Amerika’da 11 Eylül 2001 terör saldırılarının kurban ailelerine Amerikan mahkemelerinde Arabistan aleyhinde dava açma hakkı tanıyan yasa tasarısının onaylanması beyaz saray ve Riyad’ı paniklettiği gözlendi.

Amerika Başkanı Obama hemen kongrenin Jasta adıyla tanınan terör hamilerine karşı adalet kanunun onaylamasını siyasi bir hareket niteledi ve bu yasanın Amerika için vahim sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulundu.

Jasta yasası geçen Mayıs ayında Amerikan kongresinde onaylandı, ancak Başkan Obama’nın vetosu ile karşılaşarak kongreye iade edildi. Ancak Amerikan kongresinin senato ve temsilciler meclisi bir kez daha ve oy birliği ile yasayı tekrar onayladıve böylece Başkan Obama’nın vetosunu kırarak terör hamileri ile mücadele kararını yasalaştırdı. Bu yasa 11 Eylül 2001 terör saldırılarının kurban ailelerine Amerikan mahkemelerinde Arabistan aleyhinde dava açma hakkı tanıyor.

Aslında üç bini aşkın insanın ölümüne neden olan 11 Eylül 2001 terör saldırılarının 19 failinden 15’i Arabistan vatandaşıydı. Gerçi Arabistan’ın bu terör saldırılarını desteklediği meselesi uzun yıllar tartışılmadı, ancak sonunda Amerikan kongresi Başkan Obama’nın vetosunu iptal ederek terör hamilerine karşı adalet veya diğer adıyla Jasta yasasına resmiyet kazandırdı.

Amerikan sentosu ve temsilciler meclisinin Eylül ayında onayladığı bu yasa devlet dokunulmazlığı istisnasını ortadan kaldırıyor. Bu istisnaya göre devletlerin veye devlet görevlilerinin üçüncü bir ülkede yargılanmaları mümkün olmuyordu. Obama’nın yasaya karşı çıkmasının gerekçesi ise, bu noktanın Amerika için doğuracağı olumsuzluklar şeklinde açıklanmıştı.

Amerikalı demokrat senatör Richard Blamental konu ile ilgili açıklamada şu ifadelere yer verdi:

Bu trajedinin üzerinden 15 yıl geçtiği bir sırada bizim gerçeklerle ilgili bilgimiz artmaya devam ediyor. Bu arada elimizde Suud rejimi veya en azından Suud rejiminde bazı kurumlar veya unsurların Amerika’da en büyük toplu katliamlarından birini desteklediklerini ortaya koyan güçle kanıt ve belgeler bulunuyor. Bu yasa Obama yönetimi ile gergin ilişkileri olan Suud krallığında büyük bir kaosa yol açtı. Suud rejimi Obama yönetimini İran’a ayrı bir güç kazandırmakla suçluyor ve 11 Eylül 2001 olaylarında ifa ettikleri rolü inkar ederek yasanın onaylanmasını ve yürürlüğe girmesini engellemeye çalışıyor. Ancak bu çaba fayda etmediği anlaşılıyor.

Jasta yasasının onaylanması Amerika için geri tepme riski taşıyor, çünkü bu yasa başka ülkeleri de benzer yasaları çıkarmak ve mahkemelerinde Amerikalı diplomatlar ve askerlerin aleyhinde dava açmaya teşvik edebileceği anlaşılıyor. Başkan Obama yasaya gösterdiği tepkide, senato meclisi ve temsilciler meclisinin başkanın Jasta yasasını veto etmesine kaşı tepileri siyasi bir hareket ve yanlış olduğunu, yasanın Amerika için tehlikeli sonuçlar doğuralibeceğini belirtti.

Amerika Başkanı Obama kongrenin kararından bir kaç saat sonra CNN’de çıktığı canlı yayında şöyle konuştu:

Eğer biz devletlerin diğer ülkelerin vatandaşlarına karşı dokunulmazlığını kaldıracak olursak, o zaman dünya genelinde bulunan askerlerimiz de benzer uygulamalarla karşı karşıya kalabilir.

