Эрон бўйлаб саёҳат(47)
Ассалому алайкум ҳурматли тингловчилар Эрон бўйлаб саёҳат туркумидаги навбатдаги кўрсатув билан хизматингиздамиз. Кейинги бир неча дастурлар давомида биз Систон ва Балужистон вилоятига саёҳат қилиб, унинг турли шаҳарларининг диққатга сазовор жойлари билан танишамиз.
Биз Систон ва Балужистон вилоятига келдик! Эроннинг энг жануби-шарқий минтақасидаги Заҳидон шаҳри марказида жойлашган Эроннинг иккинчи йирик вилоятига. Систон ва Балужистон афсонавий ва тарихий ўлка бўлиб, унинг халқини Эроннинг минг йиллар аввал тарихий ва мифологик китобларида кўриш мумкин. Вилоят икки қисм, шимол ва жанубдан иборат. Систон вилоятнинг шимолий қисми ва Балужистон замини жанубий қисми бўлиб, бу вилоят аҳолиси асосан бир хил икки қабила Систоний ва Балуждан иборат бўлиб, ҳар иккисининг ўзига хос шевалари бор. Бу вилоят ҳам тарих, ҳам диққатга сазовор жойлар ва сайёҳлик нуқтаи назаридан Эроннинг энг сирли вилоятларидан бири бўлиб, тарихий ва жуда муҳим шаҳарлари борки, улардан бири Чобаҳор шаҳридир. Бу дастурда биз ушбу вилоятга келдик ва биринчи сафаримизда сирли Систон ва Балучистон вилоятидаги Чобаҳор шаҳрига келдик ва сизни ушбу шаҳарнинг диққатга сазовор жойлари билан таништирамиз.
Биз Чобаҳор шаҳрида ва меҳмондўст балуж халқи билан биргамиз. Шаҳар Уммон денгизи ва Ҳинд океанининг ёнида жойлашган ва узоқ тарихга эга. Бу шаҳар Эрондаги океанни кўриш мумкин бўлган ягона порт шаҳридир. Систон ва Балужистон вилоятининг жануби-шарқида жойлашган Чобаҳор жуда яхши савдо ва стратегик мавқега эга бўлиб, бу шаҳарни гуллаб-яшнашига сабаб бўлган. Бироқ, Чобаҳор шаҳрининг аҳамияти нафақат савдо мавқеи, балки гўзаллиги ва мўътадил иқлими ҳам бу минтақада туризмни гуллаб-яшнашига сабаб бўлди. Чобаҳор шаҳрининг номи “тўрт баҳор” атамасидан олинган бўлиб, бу шаҳарнинг тўрт фаслда мўътадил иқлими бўлишини билдиради. Ушбу шаҳарнинг табиий ва тарихий диққатга сазовор жойлари билан танишиш учун бизга қўшилинг.
Марсга саёҳат қилиш ҳамма учун ҳам имкони бўлмаслиги мумкин, аммо Ерда бу сайёранинг рамзларини кўриш мумкин. Эроннинг гўзал Чобаҳор минтақасига саёҳат қилиш ва шарққа 40-50 км масофани босиб ўтиш кифоя, ва бу ерда Миниатюра тоғлари (Марс тоғлари) бу шаҳарнинг энг гўзал диққатга сазовор жойларидан бири бўлган миниатюра тоғларини кўриш мумкин. Қуечуа пляжи яқинида Гвадар кўрфазида жойлашган тоғлар. Бу тоғлар ушбу ҳудуднинг геоморфологик ҳодисалари қаторига киради ва махсус экологик ҳодиса ҳисобланган Бадланд (* қишлоқ хўжалиги учун аҳамияти йўқ тоғли ҳудудлар) мисолларидандир.
Миниатюра тоғлари ёрилиб кетган ва ўсимликсиз ғалати шаклларга эга. Уларнинг баландлиги турли жойларда фарқ қилади. Улардан баъзиларининг баландлиги 5 метр, баъзилари эса 100 метрдан ошади. Бу тоғлар сайёҳлар орасида ғайриоддийлиги туфайли “Марс тоғлари” номи билан машҳур.
Чобаҳорнинг шарқида кўпроқ диққатга сазовор жойларни кўриш ва завқланиш мумкин. Марс тоғлари яқинида, ўтлоқлар орасидан Липар қишлоғи жойлашган ям ва гўзал водийга қарайдиган қояли дара бор. Бир-биридан унча узоқ бўлмаган икки тоғ ўртасида атрофдаги адашган сувларни тўплаган кўл яратилган. Ушбу тўғоннинг натижаси 14 км узунликдаги сув ҳавзаси бўлиб, у "Пушти лагуна" (Чабаҳар пушти кўли) номланади. Пушти ботқоқлик - бу Чобаҳорга саёҳатда ўтказиб юбориб бўлмайдиган ноёб ва ажойиб жойлардан бири, чунки дунёда атиги тўртта шунга ўхшаш жой мавжуд. Ушбу лагунанинг ранги кўп фаслларда пушти рангга эга. Бу пушти ранг ўсимлик планктони (Планктон) мавжудлиги ва минтақада органик ва минерал материалларнинг кўплиги билан боғлиқ. Ушбу минераллар ва планктонлар Уммон кўрфазига боғланган дарёлар орқали ушбу тўғонга йўналтирилади. Бу кўлнинг гўзал ранг-баранглигидан ташқари, сувда эман ва қичитқи ўтларининг ўсиши ниҳоятда гўзал манзарани юзага келтирган.
