Pse po përshpejtohet dedollarizimi në botë?
-
Pse po përshpejtohet dedollarizimi në botë?
ParsToday - Pjesa e monedhës kineze "Juan" në pagesat dhe të ardhurat tregtare të Kinës ka arritur në rreth 53 përqind, duke tejkaluar pjesën e dollarit prej 47 përqind. Ky ndryshim historik vjen në një kohë kur pjesa e juanit në tregtinë e jashtme të Kinës ishte pothuajse zero në vitin 2010.
Sipas ParsToday, të dhënat e fundit tregojnë se juani kinez e tejkaloi dollarin në transaksionet ndërkufitare të këtij vendi për herë të parë në vitin 2023, duke përbërë 53 përqind të totalit të vendit. Kjo është në kohën kur pjesa e dollarit ka rënë në 47 përqind. Ky ndryshim nuk është vetëm një arritje ekonomike për Kinën, por edhe një shenjë e fillimit të një kapitulli të ri në rendin financiar global; një kapitull në të cilin dollari nuk është më i vetmi lojtar në fushë dhe bota po lëviz drejt "de-dollarizimit".
Dollari amerikan ka qenë monedha dominuese në sistemin financiar ndërkombëtar për shumë vite. Ky dominim i ka lejuar Shteteve të Bashkuara të Amerikës të vendosin sanksione financiare, të kontrollojnë flukset e kapitalit dhe të ndikojnë në politikat ekonomike të vendeve. Sidomos në dekadat e fundit, SHBA-të shpesh kanë abuzuar me dollarin si një mjet për të ushtruar presion politik dhe ekonomik mbi vendet e tjera. Sanksionet e gjera kundër Rusisë, kufizimet financiare kundër Iranit dhe kërcënime të ngjashme kundër Kinës janë të gjitha shembuj të përdorimit instrumental të dollarit nga SHBA-të. Këto sjellje i kanë çuar shumë vende në përfundimin se varësia nga dollari është një rrezik i madh strategjik për ekonomitë e tyre.
Në reagim ndaj këtyre shqetësimeve, vende të tilla si Kina, Rusia, India, Irani dhe madje edhe disa vende evropiane kanë filluar përpjekjet për të zvogëluar varësinë e tyre nga dollari. Këto përpjekje po zgjerohen në formën e përdorimit të monedhave kombëtare në tregtinë dypalëshe, duke krijuar sisteme pagesash të pavarura nga SWIFT dhe duke zhvilluar linja këmbimi valutor me partnerët tregtarë. Rusia, si një nga pionieret në këtë drejtim, ka njoftuar se qarkullimi i saj tregtar me vendet e Azisë Qendrore ka tejkaluar 45 miliardë dollarë dhe një pjesë e konsiderueshme e këtyre transaksioneve kryhen në monedha vendase. Presidenti rus Vladimir Putin ka theksuar se ky proces po zhvillohet në mënyrë sistematike dhe qëllimi i tij është të rrisë pavarësinë financiare të vendeve.
Kina ka bërë gjithashtu hapa të mëdhenj në këtë drejtim. Qeveria ka ndërmarrë politika të synuara për të promovuar juanin si një alternativë ndaj dollarit në tregtinë globale. Këto masa përfshijnë uljen e kontrolleve të kapitalit, rritjen e atraktivitetit të tregjeve financiare vendase për investitorët e huaj, emetimin e obligacioneve në juan nga vende të ndryshme dhe zhvillimin e sistemit ndërbankar të pagesave CIPS si një alternativë ndaj SWIFT. Projekti i monedhës dixhitale mBridge ka marrë gjithashtu vëmendje për përdorimin e juanit në pagesat ndërkombëtare.
Sipas të dhënave nga Banka për Llogaritje Ndërkombëtare ( BIS ), vëllimi global i tregtimit të juanit arriti në 817 miliardë dollarë në ditë në vitin 2025, duke rritur pjesën e tij në totalin e transaksioneve globale të këmbimit valutor në 8.5%. Kjo rritje mbresëlënëse e ka bërë juanin monedhën e pestë më të tregtuar në botë, duke ngushtuar hendekun me paundin britanik. Ndërsa pjesa e paundit në transaksionet globale të këmbimit valutor ka arritur në 10.2%, një rënie nga tre vjet më parë, juani po i afrohet me shpejtësi vendit të katërt në botë.
Por ky zhvillim nuk kufizohet vetëm në statistika dhe numra. Pas njoftimit të Donald Trump për një tarifë 100% për të gjitha mallrat e importuara nga Kina, tregjet financiare amerikane dhe globale pësuan një rënie të ndjeshme. Vlera e tregut të aksioneve amerikane ra me rreth 900 miliardë dollarë, dhe kompanitë e mëdha të teknologjisë si Tesla, Amazon, Apple dhe Nvidia pësuan humbje të konsiderueshme. Këto reagime tregojnë brishtësinë e ekonomisë globale përballë tensioneve tregtare dhe varësisë së madhe të industrive amerikane nga materialet dhe teknologjitë kineze.
Analistët besojnë se përshkallëzimi i tensioneve tregtare midis Uashingtonit dhe Pekinit, ndërsa Kina po zgjeron me sukses rolin e juanit në tregtinë globale, është një shenjë e një transformimi të thellë në rendin ekonomik ndërkombëtar. Edhe pse Trump ka vendosur tarifa të ngjashme në të kaluarën dhe më pas është tërhequr, gjendja aktuale e ekonomisë globale, varësia e gjerë e industrive amerikane nga materialet dhe teknologjitë kineze dhe tendenca në rritje e "juanizimit" të tregtisë globale kanë zvogëluar gjasat e një kthimi të lehtë në kushtet e mëparshme.
Ndërkohë, vende si India, Brazili, Afrika e Jugut dhe madje edhe disa vende evropiane po kërkojnë mënyra për të zvogëluar varësinë e tyre nga dollari. Aleanca BRICS ka plane për të krijuar një monedhë të përbashkët ose për të forcuar përdorimin e monedhave kombëtare në tregtinë e tyre të brendshme. Të gjitha këto hapa synojnë ndërtimin e një sistemi financiar shumëpolar dhe përfundimin e dominimit absolut të dollarit.
Në këtë kontekst, parashikimi i Goldman Sachs tregon se rendi ekonomik global po hyn në një fazë të re; një fazë në të cilën Azia do të jetë boshti kryesor i rritjes dhe zhvillimit global.
Edhe pse ka ende shumë rrugë për të bërë para se dollari të zëvendësohet plotësisht, një rrugë e re ka filluar në ekonominë botërore dhe treni i dedollarizimit po lëviz me një ritëm të pandalshëm. Çdo vend që dëshiron të çlirohet nga dominimi financiar amerikan duhet t'i bashkohet atij. Në të vërtetë, e ardhmja e ekonomisë globale varet nga një monedhë që nuk ndërtohet me forcë, por me besim.