Amerika’nın, hukuku anlamaktan aciz olması

İran İslam cumhuriyeti dışişleri bakanı Amerika’nın İran’a karşı uluslararası yaptırımların 20 Eylül 2020 gece yarısından itibaren otomatik olarak geri gelerek çalışacağına dair çalışmalarına tepki olarak Amerika’nın ne “hukuktan” ve ne de BM’den bir şey anlamadığını belirtti.

Dışişleri bakanı Muhammed Cevad Zarif Cuma günü twitter üzerinden paylaştığı mesajda şöyle yazdı:
“Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 3 kez Amerika’nın isteğini reddetmesi ardından şimdi bu ülke, Amerika ve yaptırımların geri getirilme imkanını engelleyecek her kişi veya her varlığa yaptırım uygulayacağı tehdidinde bulunuyor.”
Zarif, “Açık olan şey ABD yöneticilerinin hukuktan ve BM’den bir algılarının olmamasıdır.” diye yazdı.
Zarif mesajının devamında ABD yetkililerine hitaben, “Belki bu örnek açıklayıcı olur, siz 2018’de Kapsamlı Ortak Eylem Planından (KOEP) boşandınız, sizin adınızın evlilik cüzdanında olması anlamsızdır.” ifadesini kullandı.
Amerika dışişleri bakanı Mike Pompeo perşembe günü attığı tweette Güvenlik Konseyi’nin Beyaz Saray bildirisine muhalefetine rağmen BM’in İran karşıtı yaptırımlarının 20 Eylül 2020’den itibaren otomatik olarak geçerli olacağını iddia etti.
Amerika dışişleri bakanının bu tutumu ve çabaları, İran’ın Güvenlik Konseyi üyeleri ile diplomatik görüşmeleri ve çabaları sayesinde Amerika’nın İran’a karşı silah yaptırımının uzatılmasına dair son bildirisi büyük bir yenilgi ile karşılaştığı bir dönemde gerçekleşiyor.
Buna ilaveten Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyesi 15 ülkeden 13’ü Güvenlik Konseyi başkanı ile birlikte Amerika’nın artık nükleer anlaşmanın bir üyesi olmadığı için Güvenlik Konseyi’nin 2231 nolu bildirisine istinat etmek için  hiçbir hukuki konumu olmadığını vurguladılar. 
Bu bağlamda Rusya’nın Viyana’da uluslararası kurumlardaki daimi temsilcisi Amerika’nın İran’a karşı silah yaptırımını uzatmak için mantıksız tutumunu sorguladı. Ulyanov cuma günü yaptığı açıklamada, Amerika’nın Güvenlik Konseyi’de İran karşıtı çabalarının devam etmesi hakkında, “bu tutumların sırf maceracılık olduğunu ve İran hakkında snap back- tetik mekanizmasının hiçbir geleceği olmadığını ve yasal sonuçları da olmayacağını” söyledi.
Dışişleri bakanı Muhammed Cevad Zarif’in de belirttiği gibi Amerika nükleer anlaşmadan ayrılmakla ne siyasi ve ne de hukuki açıdan 2231 sayılı Güvenlik Konseyi kararını kullanarak İran’a karşı zorba siyasetlerini ilerlettirecek konumda değildir ve bu konudaki ısrar ve diretmeleri ise Güvenlik Konseyi’ni alaya almaktır.
Amerika’nın İran’a yaptırımları tekrar uygulamak için Güvenlik Konseyi’ne başvurularının 3 kez reddedilmesi ardından Amerika’nın siyasetlerinden yüz çevirmeler, Washington’un dünya çapında siyasi inzivada olduğunu açıkça gözler önüne seriyor. Bu bağlamda demokrat senatör Chris Murphy’ye göre Amerika’nın İran’a yaptırımlardaki yenilgisi bu ülke için dünya çapında kötü bir yenilgidir.
Hukuki açıdan Amerika nükleer anlaşmadan çekilmenin ardından Güvenlik Konseyi’inden 2231 kararı uyarınca dünya toplumundan İran’a karşı BM yaptırımlarının uygulanmasını isteyemez.
Amerika nükleer anlaşmadan ayrılmakla doğal olarak artık bu anlaşmanın üyesi sayılamaz ve Güvenlik Konseyi’ne üye olması ise Beyaz Saray’a 2231 nolu karara istinat etme hakkı vermiyor zira nükleer anlaşma bu karar tarafından garantiye alınmıştır ve Washington nükleer anlaşmadan ayrılmakla pratikte söz konusu kararı bizzat ihlal etmiştir.
Mevcut şartlarda Amerika’nın İran’a karşı BM yaptırımlarının geri getirilmesi için tetik mekanizmasını aktifleştirmek ve 2231 sayılı kararı kullanmak için tek yanlı ve tehdit içerikli diretmeleri, tek yanlılığın tahrip edici tutuma ısrar etmekten başka bir şey değildir; bu da Güvenlik Konseyi’nin hukuki konumu ve geleceğini etkileyecek olan küresel önemli sonuçları olacaktır./