Pars Today

Bu bölümde sohbetimizi toparlamaya çalışıp Dolar'ın alternatifleri, Yuan, Ruble, Euro ve diğer milli para birimlerinin potansiyelleri ile ilgili konuşacağız.

Genel olarak Amerika'nın  doları baskı aracı olarak kullanma siyasetine dünya genelinde farklı tepkiler gösterilmiştir.  Bu tepkiler kimi zaman Washington tarafından başlatılan döviz savaşlarına karşılık olarak gösterilen tepkilerdir.    Kimi zaman   Amerika'nın siyasi ve ekonomik olarak doları baskı aracı olarak kullanması kimi ülkelerde kamuoyunun durumun iyileşmesinden umutlarını kesmesine yol açmıştır.    Buna rağmen doların dışında kalan para birimlerini kullanmak ve  doların ticaret ve anlaşmalardan uzak tutulması eğilimi   bu baskıdan kurtulmanın çaresi olarak görülmüştür. 

Milli paralar üzerinden yapılan Rusya ve Çin'in 2014 yılında imzaladıkları büyük enerji aktarımı anlaşması, BRİCS Kalkınma Bankası gibi kurum ve kuruluşların  Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu-İMF gibi Amerika ekseninde çalışan küresel kurumlara karşı kurulması ve de altın gibi değerli kaynakların ve döviz dışı rezervlerin arttırılması da ülkelerin Doların hegemonyası ile mücadelesinin  diğer örneklerindendir. 

İran İslam Cumhuriyeti, de Doların hegemonyasını kırmak isteyen ülkelerden biridir.  Amerika'nın İran halkı aleyhindeki ekonomik terörünün başlamasından sonra Washington  ilk olarak İran'ı uluslararası ödeme ve bankacılık sisteminden koparmak istedi. Böylece  İran için petrol ihracatından doğan dolar paralarına erişimi zorlaştırdı. Böylece İran'ın finansal ve mali piyasasında  doların azalması  fiyatları da arttırdı.  

Dış alanda da  İran'ın petrol alıcıları  zor süreçler ile karşılaştı.  Bu baskı  İran'ı  dolar dışı para birimlerine yöneltti.  Bu çerçevede İran  petrol ürünleri ve petrol dışı ürünlerinin ihracatında  bu siyaseti izlemeye başladı.  Bu doğrultuda Çin ve Hindistan'a   Yuan ve Rubi üzerinden  petrol satıldı. Ayrıca  Libya'da Kaddafi döneminde de  doların hegemonyası ile mücadele edildi. Bu çerçevede Kaddafi altın biriktirmeye çalışmıştı. 

Muammer Kaddafi  Libya'nın petrol gelirlerini  Amerikan doları yerine altına dönüştürürdü. Bu da Washington'un ciddi şekilde kaygılanmasına yol açmıştı.  Çünkü  Kaddafi'nin altın üzerinden yaptığı siyaset ve dolardan uzak durması  Amerika'nın küresel mali siyasetlerini de sorunlar ile karşı karşıya bırakmıştı.     Genel olarak  doların dışındaki para birimleri üzerinden yapılan petrol satışları   doların hegemonyasına yönelik büyük bir tehdit sayılır.    Suudilerin Amerika çıkarları çerçevesinde OPEC'te vurgu yaptıkları hususlardan biri de  petrolün her zaman Amerikan doları üzerinden satılmasıdır.  Suudilerin bu ısrarı sonucunda da  Amerika hazine bakanlığı  banknotlar basıp petrol alabilir. 

J. P. Morgan enstitüsünün  döviz piyasası strateji belirleme üst düzey müdürü Daniel Hui ise  doların  ticari işlemlerdeki  değerinin artması ile ilgili şöyle bir değerlendirmede bulunmuştur:"  Elimizdeki göstergeler ve belirtiler  2018 yılında doların pratik olarak güçlenmesine rağmen   mevcut potansiyellerden yola çıkarak   doların  tüm desteklere karşın  sultasını kısa dönemde kaybedeceği söylenebilir. "

 İran ve Rusya'nın dolar dışındaki para birimlerini kullanma isteği ve de  Irak ve Venezuela gibi ülkelerin de   bu gruba katılmak istemesi  dolar hegemonyasının  daha fazla azalmasına yol açabilir.    Buna ilaveten  Çin ve Rusya gibi  ülkelerin bu alandaki işbirliği de  Amerika'nın baskılarına karşılık vermek için en iyi yoldur. 

