Ocak 30, 2021 07:32 Europe/Istanbul

Bu bölümde tarımsal ürünlerin üretimindeki etkenleri ele alacağız.

İran  dört iklimli  doğası ve coğrafi açısından  dünyanın en zengin ülkelerindendir.  Bu özellikler sayesinde İran,  tarımsal ürünlerin üretimi alanında  iyi bir atılım gerçekleştirip ihracatını  geliştirebilir.  Bu yüzden   tarım alanı kapasitelerinden yararlanarak  üretimde atılım sloganı gerçekleştirilebilir. 

Halihazırda  İran'da hizmet sektörünün ardından en büyük ekonomik sektör de  tarımsal üretimler alanıdır. Bu alan gayrı safi  yurtiçi hasılanın yaklaşık yüzde 26'sını ve petrol dışı ihracatın da yaklaşık 26'sını  kapsamaktadır.  Ayrıca ülke genelinde yüzde 23 kadar istihdam fırsatları da  bu sektöre aittir. Ülke gıdasının yüzde 80'ini aşkın bölümden karşılanmaktadır.   

Tarım sektörü  üretim, istihdam, ihracat, doğal kaynaklardan ilkeli bir şekilde yararlanma ve bu kaynakların korunması, halkın katılımının geliştirilmesi, araştırma ve teknolojik faaliyetlerin geliştirilmesi açısından  ülkenin en önemli ekonomik ve güvenlik erkanlarından sayılıyor.  Bu sektörün  büyümesi ve gelişmesi  büyük oranda  ekonomik gelişmekte belirleyici bir husustur.       

İran İslam Cumhuriyeti tarım bakanlığı kırsal alanlar ve tarım ekonomisi geliştirilmesi, planlamalar ve araştırmalar enstitüsü başkanı  Ali Kiyani Rad ise bu hususta şöyle diyor: "  Tarım bakanlığı   ithalatın azaltılması ve ihracatın arttırılması  amacı ile  üretimde atılım çerçevesinde iki temel strateji belirlemiş ve bu doğrultuda  direniş ekonomisi projelerinin tamamlayıcı konumunda olan  programlar hazırlamıştır.   

Tarımcılık sektörünün büyük ithalat bölümünün yağlı çekirdekler, mısır, hayvanların aşılanması ve bitkilerin ilaçlanması ve de şeker ile ilgili olduğu için İran İslam Cumhuriyeti tarım bakanlığı  üretimi arttırmak ve ithalatı azaltmak için bu ürünlerin üretimi hususunda önemli adımlar atmıştır.  

Tarım ürünlerinde üretimde atılım projesi kapsamında  pamuk üretimi, standart tohum tedariki, gübre ve ilaç temini, mekanizasyon ve makine temini, doğal afetler ve zarar verici etkenlerin  kontrolü, eğitim ve bilgilendirme ve de  uluslararası bilim ve teknolojiyi aktarmaya odaklanılmıştır.  

İran İslam Cumhuriyeti tarımcılık bakanlığının işbirliği ile bu yıl  üretimde atılım  alanında uygulanan  Cumhurbaşkanlık Teknoloji ve Bilim Dairesi  programlarından biri de  hibrit tohumların, biyolojik ilaçların ve kimyasal etkenlerin  üretiminin arttırılmasıdır. 

Pancarın ilkbaharda ve sonbaharda ekiminin arttırılması ile  toz şeker üretiminin arttırılması,  21 il boyunca pancarın  yoğun bir şekilde bitki nakil yöntemi ile ekilmesi gibi projeler hayata geçirilmeye çalışılmıştır.       

Halihazırda  stratejik tarımsal ürünlerin tohumlarının üretimi  projesi  İran Köy ve Kırsal Alanlar Kooperatifleri Merkezi Örgütü tarafından yürütülmektedir. Bu çerçevede  buğday ve arpa tohumlarının yüzde 35 kadar tohumlarının çoğaltılması ve üretimi,  ilkbahar kolza (kanola)'nın tohumlarının yüzde 95'i, soya, susam ve ayçiçeği gibi yağlı bitkilerin tohumları, mısır ve pamuğun tohumlarının yüzde 25'i ve ak üçgül tohumunun yüzde 100'ünün üretimi ülkenin 27 eyaletinde  90 merkezde yapılmaktadır.       

