Ajo çfarë vodhën tregtarët e Luvrit nga Irani?

ParsToday - Shumë nga artefaktet e lashta iraniane që sot mbahen në Muzeun e Luvrit në Paris u transferuan jashtë vendit si rezultat i gërmimeve arkeologjike, blerjeve dhe shitjeve të dyshimta dhe ndonjëherë plaçkitjeve gjatë dobësisë politike të Iranit.

Transferimi i antikiteteve iraniane në muzetë perëndimore, veçanërisht në Muzeun e Luvrit në Paris, është një çështje e rëndësishme në fushën e trashëgimisë kulturore dhe të drejtës ndërkombëtare. Këto objekte, të cilat përfaqësojnë qytetërime të lashta iraniane, janë nxjerrë nga vendi në rrethana specifike, shpesh gjatë periudhave të dobësisë politike dhe mungesës së ligjeve të duhura për mbrojtjen e trashëgimisë historike dhe antike.

Në shekujt e 19-të dhe të 20-të, shumë zyrtarë perëndimorë përdorën ndikimin diplomatik, lejet e gërmimeve dhe mbulimin shkencor për të hequr ose vjedhur antikitete nga Irani. Dobësia e strukturave ligjore dhe rregullatore në Iran, veçanërisht gjatë periudhave të dinastive Ghaxhari dhe Pahlavi, lehtësoi eksportin e paligjshëm të artefakteve.

Koka shtyllës së pallatit mbreti Dariushi I, një nga monumentet më ikonike të dinastisë Akamenide, është zhvendosur nga zonat e lashta të qytetit Shush (në jug të Iranit) në Muzeun e Luvrit në Paris. Mbishkrimet elamite dhe akadiane, duke përfshirë pllaka kuneiforme nga qytetërimet e lashta në jugperëndimor të Iranit, janë zhvendosur gjithashtu në Luvër. Relievet e harkëtarëve Akamenid, të cilat demonstrojnë aftësitë artistike dhe ushtarake të oborrit mbretëror Akamenid, ishin ndër veprat e vjedhura të historisë së lashtë iraniane.

Seksioni iranian i Luvrit është një thesar i qytetërimit të lashtë iranian që, ndërsa është një burim krenarie, është gjithashtu një kujtesë e periudhave të neglizhencës së iranianëve ndaj trashëgimisë kulturore dhe ndikimit të fuqive të huaja mbi këtë vend. Sot, ka diskutime për kthimin e këtyre veprave në Iran, por realizimi i tyre kërkon vullnet politik dhe ligjor në nivel ndërkombëtar.

Nga perspektiva e së drejtës ndërkombëtare, vjedhja dhe trafikimi i antikiteteve konsiderohen shkelje të rënda të trashëgimisë kulturore të kombeve dhe janë të dënueshme sipas kornizave ligjore ndërkombëtare. Konventa e UNESCO-s e vitit 1970 për Ndalimin e Trafikimit dhe Transferimit të Paligjshëm të Pronës Kulturore është dokumenti më i rëndësishëm ndërkombëtar në fushën e ndalimit të transferimit dhe trafikimit të paligjshëm të pronës kulturore. Ky dokument kërkon që vendet të parandalojnë eksportin e paligjshëm të antikiteteve dhe, nëse zbulohen, t'i kthejnë ato në vendin e origjinës.

Edhe në mungesë të një traktati formal, parimi i respektimit të trashëgimisë kulturore të kombeve dhe parandalimi i plaçkitjes së saj është pranuar si një normë ndërkombëtare. Irani është nënshkrues i Konventës së UNESCO-s të vitit 1970 dhe vitet e fundit, në bashkëpunim me Interpolin dhe UNESCO-n, ka arritur të kthejë disa objekte.

Shumë nga objektet e transferuara ndodhen në muzetë perëndimore, si Luvri, Metropolitan dhe Muzeu Britanik, dhe kthimi i tyre përballet me sfida ligjore. Irani dhe vende të tjera kanë bërë përpjekje për të kthyer objektet historike. Këto veprime tani konsiderohen shkelje të trashëgimisë kulturore të kombeve nga perspektiva e së drejtës ndërkombëtare.

Roli i autoriteteve perëndimore në vjedhjen ose transferimin e antikiteteve iraniane ishte një kombinim i ndikimit politik, marrëdhënieve diplomatike dhe shfrytëzimit shkencor. Ky proces jo vetëm që kërcënoi trashëgiminë kulturore të Iranit, por është gjithashtu një shembull i kolonializmit kulturor në shekullin e 20-të. Rishikimi i kësaj historie dhe ndjekja e veprimeve ligjore ndërkombëtare mund të jetë një hap drejt realizimit të të drejtave të kombeve.

Transferimi i antikiteteve iraniane jashtë vendit është një shembull i kolonializmit kulturor në shekullin e 20-të që jo vetëm që ka kërcënuar trashëgiminë kombëtare, por ka ndikuar edhe në identitetin historik të kombeve.