Provinca Ilam, qendra energjetike e Iranit me pasuri të madhe të fshehur

ParsToday - Edhe pse provinca Ilam është provinca më pak e populluar në Iran, ajo ka rezervat e treta më të mëdha të naftës dhe rezervat e dyta më të mëdha të gazit natyror në këtë vend.

Projekte zhvillimi me vlerë 4 miliardë dollarë janë duke u zhvilluar në provincën Ilam të Iranit, duke mirëpritur investimet e sektorit privat dhe duke synuar përmirësimin dhe zhvillimin e infrastrukturës energjetike. Sipas ParsToday, pozita gjeografike dhe pasuria energjetike e provincës Ilam kanë bërë të mundur transformimin e saj në një qendër energjetike për eksportimin e gazit natyror në Irakun fqinj, një vend ku termocentralet varen shumë nga importet e gazit nga Irani, raportoi.

Provinca Ilam ndodhet në perëndim të Iranit, pranë kufirit me Irakun, dhe është shfaqur si një rajon kyç për prodhimin e energjisë, veçanërisht në fushën e nxjerrjes së naftës bruto dhe zhvillimit të gazit natyror.

Ekonomia e provincës është kryesisht bujqësore, me aktivitete të kufizuara blegtorale dhe industriale. Sipas regjistrimit të vitit 2016, provinca Ilam përbënte afërsisht 1 përqind të PBB-së së Iranit, duke u renditur e 26-ta nga 31 provinca.

Në atë kohë, popullsia e provincës Ilam ishte rreth 580,000 banorë, duke e bërë atë provincën me popullsi më të vogël në Iran, me më shumë se 55,000 bujq dhe 3,350 punëtorë industrialë.

Sektori i energjisë në provincën Ilam është një nga shtyllat kryesore të ekonomisë së saj dhe është rritur duke u mbështetur në rezerva të konsiderueshme nafte dhe gazi, të cilat janë ndër më të mëdhatë në Iran.

Ilam ka burime të mëdha hidrokarbure, duke përfshirë 17 miliardë fuçi naftë, që përbën 11% të rezervave totale të naftës së Iranit dhe renditet e treta në vend pas Khuzestanit dhe Bushehrit.

Provinca ka gjithashtu 14 trilionë metra kub gaz natyror, që përbën 6% të rezervave të gazit të Iranit dhe renditet e dyta pas fushës së gazit Parsi Jugor në Bushehr.

Fushat e rëndësishme të naftës dhe gazit në provincë përfshijnë Cheshme Khosh, Dana, Danan dhe Azar në Dehloran dhe në jug të Abdananit, ndërsa zona të tjera si Lugina Bijar gjithashtu kanë potencial eksplorimi.

Ilam prodhon rreth 154,000 fuçi naftë të papërpunuar në ditë, kryesisht të nxjerrë nga fusha Cheshme Khosh dhe të transportuar nëpërmjet tubacioneve në rafineritë në jug të vendit.

Fusha Cheshme Khosh, e vendosur rreth 50 kilometra në jug të qytetit Dehloran, u zbulua në vitin 1964 dhe prodhimi i saj komercial filloi në vitin 1975.

Nafta bruto e nxjerrë nga kjo fushë përpunohet në njësinë e shfrytëzimit Cheshme Khosh dhe transportohet në kompleksin operativ Ahvaz 3 në provincën Khuzestan përmes një tubacioni prej 153 kilometrash.

Në fund, kjo naftë dërgohet në terminalin Kharg në provincën Bushehr për rafinim ose eksport në tregjet ndërkombëtare.

Në vitet e fundit, plani i zhvillimit për dy projekte nafte dhe gazi, Dana dhe Danan, ka filluar me një investim prej rreth 135 milionë dollarësh nga Fondi Kombëtar i Zhvillimit (NDFI).

Pritet që me nisjen e një projekti të madh nafte, prodhimi i naftës bruto në fushën Danan të rritet nga 8,000 në 19,000 fuçi në ditë.

Fusha Azar, e cila operohet në bashkëpunim me Irakun (nën emrin Badra), ka rezerva të konsiderueshme prej 2.5 miliardë fuçi nafte dhe ka qenë në prodhim që nga viti 2017.