Bu şartlarlda Arabistan’ın Amerika’daki lobisi, Amerika’da Jasta olarak adlandırılan terörün hamilerine karşı adalet yasasının onaylanması ve 11 Eylül 2001 olaylarının kurban ailelerinin Arabistan’dan tazminat talebi Riyad için pek fazla olumsuz sonucu olmayacağını ve asıl Amerika için sorunlara yol açacağını iddia etti.

Amerika’da Arabistan için lobi yapan bir grubun Başkanı Salman Ensari Arabistanlılardan pek fazla kaygı duymamalarını zira bu yasa mermisiz bir silaha benzediğini ve hatta Amerika’nın kendi başına sonuç açabileceğini, fakat Arabistan devleti ve milleti için pek fazla kaygı duyulacak getirisi olmayacağını ileri sürdü.

Amerika ve Arabistan ilişkileri komitesi Başkanı Ensari twitter hesabında şu notu düştü: tüm Arabistanlı vatanaşlara ve aziz kardeşlerime Jasta yasasından kaygı duymalarına gerek olmadığını söylemek istiyorum. Bizim ülkemiz ve liderlerimiz sorun yaşamayacaktır ve eskisi gibi çok yönlü kalkınma yolunda ilerlemeye devam edeceğiz. Jasta yasası gerçek ve uygulanabilir bir karar değildir, zira aynı yasaya istinaden misilleme imkanı, etkisini doğrudan yok edecektir.

Ensari açıklamasının devamında, ülkelerin uluslararası hukuk düzeninde yargı dokunulmazlığını kaldırma imkanı bulunmadığını, fakat bazıları Amerikalılar istedikleri her şeyi yapabildiklerini söylediklerini, oysa bu durum nisbi bir konu olduğunu ve ancak Amerikalıların kendi ülkelerine zararı olmayacağı durumunda gerçekleşebileceğini belirtmek istediğini vurguladı.

Ensari ayrıca Amerikalılara misillemeye yaptıklarında onlar da tazminat iddiasına taraf olmak zorunda kalacaklarını ve gerektiği takdirde onların da Arabistan’daki mal varlığına el koyabileceklerini ifade etti. Ensari, Amerika Jasta yasasını taviz koparmak için çıkardığını, fakat bu yasa mermisiz bir silah olduğunu, ama buna karşın her duruma hazırlıklı olmaları gerektiğini vurguladı.

Amerika senatosu sadece bir olumsuz oya karşı 97 olumlu oyla Amerika Başkanı Obama’nın 11 Eylül 2001 terör saldırılarının kurban ailelerine Arabistan aleyhinde dava açma yasası olan Jasta yasasını veto etmesini iptal etti. Amerika temsilciler meclisinde de aynı durum 74 olumsuz oya karşı 338 olumlu oyla yaşandı ve senato meclisinin kararı onaylandı ve böylece Obama’nın Arabistan lehine kullandığı vetosu etkisiz hale getirildi.

Aslında Amerikan kongresinde ve toplumunda genel siyasi atmosfer ilk kez bu şekilde ve kahir çoğunlukla Arabistan aleyhinde şekilleniyor. Uzmanlar Jasta yasasını Arabistan ve izlediği politikalarının Amerika tarafından tuş olması şeklinde yorumluyor.

Gerçekte Arabistan’ın dünyada terör hamisi olduğu ve bir çok terör eylemine destek verdiği konusuna şöyle bir göz atacak olursak, Suud rejiminin 11 Eylül 2001 terör saldırılarında eli bulunduğunu gösteren belgelerin 14 yıl öncesinden beri var olduğu ve hiç bir yeni gelişme yaşanmadığı ve sadece bu belgelerin şimdiye kadar saklandığı anlaşılır. Yine bu belgelerin Arabistan bölgede ve dünyada ciddi bataklıklara battığı bir sırada gündeme gelmesi de, Suud hanedanının sonunu getirmek için uygulanması gereken senaryonun düğmesine basıldığını ortaya koyuyor. Nitekim Obama medyada bu yasayı veto edeceğini açıkladığı günden beri siyaset gözlemcileri olayın derinliğini fark etmeye başladı ve herkes Jasta yasasının Suud hanedanının çökmesiyle sonuçlanacak bir sürecin başlangıç noktası olduğunu dillendirmeye başladı.

