Hemedan İran’ın önemli turizm ve el sanatları merkezlerinden biri olmakla berabebr, kültürel miras ve tarihî geçmişi ve yine turizm kapasitesi ve turistleri ağırlama bakımından da oldukça uygun şartlara sahiptir.

Hemedan’da İslam öncesi döneme ait Hegmetane tepesi, Gencname kitabeleri ve İslamî döneme ait Alevilerin kubbesi ve Hemedan ulu camii gibi eserler bu tarihî kentin görmeye değer mekanlarıdır.

Buna göre bugünkü sohbetimizde Hemedan’ın turistleri ağırlama kapasitelerini gözden geçirmek istiyoruz.

Günümüz Hemedan kenti büyük ve modern bir kent ve Hemedan eyaletinin merkezidir. Hemedan yerli ve yabancı turistleri ağırlama bakımından önemli imkanlara sahiptir. Bu kentte yıl boyunca ülkenin dört bir yanından gelen binlerce turisti ağırlayacak bir kaç yıldızlı hoteller bulunmaktadır. Öte yandan yabancı turistler de Hemedan kentini İran medeniyetinin başkenti olarak bildikleri için bir çok ülkeden İran’a geliyor ve bu seyahatleri sırasında da mutlaka Hemedan kentine uğruyor.

Hemedan kentinde Parsian Azadi, Bu Ali, Baba Tahir, Hegmetane, Hatem ve diğer bazı hotellerden başka turistler için cazip gelen başka çeşit ikametgahları da bulunuyor. Hemedan’da çok yaygın olan bu ikametgahlardan biri Eko turizm adı ile anılan ikametgahlardır.

Şimdi sizi Hemedan eyaletinde eko turizm adlı ikamgatgahlardan bazıları ile tanışalım.

Tanım olarak Eko turizme özetle doğaya saygı göstermek, yıllardır çok özel bir eko sistemde yaşayan insanların yaşamına ve kültürüne saygı duymaktır. Eko turizm doğaya açılmak ve doğaya aşk beslemektir. Doğaya seyahat etmek sorumluluk gerektiren bir seyahattir ve ziyaret edilen eko sistemin ve içinde yaşayan insanların yaşam kalitesi ve kültürünün gelişmesine vesile olur.

Çevreyi koruma, eko sistemlerin sürdürülebilirliği ve turistik bölgelerin kültürünü koruma doğrultusunda seyahat etmek ve gezinmek gibi gelişmekte olan eğilimlere ve isteklere karşılık vermek üzere eko turizm adı ile anılan yeni bir kavram ve ahlak anlayışı ortaya çıkmıştır. Eko turizm her şeyden önce turizm meselesine insani, kültürel, ahlaki ve geleceğe dönük has bir bakış ve anlayıştır. Turizm ve doğa gezintisine yönelik bu bakışın en önemli sonuçlarından biri, gezilen bölgenin insanları için istihdam alanlarının açılması ve gelir kaynağı oluşturmasıdır. Bu durum aynı zamanda yöre halkını çevrelerini, gelenek ve göreneklerini ve turistleri cezbedebilecek her türlü olumlu etkeni korumaya teşvik ediyor. böylece eko turizm bir bakıma doğal ve insani çevrenin korunmasına ve sürdürülebilir kalkınmaya hizmet ediyor.

Eko turizmde ünlü olan bir cümle şöyle diyor: eko turizmde sizin doğada sadece ayak iziniz kalır ve doğaya seyahatinizden anılarınızdan başka eve hiç bir şey getirmezsiniz.

Doğa gezginliğine bu tür bir bakış ve bunun yanında doğal kaynaklarına korunmasına yapılan vurgu, eğitim ve seyahat boyunca doğaya zarar vermenin asgari seviyeye düşürmek, doğaya saygı gösterilmesini ön plana çıkardığı gibi, doğaya zarar verilmesine de mani oluyor.

Gerçekte eko turizm iktisadi ilerleme ve kalkınmaya fırsat sağlayarak yöre halkının gelir kaynakları için de iyi bir alternatif sunar ve yerli halkın tarım arazilerini satmak veya doğalkaynaklarını orantısız biçimde tüketmek gibi doğaya zarar veren yöntemlere yönelmelerine engel olur. Bundan başka yöre halkı kendi gelenek ve göreneklerini gelen turistlere tanıtmak ve el sanatları ürünlerini onlara satmak ve turistleri güncel faaliyetlerine eşlik ettirmekle kendi kültürel miraslarının değerini de daha iyi tanımış oluyor ve onları korumak için daha fazla emek harcıyorlar. Yöre halkı turistler ve doğa gezginleri için cazip olan her şeyi korumaya çalışırlar, zira bu durumlardan gelir elde edebileceklerini biliyorlar. Böylece turistlerin ve yerli olmayan sermayelerin akını da onların yaşadığı bölgenin kültürel zenginliklerini olumsuz yönde etkilemez.

İran’da da son yıllarda eko turizm yetkililerin ve halkın ilgi odağına yerleşmiş ve uygun zeminler oluşturularak ülkenin önemli uğraşlarından birine dönüştürülmüştür. Bu arada halkı seyahat için artan talebi yüzünden turistler için daha fazla imkan oluşturmaya çalışılmıştır. Bu imkanlardan en önemli olanlarından biri turistlere çeşitli ikametgahların yapılmasıdır.