2018 yılından beri  İran İslam Cumhuriyeti'nde de İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Seyyid Ali Hamanei'nin tavsiyeleri üzerine  İran ve Rusya arasında doların kaldırılması hususunda orta girişimlerde bulunulmuştur.   Bu çerçevede İslam İnkılabı Lideri Ayetullah Seyyid Ali Hamanei,   İran ve Rusya'ya karşı Amerika'nın yürüttüğü siyasetler karşısında ortak girişimleri faydalı bulup şöyle buyurmuşlardır:"    Düşmanların  iki ülkenin ilişkilerini zayıflatmak yönündeki tüm karalama kampanyaları ve propagandalara rağmen     Amerika'nın yaptırımlarını  doları kaldırarak ve ekonomik ilişkilerde ve işlemlerde milli para birimlerimizi kullanarak  etkisizleştirebilir ve Amerika'yı  tecride sürükleyebiliriz. "

Bilindiği üzere Ukrayna krizi ve Kırım yarımadasının Rusya'ya eklenmesi sırasında da Moskova Batılı ülkeler tarafından ağır yaptırımlara tabi tutuldu.   Bunun ardından Rusya devlet başkanı Vladimir Putin ise  Rusya'nın petrolünün dolar dışında kalan para birimleri üzerinden diğer ülkelere Ruble'ye dayalı ihraç edilmesi talimatını verdi. 

 2019 Ekim ayında ise  Rusya, Ruble üzerinden ticari işlemleri yürütme isteğini geniş çaplı bir şekilde hayata geçirmeye çalıştı.   Öye ki  Rus Petrol şirketi İgor Saçin de aynı yılda  bu şirketin dış müşteriler ile tüm işlemlerinin dolar dışındaki para birimleri ile yapılacağını belirtti.    Dolar'ın petrol işlemlerinden sökülüp atılması   sadece Amerika rakibi Çin, Rusya ve İran gibi ülkeler tarafından istenmiyor.  Buna karşın  Japonya ve Fransa gibi ülkeler de bu alana ayak basmak istiyorlar.    Bu ülkelerin makamları Japnya'nın Yen'i, Çin'in Yuan'ı, Euro gibi para birimleri ve altının bile kullanılmasını önermişlerdir. 

Alternatif  mali ve parasal düzenlerin  Amerika'nın kendi çıkarlarını güden siyasetlerinden ve dolar hegemonyasından kurtulma çabaları bile  dünyayı tam olarak Amerika sultasından kurtarmayacaktır.    Ancak bu girişimler  ekonominin toplumsallaşması için,   küresel piyasaya bir teneffüs imkanı sağlayacaktır.    Bu çerçevede Şubat 2015'te  Rusya  Batılıların Rusya'nın küresel ekonomiden uzaklaştırma tehditlerine karşılık   SWİFT yerine özel mali sistemi geliştirdiğini açıkladı.  

Rusya ayrıca Amerika Ulusal Güvenlik Ajansı tarafından denetlenen   SWİFT işlemlerini  de ifşa etti.  İşte dünyanın Güney ve Doğu ülkelerinin bu girişimlerinin doların hegemonyasının azaltılması hedefi ile  yapıldığı söylenebilir.   Amerika ekonomisinin diğer ülkelerin ekonomileri ile rekabet gücü hızlı bir şekilde azalmasından dolayı doların hegemonyasının uzun süreli devam etmeyeceği söylenmelidir. Bu yüzden mevcut şartların tehlikeleri ile mücadele etmek için   küresel ekonomik  mali sistemin  değiştirilmesi yönünde adım atılması bir zarurettir.  

Nihayetinde ise   dolar hegemonyası sorununun çözülmesi için en iyi yol ülkelerin işbirliği yapıp daha güçlü para birimleri üzerinde yeni mali sistemler oluşturmalarıdır. Böyle olmazsa   bir kaç para birimine dayalı mali sisteme geçmek  küresel ekonomik ve siyasi krizlere yol açıp  küresel barış ve güvenliği de  etkileyebilir.  

Bu çerçevede Dolar'ın ticari ve mali işlemlerden uzak tutulması  önemli bir girişim olabilir.  Amerika'nın yaptırımlarına hedef olan ülkeler için  dış ticaretlerine dokunulmazlık kazandırma  imkanı Yuan, Euro, Ruble, Rupi ve benzeri para birimlerinin kullanılması ile  sağlanabilir. Bu sürecin devam etmesi ise  doların hegemonyasının sonlanması demektir.