Prodhimi fillestar i fushës filloi me 15,000 fuçi në ditë dhe është rritur në 65,000 fuçi në ditë pas përfundimit të planit të zhvillimit.

Një projekt trevjeçar eksplorimi në Luginën Bijar, i cili filloi në vitin 2019, synon të zbulojë rezerva të pashfrytëzuara gazi. Projekti, i cili po zbatohet me mbështetje financiare nga Fondi Kombëtar i Zhvillimit, demonstron rëndësinë strategjike të Ilamit në programin e diversifikimit të energjisë të Iranit.

Fushat e gazit në Ilam janë të lidhura me rrjetet kombëtare nëpërmjet tubacioneve, megjithëse infrastruktura e saj është e pazhvilluar krahasuar me qendrat bregdetare të energjisë së Iranit, të tilla si Assaluyeh, Abadan, Mahshahr dhe Bandar Imam Khomeini.

Terreni malor i provincës në malet Zagros e bën të vështirë zhvillimin e infrastrukturës, kostot e transportit të larta dhe vonesat në zbatimin e projekteve.

Rafineria e Gazit Ilam, e cila filloi veprimtarinë në vitin 2007 dhe është ndërtuar në një sipërfaqe prej 250 hektarësh, është një qendër e rëndësishme për provincën dhe po zhvillohen plane për të zgjeruar kapacitetin e saj për të përpunuar më shumë gaz. Rafineria furnizohet me energji nga fushat Tang Bijar.

Përveç gazit, kompleksi prodhon 400 ton etan, 670 ton gaz të lëngshëm nafte (LPG), 250 ton squfur dhe 4,000 fuçi kondensat gazi në ditë.

Në vitin 2024, Provinca Ilam kontribuoi në eksportet e Iranit me vlerë 1.169 miliardë dollarë, nga të cilat produktet energjetike zinin një pjesë të konsiderueshme.

Janë duke u hartuar plane për të përmirësuar infrastrukturën kufitare për të lehtësuar tregtinë e energjisë, pasi Ilam, me kufirin e saj prej 425 kilometrash me Irakun, ka potencialin të bëhet një qendër eksporti e naftës dhe gazit.

Irani eksporton deri në 50 milionë metra kub gaz në Irak çdo ditë, sasia e të cilit ndryshon në varësi të nevojave të Irakut. Ky gaz luan një rol jetësor në furnizimin e Irakut me energji elektrike dhe në parandalimin e krizave energjetike.

Një marrëveshje pesëvjeçare e nënshkruar në vitin 2024, me vlerë rreth 6 miliardë dollarë në vit, siguron një furnizim të qëndrueshëm me gaz dhe parandalon një krizë të energjisë elektrike në Irak.

Në vitin 2021, Ministria e Naftës e Iranit njoftoi një plan për të investuar 4 miliardë dollarë në projekte energjetike në provincën Ilam përmes filialeve dhe sektorit privat.

Përveç industrisë së lëndëve djegëse fosile, provinca Ilam është e rëndësishme në sektorin e energjisë së vendit sepse është vendi ku ndodhet Diga Seymareh; kjo digë ka tre turbina Francis prej 160 megavatësh dhe një kapacitet për të prodhuar 480 megavat energji elektrike.

Për shkak të kushteve të saj gjeografike dhe klimatike, provinca Ilam ka gjithashtu potencial të lartë në zhvillimin e energjive të rinovueshme, veçanërisht në fushat e energjisë diellore dhe të erës.

Edhe pse pjesa e energjisë së rinovueshme në prodhimin e energjisë elektrike të provincës është aktualisht e ulët, rrezatimi i lartë diellor dhe modelet e favorshme të erës në disa zona e kanë bërë atë një vend të përshtatshëm për ndërtimin e centraleve diellore dhe të erës.

Burimet e energjisë hidroelektrike dhe të biomasës janë gjithashtu të disponueshme në provincë, gjë që ofron mundësi të mëtejshme për diversifikim dhe tërheqjen e investimeve private.