Bangladeş, Hint-Pasifik’te İstikrar Sağlayan Bir Aktör Olabilir mi?

Parstoday – Küresel ve bölgesel güçlerin Hint-Pasifik bölgesinde nüfuzlarını artırmak için rekabet ettiği bir dönemde, Bangladeş Bengal Körfezi’ndeki jeostratejik konumuna dayanarak “tarafsızlık, istikrar ve kapsayıcı işbirliği” temelli Hint-Pasifik vizyonu sayesinde dengeleyici bir aktör olma çabası içinde.

Bengal Körfezi, küresel ticaretin hayati geçiş güzergâhlarından biri olarak uluslararası stratejilerin merkezine yerleşmiş durumda ve Bangladeş, benzersiz coğrafi konumuyla Güney Asya ile Güneydoğu Asya arasındaki bağlantı halkası olarak kabul ediliyor. Bu konum, ülkeyi ABD, Hindistan, Çin ve Japonya gibi güçler arasındaki jeopolitik rekabetin odak noktasına dönüştürüyor. Pars Today’in bu raporunda Bangladeş’in iç siyasi değişimleri ile güvenlik ve iklim temelli zorlukların geleceği nasıl şekillendirdiği inceleniyor:

Tarafsızlık Vizyonu: Güç Rekabetinde Denge Arayışı

Bangladeş, “Herkesle dostluk, kimseyle düşmanlık yok” sloganıyla, Hint-Pasifik bölgesindeki dış politikasını egemenliğe saygı, devletlerin eşitliği, siyasi bağımsızlık ve iç işlerine müdahalesizlik esasları üzerine kurmuş durumda. Bu yaklaşım, çoğu zaman Çin karşıtı bir blok olarak değerlendirilen Dörtlü Diyalog (QUAD) gibi güvenlik ittifaklarından bilinçli bir uzak duruşu ifade ediyor. Dakka’nın hedefi, jeopolitik rekabet yerine ekonomik kalkınma ve ortak güvenliğin öncelik taşıdığı “serbest, açık ve kapsayıcı” bir bölgesel düzen oluşturmak. Bu akılcı tutum, rekabet içindeki büyük güçlerle aynı anda işbirliği yapma imkânı sağlıyor.

Deniz Güvenliği Önceliği ve Devasa İklim Tehditleri

Küresel ticaretin %90’ının Bengal Körfezi üzerinden geçmesi nedeniyle Bangladeş vizyonunun temel unsurlarından biri, denizcilik güvenliğinin sağlanması ve uluslararası deniz hukukuna bağlılığın korunmasıdır. Ancak kaçak avcılık, korsanlık ve insan kaçakçılığı gibi karmaşık tehditler bu su yolunun güvenliğini tehlikeye atmaktadır.

Öte yandan Bangladeş, iklim değişikliğine karşı dünyanın en kırılgan ülkelerinden biridir. Dünya Bankası’nın tahminlerine göre ülke:

Her yıl yaklaşık 1 milyar dolar kasırga hasarıya karşı karşıya kalıyor,

2050 yılına kadar 13 milyon iç iklim göçmeni verebilir.

Bu tablo, ülkenin ulusal güvenliğini ve bölgesel istikrarını doğrudan tehdit ediyor.

İç Siyasi Değişim ve Stratejinin Geleceğine Dair Belirsizlik

Bangladeş’in gelecekteki rolünü belirleyecek en kritik faktörlerden biri, ülkenin iç siyasi dinamikleridir. 2024 yazında Şeyh Hasina hükümetinin düşmesinin ardından ülkeyi bir geçiş hükümeti yönetiyor. Bu hükümet henüz Hint-Pasifik vizyonuna veya önceki uluslararası taahhütlerine ilişkin resmi tutumunu açıklamış değil. Bu belirsizlik, Dakka’nın dengeli ve tarafsız dış politikasının devam edip etmeyeceğine ilişkin soru işaretleri oluşturuyor ve yabancı güçlerin ülkenin gelecekteki yönelimleri üzerinde etkili olma alanını genişletebilir.

Arabulucu Rolünün Geleceği: İç ve Dış Dengelerdeki Sınav

Bangladeş, benzersiz coğrafi avantajı ve akıllı aktif tarafsızlık stratejisiyle Hint-Pasifik’te istikrar sağlayıcı bir aktöre dönüşme potansiyeline sahiptir. ABD, Birleşik Krallık ve Japonya gibi ülkelerin bu rolü tanıması, bu potansiyelin önemini gösteriyor.

Ancak bu rolün başarıya ulaşması iki hayati koşula bağlıdır:

1. İç siyasi geçiş sürecinin aşılması ve önceki stratejiyi sürdürebilecek veya daha tutarlı yeni bir vizyon sunabilecek yetkin bir hükümetin kurulması؛

2. İklim değişikliği ve deniz güvenliği gibi varoluşsal sorunların yönetilmesi, ki bu sorunların çözümü bölgesel ve uluslararası işbirliği olmadan mümkün değildir.

Bangladeş’in Asya’nın “bağlayıcı köprüsü” olarak geleceği, bu iki zorlu sınavı nasıl yöneteceğine bağlı olacaktır.