Джейш әл-Зұлым (1)

Өздерін «Джейш әл-Адл» деп атайтын «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы соңғы жылдары Иран халқына қарсы көптеген лаңкестік әрекеттер жасаған лаңкестік топ. Соңғысы 15 желтоқсанда Систан және Белуджистан облысындағы Раск полициясының штаб-пәтеріндегі теракт болды.

2013 жылдан бері «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы Иранның Систан және Белуджистан аймағында бірқатар операциялар мен қарулы әрекеттерді бастады. Бұл топты Абдулрахим Малзаде деген адам құрған. Абдулрахим Малзаде Пәкістанда «Джейш әл-Зұлым» ұйымын құрғанға дейін бұл елдегі кейбір лаңкестік топтардың мүшесі болған.

«Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы алғашқы қадамдарда ұйымды ұйымдастыру мен дамытуға күш салды. «Джунд әш-Шайтан» лаңкестік тобы «Джейш әл-Зұлымның» ізашары. 2002 жылдан кейін «Джунд аш-Шайтан» Иранның шығыс және оңтүстік-шығыс аймақтарында «Әл-Қаида» лаңкестік тобы мен «Талибан» тобының үлгісіне сүйене отырып, өз белсенділігін бастады, одан кейін күшейтті. Бұл топ Абдул Маджид Риги ака Абдул Малек Ригидің әрекеттері түріндегі зорлық-зомбылық, тәкфирлік, шиіттерге қарсы және Иранға қарсы дискурсты қарастырады. Сондай-ақ, қауіпсіздік күштеріне және қарапайым шиіттер мен суннит азаматтарына қарсы кең ауқымды қарулы операциялар жүргізеді. Риги 2011 жылы "есірткі саудасы, кейбір қарапайым адамдар мен ирандық сарбаздарды ұрлау және өлтіру" айыптарымен сотталып, өлім жазасына кесілді.

Риги мен оның тобының есебінде Систан және Белуджистан облысының мыңнан астам адамының қаза болуы және жараланғаны жазылған. Абдул Малик Риги Пәкістандағы діни мектептерде білім алған және 23 жасынан бері қарулы және зорлық-зомбылық әрекеттеріне қатысқан. Джейш әл-Зұлым тобы  Абдул Малик Риги тұтқындалғаннан кейінгі жылдары құрылды. Жалпы, Риги 2010 жылы наурызда тұтқындалған соң «Джунд аш-Шайтан» лаңкестік тобында өзіндік түсініксіздік пен күмән пайда болып, оның кейінгі бөлінуіне жол ашты. Мұхаммад Захир Балуч Абдул Маликтің мұрагері ретінде таныстырылып, Чабахардағы Тасуа күні (мухаррам айының 9-ы) және 2010 жылы Захедан мешітінде имам Хусейннің (ғ.с.) туған күнінде лаңкестік операциялар жүргізілді. Осы операциялардан және Абдул Малик Риги өлім жазасына кесілгеннен кейін топ мүшелерінің алауыздығы күшейе түсті. Оның ағасы Абдул Рауф Риги және басқа да бірқатар лаңкестік жауыздар сияқты топ жетекшілерінің ұйымға қатысты үлкен келіспеушіліктері болды. Бұл екі жақтылық топтың  «Джунд аш-Шайтан» және «Джейш әл-Зұлым» болып екіге бөлінуіне әкелді. Абдул Маликтің ағасы Абдул Рауф Риги «Джейш ан-Наср» деп аталатын топ құрды, Малзаде де «Джейш әл-Зұлым» үшін жауапкершілікті өз мойнына алды.

«Джейш әл-Зұлым» тобы Ауғанстан мен Пәкістандағы Иранның айналасындағы қауіпсіз аймақтарды пайдаланып, жартастардың, таулардың және жетуге болмайтын аймақтардың арасында бірқатар заңсыз базалар құрды. Ол Иранда көптеген қылмыстар жасағанына қарамастан, жалған мәлімдемеде балуж халқының құқығын қорғауды мақсат тұтатынын жариялады. Иран мен Пәкістандағы балуж халқының өкілдері кез келген лаңкестік әрекетті айыптай отырып, мұндай мәлімдемелерді «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобын адамзатқа қарсы әрекеттерін жасыру үшін үлкен өтірік деп санайды. Бұған қоса, «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы өз шабуылдарында шиіт пен сүннит немесе белудж және белудж емес деп ажыратпайды және адамгершілікке жатпайтын мақсаттарға жету үшін ұлты мен дініне қарамастан әрбір ирандық адамды нысанаға алады.  «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобының идеологиясында Иранның халқы мен егемендігі және Ислам Республикасы жұйесіне берік кез келген адам дұшпан болып саналады. Идеологиялық деңгейде, жалпы алғанда, сириялық салафилік қарсыластар сияқты уахабилік салафилік ілімдерді насихаттаудың белгілерін «Джейш әл-Зұлым» жетекшілерінің ойларынан да байқауға болады. Бұл лаңкестік топ ДАИШ пен лаңкестердің Сирия халқы мен билеуші ​​режиміне қарсы соғысы кезінде тәкфиршілерге қолдау көрсетті. Тіпті «Джейш әл-Зұлым» ұйымдық моделі «Әл-Қаида» лаңкестік тобының әдісі бойынша қалыптасқан және ол басқарушы қауіпсіздік және құқық қорғау органдарымен қақтығысып, өз мақсаттарына жету үшін террор туғызады.

