Pse pasurimi i uraniumit është një vijë e kuqe për Iranin?

ParsToday - Kapaciteti e Iranit për të pasuruar uranium dhe për të ruajtur ciklin e prodhimit të karburantit bërthamor në territorin iranian, ndërkohë që e ndjek këtë proces brenda kuadrit të përdorimeve paqësore dhe nën mbikëqyrjen e Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike, natyrisht krijon edhe një lloj "frenimi strategjik".

Sipas ParsToday, ditët e fundit dhe pas rritjes së polemikave në lidhje me pasurimin e uraniumit nga Irani, veçanërisht në procesin e negociatave bërthamore, kjo çështje ka ngjallur shumë kuriozitet. Sipas "Avash", çështja e pasurimit të uraniumit është mosmarrëveshja më e madhe midis Iranit dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës në arritjen e një marrëveshjeje përfundimtare, të paktën në këtë fazë. Një vijë e kuqe e rëndësishme dhe e guximshme nga Teherani që nuk është i gatshëm të bëjë një hap prapa prej saj. Një vijë e kuqe që u përsërit vazhdimisht edhe në negociatat e JCPOA-s dhe që arriti të arrinte në një përfundim për një pasurim minimal prej 3.67 përqind në territorin iranian.

Nga ana tjetër, amerikanët pretendojnë se pasurimi i uraniumit nuk ka qëllim logjik për një vend nëse nuk dëshiron të ndërtojë një bombë bërthamore dhe për këtë arsye asnjë vend që nuk ka armë bërthamore nuk duhet të ketë të drejtë dhe kapacitet të tillë. Kohët e fundit, presidenti amerikan Donald Trump theksoi edhe një herë në një mesazh në rrjetet sociale se ai nuk lejon asnjë nivel pasurimi të uraniumit. Në një atmosferë të tillë, pyetja është më e rëndësishme se kurrë është kjo: "Pse Irani ka nevojë për pasurim të uraniumit në radhë të parë dhe pse një çështje e tillë duhet të bëhet një vijë e kuqe kryesore në negociata për këtë vend?"

Kapaciteti i Iranit për pasurimin e uraniumit të është një levë diplomatike efektive

Sot, në botë fjalën e parë e flasin ato vende që ndodhen në nivele të larta në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe në këtë mesë shkenca atomike është pjesë e rëndësishme e këtij procesi. Në planin e tij për dy dekadat e ardhshme, Irani mbështetet shumë në energjinë bërthamore deri në 20,000 megavat dhe prodhimin e radiofarmaceutikëve për një milion pacientë. Sigurisht, duke pasur parasysh rrethanat globale dhe përvojën e kaluar të Iranit në furnizimin me karburantin e nevojshëm për reaktorët e tij dhe garantimin e një procesi të përhershëm të furnizimit me karburant që u përball me shkelje të shumta të angazhimeve nga palët perëndimore, ekziston një politikë strategjike në vend që pasurimi i uraniumit nuk do të mbyllet ose hiqet nga Irani në asnjë rrethanë.

Kjo politikë strategjike bëri që Irani të refuzojë të ndalë procesin e pasurimit të uraniumit edhe për një çast, pavarësisht theksimit të gjashtë rezolutave të Këshillit të Sigurimit mbi ndalimin ose pezullimin e pasurimit të uraniumit në vitet 2006 deri në 2013, derisa arriti të provonte pasurimin e uraniumit si një të drejtë legjitime bazuar në Nenin 4 të NPT-së, bazuar në JCPOA dhe Rezolutën 2231 të Këshillit të Sigurimit të OKB.

Për këtë arsye, Teherani arriti në përfundimin se mungesa e pavarësisë në prodhimin e karburantit bërthamor dhe varësia nga ky material strategjik, mund të ketë pasoja serioze dhe të pariparueshme për vendin. Nga ana tjetër, kapaciteti teknik dhe praktik i Iranit në pasurimin e uraniumit, veçanërisht aftësia për të ulur ose rritur nivelin e pasurimit të uraniumit, si një levë efektive diplomatike, forcon pozitën strategjike të Iranit në negociatat ndërkombëtare, duke përfshirë JCPOA-n dhe negociatat aktuale dhe të ardhshme, dhe si një mjet legjitim parandalues, i mundëson Iranit pjesëmarrjen aktive, fleksibile dhe të qëllimshme në marrëveshjet ndërkombëtare të sigurisë dhe politike.

Edhe Irani mund ta përdorë një mjet të tillë për të miratuar politika reciproke proporcionale, ndëshkuese dhe ligjore në reagim të angazhimit ose mosrespektimit të zotimeve palës tjetër. Aftësia e Iranit për të pasuruar uranium dhe për të ruajtur ciklin e prodhimit të karburantit bërthamor në territorin iranian, ndërkohë që e ndjek atë brenda kuadrit të përdorimeve paqësore dhe nën mbikëqyrjen e Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike, krijon natyrshëm një lloj "parandalimi strategjik".

