İran milleti yaklaşık iki hafta sonra 26 Şubat tarihinde sandık başına giderek 10. Dönem İslamî şura meclisi ve 5. Dönem Bilgeler meclisi seçimlerinde oyunu kullanacak.

İran anayasasında Bilgeler meclisinin eşsiz konumu, bu meclisin seçimleri de diğer seçimler kadar önemli olduğunu gösteriyor.

İran İslam Cumhuriyeti nizamında tüm devlet erkanları kendine özgü öneme sahiptir. Ancak bu arada Bilgeler meclisi anayasada kendisi için belirlenen çok hassas ve önemli sorumluluk ve görevi itibarıyla kuşkusuz İslamî Cumhuriyeti nizamının en önemli erkanıdır.

Bilgeler meclisinin has konumunu ve bu meclisi İslamî nizamın diğer erkanlarından farklı kılan yerini anlamak için bu kurumun has özellikleri ve önemli sorumluluklarını gözden geçirmek gerekir. Gerçekte bu meclisin yaptığı seçim ve halkın en güvendiği insanların bu meclise girmesi ona ayrı bir konum kazandırmış ve İslamî demokrasi ve halkın katılımının simgesi haline getirmiştir.

Bilgeler meclisiyle ilgili önemli seçimlerinden biri, bilgelerin halk tarafından bizzat seçilmesidir ve halkın güvendiği bu insanların temel görevi, rehberi seçmektir. Böylece bilgeler meclisi nizamın en üst düzey yetkilisinin seçiminde halkın katılımını ve rol ifa etmesini simgeleyen kurumdur ve halkın bilgeler meclisi seçimlerinde sandıklara attıkları oylar onların bu hassas ve önemli seçime dolaylı bir şekilde katıldıklarının işaretidir. Buna göre bilgeler meclisi İslam Cumhuriyeti nizamının anahtar konumunda kurumlarından biridir ve bu açıdan da nizamın en güçlü dayanaklarından biri sayılır.

Genel olarak rehberi belirlemek ve rehberlik şartlarının korunduğunu gözetlemek, bilgeler meclisinin iki temel görevidir ve bu iki görevi doğru yerine getirdikleri takdirde İslamî toplumda dini ve inkılapçı rehberlik ilkesi de süreklilik arz eder. Bu yüzden bilgeler meclisinde sorumluluk üstlenmek çok önemli bir iştir ve bu meclis için aday olan insanlar her açıdan fıkhi ve siyasi şartlara sahip olmaları gerekir, çünkü bu meclisin en hassas görevi dini ve inkılapçı rehberlik ilkesini korumak ve sürekliliğini sağlamaktır.

Öte yandan İran milleti de bilgeler meclisi üyelerini seçerken tam basiretle hareket etmeli ve her açıdan salih, mümin, liyakatli ve en hassas şartlarda en doğru kararları verebilen adayları seçmeleri gerekir. Gerçekte bilgeler meclisi üyelerinin görev ve sorumluluklarının doğurduğu sonuçlar ve tesirleri, bu kurumun İslamî toplumun hakimiyetinde temel rolü ifa eden bir kurum olarak çok büyük değere sahip olduğunu yansıtır.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’ye göre nizamın rehberinin bilgelerce seçilirken fıkıh ve İslamî değerleri kriter almaları, İslamî nizamda İslamî değerlerin hakimiyetine ve yaşam gerçeğinde İslam’ın gerçekleşmesine vesile olacaktır. Dolaysıyla rehberi seçmenin diğer toplu seçimlerden farkı, fıkhın kriter olarak kabul edilmesidir, yani İslamî değerleri kriter almaktır, dolaysıyla bilgelerin seçimi İslamî değerleri hakim kılmak için yapılan bir seçimdir, İslam ahkamını uygulamak ve yaşam gerçeğinde İslam’ı gerçekleştirmek için yapılan bir seçimdir.

İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei geçenlerde Kum halkı ile görüşmesinde bilgeler meclisinin konumunun önemine işaretle, bilgelerin İslam Cumhuriyeti nizamında belirleyici rol ifa ettiklerini ve bilgeler meclisi bu nizamın en önemli erkanı olduğunu vurguladı. Ayetullah Hamanei İslam Cumhuriyeti nizamında hiç bir kurum belirleyici olmak ve kalıcı etki bakımından bilgeler meclisi gibi olmadığını ve bu da bilgelerin sorumluluklarına azamet ve ihtişam kazandırdığını kaydetti.

Gerçekte İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’nin bilgeler meclisi hakkında vurguları bu meclisin İslam cumhuriyeti nizamının siyasi yapısındaki eşsiz konumunu yansıtır. Nitekim devlet erkanları arasında hiç bir kurum bilgeler meclisi ile mukayese edilemez ve bu kurumdan daha yüksek düzeyde rol ifa edemez.

Peki ama bilgeler meclisinin konumuna İslamî nizamın diğer kurumlarının konumuna nazaran bunca özel vurgu yapılmasının sebebi nedir?

Gerçekte bilgeler meclisi halkın sosyal ve hükümet ölçeklerinde ulema tarafından yönetilmesi ve toplumun kaderinin üzerinde kalıcı tesiri bulunması bakımlarından İslamî nizamında en önemli kurum haline gelmiştir. Nitekim bu meclis, halk arasında ad ve saygın konum kazanan ve halkın tüm alanlarda ve özellikle rehberi seçme konusunda ve rehberlikle ilgili meselelerde güvenini kazanan alimlerden oluşmaktadır. Bu yüzden İran’da bilgelerin temsil ettiği din alimleri toplumun kaderi ve geleceği üzerinde sürekli ve kalıcı etkileri söz konusudur.