Bu tür ikametgahlardan maksat, tasarım, kullanım, coğrafi konum, iklim şartları ve en önemlisi fiyatları bakımından yüksek çeşitlilik arzeden ikametgahlardır.  Örneğin şimdilerde İran’ın bir çok yöresinde hem bir kaç yıldızlı bir hotelde kalmak için rezervayon yapma imkanı varken, bir köyde eko turizm çerçevesinde bir köyevinde ikamet etme şartları da hazırlanmıştır. Eko turizm ikametgahı aslında turistin ikamet ettiği mekan anlamındadır, fakat bu mekan turistin gitti yörenin kültürü ve coğarafi özelliklerine uygun yapılmıştır.

Örneğin hoteller ve konukevleri bir çok özellikleri bakımından birbirine benzerdir ve Zahidan’da bir hotelin Tebriz’da bulunan bir hotelden pek farkı yoktur. Bu nokta, hotel ve konukevi ile eko turizm ikamgetgahı arasındaki farktır. Eko turizm ikametgahları çoğunlukla birbirine hiç benzemez ve hatta aynı coğrafi bölgede yer almış olmalarına rağmen birbirinden farklıdır, zira eko turizm ikametgahlarının inşa edilmesinde hiç bir özel kural söz konusu değildir. Her yörede o yörenin halkı kendi şartlarına ve daha da önemlisi kendi kültürüne göre bu tür ikametgahları inşa etmiştir. Bu ikametgahlarda önemli olan mesele, içindeki yaşam tarzıdır. Bu tür ikametgahların sahipleri bu mekanda geleneksel bir yaşam tarzı üzerinde ısrar eder, zira bu nokta, bu mekanların bir kaç yıldızlı hotellerle aralarındaki farklılığın en önemli noktasıdır ve bu yüzden bir çok turisti de kendine çeker.

İran’da eko turizm ikametgahları yaklaşık on yıldır çeşitli bölgelerde ve özellikle İsfahan eyaletinde şekillenmeye başlamıştır.  Aslında ilk günlerde bu ikametgahlar bugünkü gibi kimlik sahibi değildi, fakat son üç yılda bu tür mekanların açılması için kültürel miras ve turizm kurumu bir yönetmelik hazırladı ve böylece eko turizm ikametgahlarının sayısı da hızla artmaya başladı.

Hali hazırda İran genelinde 600 kadar eko turizm ikametgahı açılmıştır. Bu arada İsfahan eyaleti 130 ikametgahla başı çektiği belirtilmelidir.

Hemedan eyaletinde Verkane eko turizm ikametgahı, bu eyalette bu tür ikametgahların en başarılı örneklerinden biridir. Bu ikametgah iki yıl önce hizmete girdi. Verkane ikametgahı Hemedan kentinden 23 km uzaklıkta bulunuyor. Turistler ve doğa gezginleri Verkane köyünen tertemiz havası ve çevresinden yararlanmakla beraber kente ulaşım bakımından da zorluk çekmiyor.

Verkane köyü 400 yıllık mazisi olan ve turistlerin gözdesi haline gelen köylerden biridir. Köyün geleneksel mimarisi ve turistlerin arasında nostaljik bir his yaratması için Verkane eko turizm ikametgahının odalarında televizyon ve buzdolabı gibi teknolojik ürünler yoktur ve turistlerin rahat etmesi için de ikametgahta alaturka ve alafranga banyo ve tuvaletler inşa edilmiştir. Böylece mekanize hayattan bir süreliğine uzak olmak isteyen insanlar bu ikametgahta geleneksel yaşam tarzının tadına varabiliyor.

Hemedan kentinin 21 km kuzeydoğusunda Mezdagerd köyü Tahran – Hemedan karayolunun başında yer alıyor. Bu köyde ikamet etmek insanı adeta eski İran’a götürüyor. Mezdagerd köyünün deniz seviyesinden rakımı 1710 metre kadardır. Köyün bol su kaynakları ve verimli toprakları yüzünden halkı tarım ve bağcılıkla uğraşıyor. Mezdagerd’in en önemli ürünü üzüm bağlarından toplanan çok katileli üzümüdür. Bu köy üçüncü Yezdgerd döneminde inşa edilmiştir ve yöre halkı Türkçe konuşur. Köyde eski bir hamam ve tarihî bir köprü vardır.

Mezdagerd eko turizm ikametgahı ise İran’ın geleneksel mimarisi  ve İran’ın eski mimarisinde kullanılan inşaat malzemeleri ile inşa edilmiştir. İki katte inşa edilen bu bina konukevi, mutfak ve bir de eskiden İranlıların kullandıkları eşyaların sergilendiği bir sergi ve yeşil alanı vardır. İkametgaha gelen turistler yerli yemekler ve çeşitli bitkilerden yapılan içecekler ve tamamen organik besin maddeleri ile ağırlanır. Mezdagerd ikametgahı ayrıca turistleri eğlendirmek için çeşitli programları da tedarik görmüştür. Bu programlara çeşitli bitkileri toplamak, toplanan bitkileri damıtmak, geleneksel yerel müzik programları, nakkali, şahname ve masal anlatma etkinliği, Hemedan halkının geleneksel tarzına göre kültürel etkinlikleri örnek vermek mümkün.