Афғонистоннинг олти қўшни мамлакати йиғилишининг қўшма баёноти

 Покистон Ташқи ишлар вазирлиги Афғонистоннинг олти қўшни давлати Ташқи ишлар вазирларининг қўшма баёнотини эълон қилиб, бу мамлакат халқи ўз келажагини белгилаши ва ҳар қандай тинчлик ва яраш режаси уларнинг интилишларига мос бўлиши кераклигини айтди.

Баёнотда олти давлат: Эрон Ислом Жумҳурияти, Туркманистон, Ўзбекистон, Тожикистон ва Хитойнинг Ташқи ишлар вазирлари ўртасидаги виртуал музокаралар конструктив муҳитда ўтгани таъкидланган.

Шубҳасиз, Афғонистонга қўшни давлатлар йиғилишида эришилган келишувлар, айниқса, бу мамлакатда эркин ва инклюзив ҳукумат тузилмасини ўрнатиш зарурати жуда муҳим ва қимматлидир ва аслида Афғонистон халқининг истаги ҳам шу.

Афғонистонга қўшни давлатлар Ташқи ишлар вазирлари баёнотида иккита муҳим масала бор. Биринчидан, толиблар бажариши кутилаётган талаблар, жумладан, афғон халқининг тақдирини ўзи белгилаши ва мамлакатда тинчлик ўрнатилиши.

Афғонистон қўшнилари ҳам бу мамлакат аҳолисига зарур ёрдам, айниқса, тиббий ёрдам кўрсатишга ва Афғонистонга товарларни узлуксиз ўтказиш учун ўз портларини очишга содиқдир.

Бу тайинланишлар шуни кўрсатадики, қўшни ҳукуматлар Афғонистондаги вазиятдан тўлиқ хабардор бўлиб, инқирознинг авж олишини, айниқса Афғонистондаги гуманитар инқирозни камайтиришга ҳаракат қилмоқда.

Сўнгги йигирма йил мобайнида, Афғонистон АҚШ ва Шимолий Атлантика Шартномаси Ташкилоти (НАТО) томонидан ишғол қилинганида, Афғонистон ва минтақадаги сиёсий доиралар минтақавий ёрдамни мамлакатдаги инқирознинг ягона ечими деб билган.

Шу муносабат билан Афғонистондаги сиёсий муаммолар бўйича эксперт  Аҳмад Саидий шундай дейди:

"Афғонистоннинг қўшнилари Афғонистон халқига тинчлик ва осойишталикни таъминлашда муҳим рол ўйнайди, лекин бу муносабатлар ўзаро манфаатларни сақлаш ва ўзаро умидларни қондиришга асосланган бўлиши керак".

Гап шундаки, АҚШ ва бошқа Ғарб давлатлари сўнгги йигирма йил ичида инқирозни ҳал қилиш учун минтақага, айниқса Афғонистоннинг қўшниларига ёрдам беришга рухсат бермаган. Аммо ҳозир Афғонистондаги вазият ўзгарди, Афғонистонга қўшни давлатлар бу мамлакат халқига ёрдам бериши учун мос замин ва шароит мавжуд.

Толибон Афғонистондаги етакчи гуруҳ сифатида мамлакатга ҳар хил ёрдам кўрсатиш учун зарур шарт -шароитларни таъминлаши керак. Афғонистон муаммолари ҳатто Афғонистоннинг қўшниларидан келиб чиқади. Шу билан бирга, Покистон Афғонистондаги нуфузли давлатлар билан зиддият даражасини пасайтириб, конструктив алоқани ўрнини босиши керак. беҳуда кескинликлар:

СТЕАВ CОЛ, Янги Amerika Марказининг сиёсий експерти, дейди:

"Минтақа давлатлари ва Афғонистон қўшнилари ўртасидаги рақобатни ўзаро таъсирга айлантириш ва Афғонистонни қуришга ёрдам бериш керак. Афғонистондаги воқеаларга ҳар томонлама қараш бу мамлакатдаги инқирознинг ягона ечимидир".

Қандай бўлмасин, Толибон ва Покистон ҳаракати афғон халқининг, айниқса, турли етник гуруҳларнинг ҳуқуқларини таъминлаш ва олти қўшни давлатнинг озод Афғонистонни яратиш ва тақдирини белгилаш тўғрисидаги декларациясининг муҳим бандини амалга ошириш. Акс ҳолда, ҳар хил учрашувлар ўтказиш ва баёнотлар бериш Афғонистондаги толибларнинг тугунини ечиб, Покистоннинг Афғонистонга аралашувини оқлай олмас еди. афғон халқининг норозилигига дуч келди.