Aslında İran milletinin gerçekleştirdiği inkılabın İmam Humeyni’nin –ks– gündeme getirdiği düşüncesi ve çizgisi temelinde sürekliliği ve kalıcılığı, bilgelerin doğru uygulamaları ve zamanında karar almalarına bağlıdır. Nitekim şimdiye kadar da alim ve inkılapçı bilgeler halkı temsilen bilgeler meclisinde hareket etmiş ve zamanın ve yerinde aldıkları kararlarla bu süreci ilerletmiş ve ilerletecektir. Bu çerçevede ve hassasiyetlerin bilincinde hareket eden İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei İran milletine basiretli hareket etmelerini ve salih, mümin, muttaki, alim, inkılapçı ve hakkı batıldan doğru ayırt eden adayları seçmelerini tavsiye etmektedir.

Bilgeler meclisi İran İslam Cumhuriyeti nizamının kurucusu İmam Humeyni –ks– Haziran 1989’da vefat ettiğinde ifa ettiği rol, bu meclisin ne kadar önemli ve belirleyici bir konuma sahip olduğunu ortaya koydu. O dönemde bilgeler meclisi İslamî nizamın rehberliğinde hiç bir türlü aksama yaşanmasına asla izin vermedi.

İslam Cumhuriyeti nizamında rehberlik makamı özel öneme sahiptir ve bu yüzden bilgeler meclisi de rehberi zamanında seçerek rehberlik makamında her hangi bir boşluk yaşanmasına müsaade etmeyerek yüce bir konum kazanır. İmam Humeyni’nin –ks– rihletinden sonra hassas şartları gözetlemek ve İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’yi 24 saatten daha az bir sürede yeni rehber olarak seçmek, bilgeler meclisinin önemini ve has konumunu açıkça gözler önüne seriyor.

İran anayasasına göre bilgeler meclisinin üç önemli görevi vardır. Anayasanın 107. Maddesine göre rehberi belirlemek bilgeler meclisinin görevidir. Halkın seçtiği bilgeler anayasanın 5. Ve 109. Maddelerinde belirlenen şartlara sahip olan tüm fakihleri incelemek ve kimi uygun bulurlarsa halka rehber olarak ilan etmekle görevlidir ve bilgelerin seçtiği rehber halk için fıkhi ve yasal açıdan muteber ve hüccettir. Bu yüzden bilgeler meclisinin ilk görevi İran İslam Cumhuriyeti nizamının rehberini seçmektir.

İran anayasasının 111. Maddesine göre bilgeler meclisinin bir başka görevi rehberlik şartlarının bekasını gözetlemektir. Buna göre ne zaman rehber yasal görevlerini yerine getiremezse veya anayasanın 5. Ve 109. Maddelerinde belirtilen şartlardan birinden yoksun olursa veya ta baştan bazı şartlara sahip olmadığı anlaşılırsa, görevden alınır. Bunu tespit etmek ise bilgeler meclisinin görevidir.

İran anayasasına göre bilgelerin sahip olmaları gereken şartlar ve ilk dönemde nasıl seçilecekleri anayasayı kollama ve koruma konseyi tarafından belirlenmiş ve bundan sonra da bilgelerle ilgili yasaların gözden geçirilmesi veya değiştirilmesi ile ilgili yetki kendilerine verilmiştir.

Bilgeler meclisinde temsilcisi sayısı her eyaletin nüfusuna göre her bir milyon nüfus için bir kişidir. Buna göre yeni dönemde bilgeler meclisinin üye sayısı 86 olması gerekiyor.

Adayların diyanet ve ahlaki şayestelik, fıkhi meselelerde istinbat gücüne kavuşacak seviyede içtihat ve rehberlik şartlarını tespit etme gücüne sahip olmak, güncel meseleleri bilmek ve siyasi ve sosyal bakış açısına sahip olmak, bilgeler meclisi üyesi olabilmek için belirlenen bazı şartlardır ve buna göre adayların başvuruları değerlendirilir ve bu şartlara sahip oldukları takdirde seçim arenasına katılır.

Bilgeler meclisi üyeleri 8 yıllık bir süre için ve seçimlerin nisbi oy çoğunluğuna göre seçilir. Aslında alimlerin bilgeler meclisine üye olmak için adaylıklarını koymalarının sebebi, İslam İnkılabı Rehberi Ayetullah Hamanei’nin son konuşmalarından birine vurguladığı rehberlik meselesinin önemidir. Ayetullah Hamanei bilgeler meclisine görecede her yıl bir iki kez bir araya gelen ve bazı siyasi ve siyasi olmayan konuları tartışan ve sonra da çekip giden bir meclis gibi bakılmaması gerektiğini, bu meclise rehberi seçmesi gereken bir meclis gözüyle bakılması gerektiğini belirtti. Rehber Hamanei, bu konu çok önemli olduğunu, halk bilgeler meclisine gerçekte rehberi seçecek kişileri gönderdiğini ve inkılabın hareket anahtarı onların elinde olduğunu bilmesi gerektiğini, bu da önemli bir konu olduğunu ve küçük bir iş sayılmadığını ve bu yüzden araştırmak ve seçilecek adaya güvenmek gerektiğini vurguladı.

Dolaysıyla seçimler ve seçimlere katılmak temel ilkelerden sayılırken, salih adayları seçmek de gözetilmesi gereken bir ilkedir. Bu yüzden rehber Hamanei’ye göre bilgeler meclisi İslamî nizamın en temel erkanıdır. 015