Чаро танишҳои марзии Покистону Афғонистон ташдид шуда ? нигоҳӣ ба пайомад

 Порс Тудей - Танишҳои марзии миёни Покистону Афғонистон дар рӯзҳои ахир ба даргириҳои низомии густардае мунҷар шуд ки реша дар ихтилофоти торихӣ , иттиҳомоти террористӣ ва нақзи ҳокимият дорад .

Танишҳои марзии миёни Покистону Афғонистон ки аз авоили соли ҷорӣ оғоз шуда буд , дар рӯзҳои ахир шиддат гирифт ва ба яке аз ҷаддитарин буҳронҳо аз замони бозгашти Толибон ба қудрат табдил шуд . Покистон , Толибонро муттаҳам ба паноҳ додан ба гуруҳҳои террористӣ монанди таҳрики Толибони Покистон ( TTP ) мекунад ки ҳамалоти маргборӣ дар хоки Покистон анҷом медиҳанд , дар ҳоле ки мақомоти Толибон ин иттиҳомотро рад карда ва Покистонро ба нақзи ҳокимияти Афғонистон муттаҳам мекунанд . Ин буҳрон на танҳо равобити дуҷонибаро мухтал карда , балки пайомадҳои густардае барои амнияти минтақаӣ , иқтисод ва муҳоҷират дорад .

Решаи танишҳо ба хати Дуравнд бозме гардад , марзӣ ки дар соли 1893 тавассути Британия тарсим шуду Афғонистони онро ба расмият намешиносад . Аммо аз ибтидои соли ҷорӣ даргириҳои парокандаи гузориш шудааст . Авҷи буҳрон дар чанд рӯзи гузашта рух дод , замоне, ки пас аз инфиҷорҳое дар Кобул ва  ҷануби шарқи Афғонистон дар 9 октябр , Толибон , Покистонро ба анҷоми ҳамалоти ҳавоӣ муттаҳам кард . Дар посух , неруҳои Толибон дар 11 октябр ба пастҳои марзии Покистон ҳамла карданд ва иддао карданд се пастро тасарруф карда ва 58 сарбози покистониро куштаанд . Покистон дар муқобил , муддаии кушта шудани беш аз 200 ҷангҷӯӣ Толибон шуд . Ин даргириҳо ки шомили оташи сангину тӯпхона буд , дар вилоятҳои Кунару Ҳилманд рух доду мунҷар ба баста шудани марзҳои калидӣ монанди Торхам шуд . Мақомоти покистонӣ марзро бастанд ва ин иқдоми тиҷорати дуҷонибаро бо мушкил мувоҷеҳ кард , зеро Покистон шарики аслии тиҷории Афғонистон аст .

Пайомадҳои ин танишҳо чандҷониба аст , аз назари амниятӣ , ин даргириҳо хатари густариши тероризмро афзоиш дода , TTP аз ин фурсат барои ҳамалоти бештар дар Покистон истифода карда ва ҳатто пастҳои марзиро тасарруф кардааст . Гузоришҳо нишон медиҳад ки дар соли 2025 , беш аз 10 бомбгузорӣ дар Покистон рух дода ва рушди иқтисодии Покистон ба 2 . 6 дарсад коҳиш ёфтааст . Аз сӯйи дигар , миллионҳо муҳоҷири афғон дар Покистон ҳузур доранд ки дар сӯрати ихроҷ , Афғонистон дучори буҳрони инсонӣ хоҳад шуд . Баста шудани марзҳо мунҷар ба таваққуфи комиюнҳои ҳомили коло шуда ва ғайринизомиён дар ҳар ду тараф осеб дидаанд .

Аз манзари жиополетик , ин буҳрони равобити минтақаеро печида кардааст , Ҳинд бо Толибон равобити наздиктарӣ барқарор карда ва Амирхон Муттақи вазири хориҷаи Толибон , дар октябр ба Ҳинд сафар кард ки ин масаълаи Покистонро нигарон кардааст . Арабистон , Қатар ва Чин нигаронии худро дар мавриди танишҳо байни Афғонистону Покистон иброз карда ва Чин хостори хештандорӣ ва гуфтугӯи ду тараф шудааст . Покистон ба дунболи миёнҷигарӣ аст , аммо Толибон бар дифо аз хоки худ таъкид дорад .

Дар ин миён , Ҷумҳурии Исломии Эрон бар зарурати эҳтироми мутақобил ба тамомияти сарзаминӣ ва ҳокимияти миллӣ ҳар ду кишвар таъкид дорад . Эрон ба унвони ҳамсояи муштарак , муътақидаст ки ҳали ихтилофот аз тариқи гуфтугӯ ва бидӯни дахолати хориҷӣ , калидӣ барои суботи минтақа аст . Ин рӯйкард метавонад ба коҳиши танишҳо кумак кунад , зеро ҳаргуна ташдиди таниш метавонад ба бе суботии густардатар дар ҷануби Осиё мунҷар шавад , аз ҷумлаиафзоиши муҳоҷират , ихлол дар тиҷорат ва таҳдидҳои террористӣ ки марзҳои Эронро низ таҳти таъсир қарор медиҳад .

Дар ниҳоят , бидӯни ҳали решаии масоил монанди хати Дурванд кантроли тероризм , ин танишҳо идома хоҳад ёфт ва пайомадҳои он на танҳо ду кишварро , балки кули минтақаро даргир хоҳад кард . Гуфтугӯҳои фаврӣ ва миёнҷигарӣ байналмилалӣ зарурӣ аст то аз табдили ин буҳрон ба ҷанги тамоми айёр ҷилавгирӣ шавад .