İran köy ve kırsal alanlar kooperatifleri merkezi örgütü başkanı Hüseyin Şirzad tohumların  üretimin  çekirdeği ve ürün üretiminin niteliği ve niceliğini belirleyen etken olduğuna vurgu yaparak   ülkenin ihtiyaçları ve direniş ekonomisi planlamalarına göre  İran İslam Cumhuriyeti tarım bakanlığının   halihazırda  bin ton kadar hibrit  kolza  tohumunun  Huzistan'ın Şehit Recai  şirketinde tam kaliteli olarak üretildiğini, ambalajlandığını ve ülkenin farklı noktalarına gönderildiğini belirtti.     

Susam tohumu hususunda ise  Huzistan eyaletindeki Şehit Recai şirketinde 250 ton kadar sıcak ve yarı sıcak susam tohumunun üretimi yapıldığı  üretimin bin tona kadar çıkarılabileceğinden söz edilmektedir. Ayrıca  ülkede faaliyet gösteren pamuk araştırmaları enstitüsü işbirliği ile   dört pamuk tohumu türünün üretiminin  500 tona  kadar ulaştığı bunun 1500 tona kadar arttırılabileceğinden söz edilmektedir.          

Sağlıklı ve sertifikalı tohumların  üretimi ve bitkilerin performansını arttırmasından dolayı  şimdi de  farklı patates tohumları türlerinin üretimi  2 bin tona kadar ulaşmıştır.  Buna ilaveten  bu rakamın  beş yıl sonra 7 bin tona ulaşacağından söz edilmektedir. 

Bu çerçevede soya tohumu ise Erdebil, Mazenderan ve Golestan eyaletlerinde  üretilmektedir. Ülkenin ihtiyaçlarına göre  bu ürünlerin 2 bin 500 ton kadar tohumlarının üretilmesi planlanmaktadır.  Mısır tohumu üretimi hususunda ise  yapılan planlamalara göre   geç yetişen tohumlara ilaveten  erken ve orta vadede yetişen 4 bin kadar tohumun da Erdebil, Lorestan, Fars ve Huzistan eyaletinde  üretilmesi hedeflenmiştir. 

Bu girişimler sayesinde  her yıl yaklaşık 590 bin ıslah edilmiş tohum araştırma enstitülerinin tam denetimi altında  üretiliyor. Bu çerçevede 540 bin ton buğday ve 50 bin ton arpa tohumu tarımcılara verilmektedir.  Bu çalışmalar ise kuşkusuz  üretimde atılım yılında tarım sektörüne ve tarımcılara büyük yardım ve desek sayılır. 

Tarım sektörü  4 milyonu aşkın  çalışanı ve çıkar sahibi ile yıllık olarak  yüzde beş kadar gelişme oranı ile   ülkenin ekonomisinin  petrol gelirleri bağımlılığından kurtarmak için büyük bir potansiyele sahiptir. Bu da özellikle mevcut dönemde çok özel bir öneme sahiptir.  Tarım sektörü   halihazırda  gıda enerjisinin yaklaşık yüzde 80'i, istihdamın yüzde 19'u ve petrol dışı ihracatın yüzde 20'sini karşılamaktadır. Bu da önemli bir pay demektir. Bu yüzden  farklı alanlardaki üretimde atılımı hem nicelik hem nitelik açısından incelemek yerinde olacaktır.  Doğal olarak  üretimde atılıma kalite açısından bakmak altyapıya ve sürekli bir bakışa işaret etmektedir.      

Üniversite  araştırmacısı ve hocası  Dr. Huşyarferd ise  tarım sektörünün  katma değer açısından  en önemli ekonomik alan ve önde gelen üretim alanı olduğuna vurgu yaparak şöyle diyor:  "  İran İslam Cumhuriyeti tarım bakanlığı, geçen yıl  özellikle de stratejik ürünler alanında   tarımsal ürünlerin kalitesini ve hacmini arttırmıştır. Ayrıca  temel tarım malzemeleri, doğal kaynakları doğru kullanma ve koruma yolunda da üretimin gelişmesi çerçevesinde önemli kazanımlar elde etmiştir. "