NATO dhe sfidat përpara në 70 vjetorin e saj

Vendet e Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) festojnë 70 vjetorin e krijimit të saj me përçarje dhe sfida të pashembullt, duke e lënë të ardhmen e NAYO-s në një gjendje të pasigurt.

Udhëheqësit e NATO-s mblidhen në Londër më 3-4 Dhjetor 2019, në kohën kur koalicioni ushtarak perëndimor është duke vuajtur nga tensione të përhapura. Pritet që samiti i NATO-s në Londër, i cili supozohet të simbolizojë unitetin e anëtarëve të tij, do të bëhet një arenë tensioni dhe polemikash sidomos mes Parisit, Uashingtonit dhe Ankarasë që janë anëtarë të rëndësishëm të NATO-s. Fakti që në takimin e përvjetorit të 70 të NATO-s në Londër atmosfera nuk është e gëzuar ka të bëjë me vetë NATO-n. Ajo ndodhet në krizë për shumë arsye. Diagnozën ia ka vënë presidenti francez Macron, i cili shkaktoi zemërim tek partnerët brenda Aleancës. Ai e quajti Aleancën “Tru Vdekur”, duke i kërkuar vendeve evropianë më shumë vetëveprim në çështjet e sigurisë, dhe i paralajmëroi se SHBA nuk është më partner i besueshëm. Mënyra se si u shpreh Macron, nuk është e drejtë mendon drejtori për Europën në German Marshall Fund, Jan Techau. Megjithatë ai i jep të drejtë Macronit kur thotë se, Europa duhet të bëjë më shumë për sigurinë e vet, e megjithatë nuk arrin të bëjë asgjë: “Çështja më e rëndësishme është që europianët të zgjohen nga gjumi. A duan të bëjnë diçka ata apo jo, a duan ta marrin vetë në dorë sigurinë e tyre, po apo jo. Prandaj Macron e humbi durimin, sepse nuk mori përgjigje prej të tjerëve, sidomos prej Berlinit. Prandaj ai tha, mirë, nëse të tjerët nuk lëvizin nga vendi, europianët e tjerë, atëherë po hedh unë një gurë për të trazuar ujërat dhe presim të shohim çfarë do të ndodhë, dhe të tjerët të dalin nga pritja. Ky ishte synimi për atë që tha.” Macron u kritikua sidomos nga shtetet europianolindore. Këto vende ndihen të kërcënuar nga Rusia dhe vazhdojnë të kërkojnë mbrojtje nga SHBA. Edhe kancelarja gjermane Angela Merkel e di këtë gjë: “Europa nuk mund të mbrohet e vetme. Ne jemi të varur nga aleanca transatlantike, prandaj është e drejtë nëse punojmë për aleancën dhe marrim përsipër më shumë përgjegjësi”. Macron e pati arsyetuar analizën e tij me mungesën e mbështetjes në marrjen e vendimeve strategjike, duke patur këtu parasysh ofensivën turke në Siri. Kjo bëri që presidenti turk Erdogan ta sulmonte Macronin personalisht. Ai duhet të kontrollojë një herë trurin e vet të thatë, tha Erdogan. Në NATO ekziston nevojë e madhe për të folur me njëri tjetrin, jo vetëm për shkak të këtij sherri. Sepse Erdogani për shembull, i anashkaloi partnerët kur morri vendim i vetëm për të blerë sistem rus për mbrojtjen ajrore. Kurse presidenti francez Macron, tërhoqi edhe një herë tjetër vëmendjen javën e kaluar. Kur tha se për të siguruar paqen dhe stabilitetin në Europë duhet arritur afrim më i madh me Rusinë. Ai kërkoi një dialog me synime të qarta, të ashpër dhe me kualitet, gjë që sigurisht zgjoi skepticizëm tek partnerët e NATO-s. Përveç tij, edhe Presidenti amerikan Donald Trump, zgjon pasiguri tek Aleanca me veprimet e tij të pakoordinuara me të tjerët. Kërkesa më e rëndësishme për partnerët brenda për brenda Aleancës, sidomos për Gjermaninë, është të japin më shumë para për mbrojtjen. Dhe në takimin e nivelit të lartë të mbajtur në Bruksel, ai kërcënoi se do të merret me punët e veta, nëse të tjerët nuk shpenzojnë buxhet sa duhet. Gjendja mund të zbutet nga shifrat e reja, të paktën kështu shpresohet në Bruksel. Sipas të dhënave, shtetet europiane dhe Kanadaja do të investojnë nga 2016 deri 2020 rreth 130 miliardë dollarë të tjerë. Ata nuk duhet ta bëjnë këtë për t’i plotësuar dëshirën presidentit Trump, thotë Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg. Por duhet ta bëjnë sepse janë shtuar rreziqe dhe sfida të reja për sigurinë e përbashkët. “Shtetet evropiane dhe Kanada nuk duhet të investojnë në mbrojtje për të kënaqur Presidentin Trump. Duhet të investojë në mbrojtje sepse ne jemi përballur me kërcënime të reja dhe sfida të reja. Mjedisi i sigurisë është bërë më i rrezikshëm. Kërkesën e Trumpit për të dhënë për ushtrinë dy përqind të prodhimit bruto në vend, Gjermania nuk do të arrijë ta plotësojë para vitit 2030. Se si do e trajtojë presidenti Trump punën e parave, është një çështje tjetër, sepse Aleanca mendon se ai është i paparashikueshëm. Eksperti i politikës Jan Techau thotë duke pasur parasysh Trumpin dhe Macronin: “Nuk e di nëse do të ndodhë ndonjë sherr i madh. Por nëse dy presidentët duan të përplasen, atëherë në këtë takim mund të ketë edhe përplasje.” NATO do të merret në Londër edhe me gjëra krejt të tjera. Me strategjinë e saj për hapësirën kozmike për shembull, ose si duhet trajtuar Kina. Këto tema janë kthyer në tema të dorës së dytë për shkak të konflikteve të brendshme dhe në takim çështja kryesore do të mbetet shmangia e konflikteve të tjera.