Jasta yasası Amerikalı devlet adamlarının hala saltanat tahtına dayanmak için Washington’a mekik dokuyan ve buradaki lobilerin desteğini arayan ve bu rüyadan bir türlü uyanamayan Suud prenslerinin yüzüne indirdiği ilk güçlü yumruk veya attıkları ilk adım sayılır. Suud rejimi son günlerde yığınla iktisadi, siyasi, egemenlik sorunlarının yanı sıra uluslararası camiada da savaş suçları işlemek ve teröre maddi manevi destek vermek gibi suçlamalarla karşı karşıya bulunuyor.

Öte yandan bir zamanlar Suud hanedanını destekleyerek gün geçiren Amerikalı devlet adamları da şimdi bölgede haysiyetini tamamen yitirmekle kalmayan ve aynı zamanda Amerikalıları de beraberinde içine düştükleri bölgesel ve küresel krizlere süreklemek isteyen bir Arabistan’la karşı karşıya bulunuyor.

Aslında Amerikalıların Suud hanedanı için belirledikleri kullanma tarihinin son yıllarda ve Suud rejiminin bölgede izlediği yanlış politikalarının ardından hızla sonuna yaklaştığı ve Amerika’nın bu rejime verdiği desteğin azalması ve sonra da tamamen kesilmesi operasyonu uygulanmaya başladığı anlaşılıyor. Nitekim Suud rejiminin veliahd prensi halefi Muhammed bin Salman’dan tutun ta Dışişleri Bakanı Adil Cubeyr’in içinde bulundukları kuruntu ve hayaller ve Amerikalı yetkililerin üzerinde açtıkları hesaplarla gerçekte yaşanan durum arasında yerden göğe kadar mesafe olduğu gözleniyor. Üstelik Amerikan kongresinde oy birliği ile onaylanan Jasta yasadı bir gecede yaşanan bir gelişme olmadığı açıkça ortadadır.

Jasta yasasının onaylanması Suud rejiminin bölgeye yönelik izlediği politikalara yönelik ciddi bir darbe ve uyarı olabileceği gibi Arabistan için sayısız siyasi ve iktisadi zararlara da yol açabilir.

Dünyanın önde gelen medya organları aylar öncesinden Amerika ile Suud hanedanının 70 yıllık balayının sonuna gelindiğinden söz etmeye başlamıştı. Fakat şimdi Jasta yasasının onaylanmasından sonra iki ülke arasındaki ilişkilerde tehlike ve uyarı sınırının da aşıldığı ve ilişkilerin tamamen kesilme noktasına gelindiği gözleniyor. Nitekim bu olay gerçekleştiği takdirde hiç kuşkusuz bölgede ve dünyada bir çok gelişmenin kaynağı da olabilir.

Gerçekte Amerikan kongresi Jasta yasasını onaylayarak Suud rejiminin kendinci çizdiği kırmızı çizgisini aştı. Suud prensleri bu kırmızı çizgiyi Jasta yasası onaylanmadan önce öfkelerini belirtmek için dişini göstere göstere çizmişti. Ancak çok çabuk geri adım atmaya başladılar ve sözlerini bir bir geri aldılar. Fakat ne var ki iş işten geçmişti ve Amerikalı devlet adamlarının kafasında Suud prenslerinin aklına bile gelmeyen başka planlar kuruluyordu. Nitekim Suud rejiminin Amerika’daki milyarlarca dolarlık banka hesaplarından 11 Eylül 2001 olaylarının kurban ailelerinin lehine para çekilmesi ve diğer iktisadi zararlar, Suud hanedanının katlanması gereken ölümcül darbelerden sadece biri olacağı de kesindir. Çünkü Suud rejimi hali hazırda kendi çevresinde kendi eliyle yaptığı bataklıkların içinda çırpınıyor.

Şimdi Amerika’da sadece bir tek mahkemenin Arabistan aleyhine karar vermesi ve bu rejimden tazminat alması yeterlidir. Aslında Suud rejiminin terörün hamisi olduğu gerçeği yıllardır dillere düşen bir gerçektir ve bunun en somut örnekleri de Irak ve Suriye sahasıdır. Fakat bir zamanlar Arabistan’ın en güçlü müttefiki olan Amerika’da herhangi bir mahkemenin tazminat yönünde karar alması adeta Suud rejiminin kafasına sıkılan ve iki ülkenin siyasi ilişkilerine son noktayı koyan kurşun gibi olacaktır.015