Një parandalim i tillë strategjik krijon shqetësim në çdo kohë midis palëve të tjera, veçanërisht armiqve rajonalë dhe jashtërajonalë të Iranit, gabimet e të cilëve mund të kenë pasoja serioze në fushën e tensionit në mekanizmin e mospërhapjes së armëve bërthamore.

Një shkencë e cila është bërë plotësisht vendore

Pasurimi i uraniumit kërkon integrimin e shkencave dhe inxhinierisë së përparuar që luajnë një rol jetik në zhvillimin e teknologjisë bërthamore. Fizika bërthamore në zhvillimin e formulave të ndarjes së uraniumit, inxhinieria mekanike në projektimin dhe ndërtimin e centrifugave me precizitet të lartë, shkenca e materialeve dhe metalurgjia për prodhimin e materialeve dhe lidhjeve rezistente ndaj kushteve mjedisore dhe rrezeve bërthamore, inxhinieria elektrike dhe kontrolli me qëllim zhvillimin e sistemeve të sakta të kontrollit, sensorëve inteligjentë dhe automatizimit të procesit të pasurimit të uraniumit, si dhe vakumi dhe nanoteknologjia për të siguruar një mjedis vakumi dhe kontroll në nanoshkallë për të rritur saktësinë dhe efikasitetin e procesit; janë ndër këto shkenca dhe teknologji të nivelit të lartë që do të jemi dëshmitarë të zhvillimit të tyre në këtë vend me pasurimin e uraniumit. Përveç kësaj, zhvillimi në këto shkenca mund të rrisë gjithashtu njohuritë në qindra nëndisiplina shkencore të lidhura dhe të përfitojë si rezultat i zhvillimit të shkencës dhe teknologjisë për pasurimin e uraniumit.

Një pikë shumë e rëndësishme në fushën e teknologjisë është se ajo që Irani ka qenë në gjendje të përparojë në shkencën e pasurimit të uraniumit është plotësisht vendase dhe, në një farë mënyre, më vete. Në fakt, Irani ka qenë në gjendje të projektojë dhe prodhojë centrifuga të gjeneratës së re me efikasitet shumë të lartë që konkurrojnë me standardet globale për sa i përket teknologjisë, dhe kjo i ka bërë fuqitë perëndimore të protestojnë dhe të bëjnë zhurmë sepse, nën sanksione, kjo pasqyron kapacitetin e lartë shkencor të këtij vendi.

Besueshmëria dhe prestigji rajonal dhe ndërkombëtar

Një nga rezultatet më të rëndësishme të procesit të pasurimit të uraniumit nga Irani dhe në territorin iranian është në fushën e prestigjit dhe besueshmërisë ndërkombëtare. Në fakt, Republika Islamike e Iranit është i vetmi vend në rajonin e Azisë Perëndimore që ka arritur të zhvillojë shkencën dhe teknologjinë e pasurimit të uraniumit në nivele të ndryshme duke u mbështetur në njohuritë dhe aftësitë vendor, dhe kjo ka krijuar një reputacion të lartë për këtë vend. Shumica e vendeve në rajon, pavarësisht se kanë burime të gjera financiare, janë ende në fazat e hershme të zhvillimit të ciklit për prodhimin e karburantit bërthamor dhe janë plotësisht të varura nga palët e huaja. Megjithatë, duke kaluar këtë fazë, Irani njihet si një vend me pavarësi teknologjike në fushën e rëndësishme bërthamore. Sipas Traktatit për Mospërhapjen Armëve Bërthamore (NPT), e drejta për të zhvilluar ciklin e prodhimit të karburantit bërthamor dhe për të pasuruar uranium për qëllime paqësore, është një e drejtë e patjetërsueshme dhe e njohur për anëtarët jo-bërthamorë të traktatit NPT. Duke theksuar këtë të drejtë ligjore, Irani ka qenë në gjendje të mbrojë një pozitë legjitime dhe të dokumentuar kundër presioneve politike dhe ligjore dhe të vazhdojë aktivitetet e tij nën mbikëqyrjen e Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike.

Kjo qasje e ka bërë Iranin një simbol të mbrojtjes aktive të të drejtave të vendeve në zhvillim për të shfrytëzuar teknologji të reja dhe të përparuara. Zotërimi i teknologjisë së pasurimit të uraniumit nga Irani dhe cikli i plotë i prodhimit të karburantit bërthamor e kanë promovuar rolin e Iranit si një nga fuqitë e pavarura shkencore dhe teknologjike në nivel global.

Si rezultat, pasurimi i uraniumit në Iran nuk është vetëm një masë teknologjike, por edhe një mjet strategjik për të konsoliduar pozicionin kombëtar në sistemin ndërkombëtar shumëpolar dhe për t'i rezistuar hegjemonisë së bazuar në teknologji. Në fakt, teknologjia e pasurimit të uraniumit në Iran është një fenomen "shumëdimensional dhe strategjik" që, përveç ndihmës në zgjidhjen e problemeve të energjisë, mund t'i ofrojë Iranit ndihmë të konsiderueshme në aspektin e besueshmërisë ndërkombëtare dhe forcës parandaluese, dhe humbja e një fuqie të tillë mund të jetë po aq shqetësuese.