Сирия халқы мен билеуші ​​режиміне қарсы тәкфирлік соғыс кезінде уақыт өте ИИР-на дұшпандық танытатын елдер де осы топқа қосылды. Бұл елдер осы топтың шектеулі мүмкіндіктері мен құралдарын пайдаланып, ИИР-ның жан-жақты қауіпсіздігін бұзуға тырысты. Бұл жаулар тобының пайдасына бірқатар факторлар әсер еткен сияқты, Олардың кейбіреулері:   Джейш аз-Залум басшылары мен Иранның дұшпандары мен дұшпандарының тыңшылық қызметтері арасындағы байланыстың болуы, «Джунда әш-Шайтан» лаңкестік тобынан тараған басқа топтармен салыстырғанда «Джейш әл-Зұлым» тобының операциялық мүмкіндігі және қарсылас елдердің Абдур Рахим Малзадені екінші Ригиге айналдыру әрекеттері.

«Джейш әл-Зұлым»  лаңкестік тобы өзінің шабуылдар жоспарында Иранның оңтүстік-шығыс аймақтарындағы тәкфирлік-террорлық зорлық-зомбылықты оқшаулау үшін күш салып, басқа да белсенді лаңкестік топтарды тарту үшін шаралар қолданып жатқанын білу орынды.  Бұл әрекеттердің шыңы Абдул  Рауф Ригиді «Джейш әл-Зұлым»  жасырын өлтіргеннен кейін «Джейш ан-Наср»  «Джейш әл-Зұлымға» қосылды. Абдул Рауф «Джейш әл-Зұлымнан» бөлінгеннен кейін екі жақ арасында достық пен қайтып оралу үшін бірқатар ауқымды келіссөздер жүргізілді. Абдул Рауф қаржылық және билік іздеу себептеріне байланысты бұл келіссөздерді нәтижесіз қалдырды және оны «Джейш әл-Зұлым» күштері өлтіргеннен кейін, «Джейш ан-Наср»  мүшелерін «Джейш әл-Зұлымға» қайтару үшін  консультациялар мен талқылаулар аяқталды.  Ақырында, 2016 жылдың қарашасында «Джейш ән-Наср» «Джейш әл-Зұлым» жетекшісі Абдур Рахим Малзадеге қосылып, таратылды.  

«Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы үш географиялық аймақпен бөлінген үш әскери бөлімнен тұрады. Иранның  Систан және Белуджистан облысының оңтүстік-шығысындағы «Сарбаз және Раск» аймағындағы  Абдул Малик Малзаде әскери тобы, Систан және Белуджистан облысының шығысындағы «Сараван» полигонындағы шейх Зиаи әскери тобы және Маулви Нематулла Таухиди солтүстіктегі  Мирджаве мен Захеданда  Систан мен Белуджистан облысының шығысында  әрекет етеді және Пәкістан шекарасының нысандарын қашып, жасырыну үшін пайдаланады. «Джейш әл-Зұлым» операцияларының негізгі жауапкершілігі Сараван мен Сарбаз аймағындағы Абдул Малик пен Шейх Зиаи бөлімшелеріне жүктеледі, олар партизан үлгілері мен буксирлеу әдістерін, қашықтан басқарылатын бомбалар мен жол миналарын пайдаланып лаңкестік  операцияларды жүзеге асырады.

Захедан, Чабахар және т.б. қалалардың тұрғын аудандарындағы жарылыстар, бақылау-өткізу пункттеріне, полиция патрульдіктеріне, аймақтағы инженерлік күштерге көптеген шабуылдар, әскери және полиция машиналары мен қызметкерлеріне буксирлер, шекаралық бақылау мұнараларына шабуылдар, адам ұрлау, есірткі контрабандасына қатысу. «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобының Иранның Систан және Белуджистан облысындағы басқа әрекеттерінің бірі.

Тағы бір айта кететін жәйт, «Джейш әл-Зұлым» тобы бұрынғы  «Фурқан» тобы, «Джунда әш-Шайтан» сияқты лаңкестік топтармен салыстырғанда басқа бағытты ұстанады.  Бұл лаңкестік топ дискурс   элементтеріне көбірек мән беріп, тікелей террор саласында болумен қатар, жұмсақ террор мен қоғамдық пікірді бұрмалау саласына да назар аударады.

Аймақтағы барлық салафиттік және лаңкестік топтар сияқты «Джейш әл-Зұлым» да екі көзден қаржылық қолдау алады. Олардың бірінші көзі Батыс Азия аймағындағы кейбір араб елдерінің қаржылық қолдауы болса, екінші табыс көзі мен қаржысы есірткі саудасы болып табылады.