ғ.с.): Оның иесі намаз оқып, ораза ұстаған адам болса да, үш қасиет – екіжүзділіктің белгісі: өтірік айту, уәдені бұзу, аманатқа қиянат жасау. [Тахф әл-Ақұл/ 229.]

• Не ғалым бол, не білім ізде

Имам Садық (ғ.с.): Білімді болмасаңдар немесе оны үйреніп жатпасаңдар, мен сендерді жас көргім келмейді.  [Амали Туси, 303-604.]

• Кешірімді және мейірімді болыңыз

Имам Садық (ғ.с.): Сізге береке мен шаттық болсын. Алқаның ортасындағы үлкен асыл тас оның сұлулығына себеп болғаны сияқты, бұл екі қасиет де өлілердің сәні болып табылады.  [Мизан әл-Хакма 2300 бет,  Бихар, 71 том.]

• Әділдік танытып, адамдардың ісіне қамқор бол

Имам Садық (ғ.с.): Кімде-кім халықтың істерін өз қолына алып, әділеттілік танытса, үйінің есігін халыққа ашса, халықтың істеріне кіріссе, оны Қиямет күні қорқыныш пен үрейден сақтау және жәннатқа апару Алла Тағалаға жүктеледі.  [Мизан әл-Хакма 2773 бет,  Бихар, 75 том.]

• Дұға жасаудан жалықпа

Сайф Таммар имам Садықтан (ғ.с.): «Мен имам Садықтың (ғ.с.) былай деп айтқанын естідім: Ешқашан дұға етуді тоқтатпа, өйткені Аллаға ешбір жолмен жақындай алмайсың. Мұқтаждығың кішігірім болсада, сұраудан ешқашан бас тартпа, өйткені кіші мұқтаждықтардың да және үлкен мұқтаждықтардың да орындаушысы бір Алланың өзі. [Амали Мофид, 2-ші мәжіліс 2 том, 31 б.]

• Адамдармен қызығушылықпен қол алыс  

Имам Садық (ғ.с.): Алла Елшісі (с.ғ.с.) адамдармен қол алысқан, қарсы тарап қолын тартпайынша еш уақытта қолын тартпаған. [Бихар әл-Анвар, 16-том, 269-бет].

• Әзілдеc, бірақ тек шындықты айт

Имам Садық (ғ.с.): Алла Елшісі (с.ғ.с.) әзілдейтін, бірақ шындықтан басқа ештеңе айтпайтын. [Бихар әл-Анвар, 16-том, 244-бет].

• Адамдар түсінетіндей сөйле 

Имам Садық (ғ.с.): Алла Елшісі (с.ғ.с.) ешқашан адамдармен ақыл-парасатының деңгейінде сөйлеспеген және: «Біз, пайғамбарлар, адамдармен олардың ақыл-ойы мен түсінігі деңгейінде сөйлесуге міндеттелгенбіз",- деген. [Сунан ән-Нәби, 57-бет].

• Әрқашан хош иіс

Имам Садық (ғ.с.): Алла Елшісі (с.ғ.с.) тамақтан гөрі хош иісті заттарға көбірек жұмсайтын. [Бихар әл-Анвар, 16-том, 248-бет]                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               • Өзіңіз қарапайым болыңыз, бірақ қонақтарыңызды өте жақсы қабылдаңыз

Имам Садық (ғ.с.): Хазірет Әмір әл-Мүминин (ғ.с.) тамақ жағынан Алланың Пайғамбарына (с.ғ.с.) ең ұқсас адам болатын. Ол өзі нан, сірке суы мен зәйтүн майын жеп, халыққа - қонақтарына нан мен ет берді. [әл-Кафи 6:328]