Amerika Suriye'deki Nüfuz Haritasını Yeniden Mi Tasarlıyor?

Parstoday – Beşar Esad hükümetinin Aralık 2024’te çökmesinin ardından Suriye, Amerika’nın nüfuzunu artırmak için yeni bir satranç tahtasına dönüşmüştür.

Son yıllarda Suriye, Batı Asya’daki en önemli jeopolitik rekabet sahnelerinden biri hâline gelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nin askeri varlığı, yalnızca terörle mücadele bahanesiyle değil, aynı zamanda bölgesel nüfuz haritasını yeniden şekillendirmeye yönelik daha geniş bir stratejik çerçevede sürdürülmektedir. Parstoday’in Fars’a dayandırdığı haberine göre, 2024 yılındaki siyasi ve askeri gelişmelerin ardından bu varlık yeni boyutlar kazanmış ve doğu Fırat’tan Türkiye sınırlarına, hatta artık Şam çevresine kadar uzanan bir askeri üsler ağı kurulmasına yol açmıştır.
El-Hanadık adlı internet sitesi bu bağlamda yayımladığı bir yazıda, Amerika’nın Suriye’deki askeri nüfuzunun genişlemesinin boyutlarını ve sonuçlarını; bu sürecin Irak savaşları ve IŞİD’in ortaya çıkışı gibi tarihsel kökenlerini; ayrıca Washington’un enerji kaynaklarını kontrol etme, sınırları yönetme ve bölgesel dengeleri yeniden düzenleme stratejisini ele almıştır.
-    Amerika'nın Batı Asya'daki Askeri Varlığı
Bu yazıda şu ifadeler yer almaktadır: Amerika Birleşik Devletleri’nin Suriye’deki askeri varlığı, son 10 yılda Batı Asya’daki çatışma haritasının en karmaşık dosyalarından biri hâline gelmiştir; zira bu varlık, nüfuz hesapları, enerji kaynaklarının kontrolü ve bölgesel dengelerin yeniden düzenlenmesiyle doğrudan bağlantılıdır. Washington’un IŞİD’e karşı savaşa girmesinden bu yana Suriye coğrafyası, yalnızca terörle mücadeleye dayanmayan daha geniş bir strateji doğrultusunda yönetilen, birbirine bağlı askeri üsler ağına dönüşmüştür. 2024 yılındaki siyasi ve askeri gelişmelerin ardından Amerika’nın nüfuzu daha da pekişmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri bugün 51 ülkede 128’den fazla yabancı askeri üsse sahiptir; bu durum, küresel askeri projesinin boyutlarını ortaya koymakta ve NATO’yu desteklemekten önleyici nükleer savaşa kadar uzanan çeşitli yaklaşımlara, ayrıca Batı Asya’daki petrol çıkarlarını koruma hedeflerine dayanmaktadır. Bu askeri varlık, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra ve Irak ile Suriye’deki krizlerin alevlenmesiyle birlikte artmıştır. Amerika’nın bölgeye geniş çaplı sahaya dönüşünün başlangıç noktası, Irak’ın 1991 yılında Kuveyt’e saldırısı olmuştur; bu dönüş, daha sonra “kitle imha silahları” ve “terörle mücadele” gibi gerekçelerle yaygınlaştırılmıştır.
-    Irak'tan Çekilme ve IŞİD’in Doğuşu Sonrası Dönem
Amerikan güçlerinin 2011 yılında Irak’tan çekilmesi, nüfuzun sona ermesi değil; daha yeni ve daha sert bir dönemin başlangıcıydı. Terör grupları, Amerika’nın cezaevlerinde bıraktığı miras temelinde şekillendi; bunlar arasında IŞİD liderlerini yetiştiren Bucca Cezaevi de yer almaktadır. Bu örgüt, Washington için “küresel terörle mücadele” sloganı altında Irak’a yeniden yerleşmek adına ideal bir fırsat sundu. Böylece “uluslararası koalisyon” kuruldu ve Amerikan güçlerinin Irak, Suriye ve Ürdün’e dönüşü sağlandı. Ürdün de daha sonra NATO’nun ortağı ve Amerika’nın askeri faaliyetlerinin üssü hâline geldi.
-    Amerika’nın Suriye’deki Üslerinin Pekişmesi (2011–2024)
Amerika’nın Suriye’deki varlığı, Suriye–Ürdün–Irak sınırındaki Tenef Üssü ile başladı; bu stratejik nokta, 55 kilometre derinliğe sahip “ateş kuşağı” olarak anılmaktadır. Bu üs, fiilen Irak sınırına direniş ekseninin nüfuzunu engelleyen bir tampon bölgeye dönüştü ve 8 Aralık 2024’teki gelişmelere kadar bir süre IŞİD kalıntılarının sığınağı oldu. IŞİD’in 2017’de çöküşünün ardından Washington, nüfuzunu pekiştirme aşamasına geçti ve Fırat’ın doğusunda çok sayıda üs kurdu: Rumeylan, Malikiyye, Tel Beyder, Koniko, Ömer, Şeddadi, Tenek ve Yukarı Baguz. Ayrıca Suriye’nin kuzeyinde Ayn el-Arab (Kobani), Tel Abyad ve Ayn İsa’da ve Türkiye sınırına yakın bazı noktalarda üsler oluşturuldu.
Bu üsler, merkezi Katar’daki El-Udeyd Üssü olan Amerika Merkez Kuvvetler Komutanlığı’na (CENTCOM) bağlıdır ve doğrudan Amerika’nın müşterek muharebe komutanlığıyla bağlantılıdır. Bu varlık yalnızca askeri değil; aynı zamanda Amerika’nın bölgedeki düzenleyici rolünü yeniden üretmeye yönelik siyasi ve ekonomik bir mekanizmanın parçasıdır.
-    Suriye ve Amerika’nın 2024 Sonrası Yeni Hizalanması
8 Aralık 2024’te Suriye büyük bir değişime sahne oldu; Muhammed el-Culani’nin iktidara gelmesiyle ülke açıkça Washington’a yakınlaştı. Her ne kadar Amerika bu gelişmeyi “barışa doğru bir adım” ve silah ile uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele olarak lanse etse de, CENTCOM komutanının ziyareti gibi ilk işaretler, Suriye’nin fiilen Amerika’nın doğrudan komutası altına girdiğini gösterdi. Bu durum, sınırların yönetiminden, SDG güçlerinin hükümetle ilişkilerinin düzenlenmesine ve Türkiye ile yaşanan çatışmaların kontrolüne kadar uzanmaktadır. Yeni liderlerin askerî üniformalarla verdiği aile fotoğrafları gibi sembolik görüntüler, artık ortada sadece bir “anlaşma” değil; Amerika’nın bölgesel stratejisiyle bağlantılı bir yönetim modeline geçiş olduğunu ortaya koymaktadır.
-    Şam Yakınlarında Büyük Bir Amerikan Üssüne Doğru
Elde edilen bulgular, Washington’un Suriye haritasındaki “boş noktayı” büyük bir üs kurarak doldurmayı planladığını göstermektedir; muhtemelen Tedmur’da ya da Şam kırsalındaki El-Sin Havalimanı yakınlarında./