Шунингдек, Кут, Фламинго, Гребес, Барон, Сее-сее кеклик каби қушларнинг мавжудлиги бу ҳудуднинг чиройини икки баробар оширади.
Маршрутимизни Чабаҳордан Эроннинг жануби-шарқидаги энг чекка нуқтасида ва Чобаҳор шаҳрининг Покистон чегараси билан чегарадош ҳудудида жойлашган Гоатҳерд кўрфазига қадар давом эттирамиз. Бу кўрфазнинг ярми Эронда, қолган ярми Покистоннинг жануби-ғарбий қисмида жойлашган. Порт узоқ вақтдан бери савдо ва бошқа мамлакатларга товарлар экспорт қилиш маркази бўлиб келган ва минтақадаги савдогарлар Ҳиндистон ва Африка ўртасидаги Гоатерд сувларида сузиб юришган.
Гоатҳерд кўрфази мангров ўрмонлари (Авиcенниа марина) ёнида жойлашганлиги сабабли Эроннинг энг муҳофаза қилинадиган ҳудудларидан биридир. Ўрмонга кириш жойи дарё делтасига ўхшайди, икки томонида мангровлар ўсади. Бу ўрмонларда кўплаб денгиз қушлари уяларини ва гўзал манзараларини яратдилар. Гоатҳерд кўрфазининг иқлими ўзига хос ва мўътадил, шунинг учун сайёҳлар бу гўзал кўрфазга барча фаслларда саёҳат қилишади.
Саёҳатимизни Чобаҳор шаҳрида давом эттирсак, шу шаҳардан бор-йўғи 5 км ғарбга борсак, шу ҳудуднинг энг муҳим ва жуда қадимий қишлоқларидан бири, яъни “Тис” қишлоғига етиб борамиз. Бу порт қишлоғи жуда қадимий тарихга эга бўлиб, у Аҳамонийлар даврига, яъни тахминан 2500 йил муқаддам бўлган. Биринчи Исломий асрларда ҳам муҳим порт бўлган. Ўша даврдан қолган энг муҳим ёдгорликлардан бири “Тис масжиди”дир. Биринчи Тис масжидининг қурилиши ислом динининг бошланишига тўғри келади ва унинг қадимийлиги 1250 йилгача тилга олинади, бу анъанавий равишда Эронда исломдан кейин иккинчи масжид ҳисобланади. Бу масжид меъморий жиҳатдан Покистон ва Ҳиндистон масжидларига ўхшайди. Тис масжидининг минораси бор ва у битта минорали масжид сифатида ҳам танилган. Бу масжид ҳовлиси ҳар бир зиёратчига чиройли расмларни эслатади. Бу масжиднинг минора ва гумбазлари яшил ва қизил рангларга бўялган, эшиклари эса оддий ва тартибсиз ойналар билан безатилган.
Агар сиз саргузаштларга қизиқсангиз ва номаълум нарсаларни кўришни истасангиз, Чобаҳорга саёҳат қилиш ва Тис қишлоғига ташриф буюриш сиз учун бошқача тажриба яратиши мумкин. Тис қишлоғида ғалати шакллар ўйиб ёзилган жуда катта ва ғайритабиий қабр тошлари жойлашган эски қабристон бор. Бу қабристон Жин қабристони номи билан машҳур. Бу ерда катта ва ғалати қабрлар борлиги сабабли маҳаллий аҳоли бу қабристон одам кўмиладиган жой эмас, деган фикрни уйғотган. Бу қабристонда қабрлар тошлоқ ер устида бирга қазилгани кўплаб саволларни туғдирди. Бу қабрларни ким қазган? Нега улар қазиш учун тош сиртини танладилар? У қандай воситалар билан қазилган? Бу ҳудуд аҳолиси ўз ўликларини шу ҳудудга дафн этиб, юмшоқ тупроқ юзасида қабр қазишади. Илгари бу ҳудудда дафн этилгани боис қишлоқ аҳолиси жинлар қабристонида тунаб қолишдан эҳтиёт бўлишади. Баъзилар, эҳтимол, қазувчилар ўликларни қуруқлик ва ер ости ҳайвонларининг чақишидан ҳимоя қилиш учун тошнинг азобини енгиллаштирган ва ўликларини ҳурмат қилиш учун қабрларни шундай қилиб қўйган деб ҳисоблашади.
Ҳурматли тингловчилар, Чобаҳордаги саёҳатимиз ниҳоясига етди. Умид қиламизки, сиз ушбу иловани тинглайсиз. Навбатдаги дастуримизда Систон ва Балуcистон вилоятининг маркази Заҳидон шаҳрига саёҳат қилиб, бу шаҳарнинг табиий ва тарихий жойлари билан танишамиз. Яна бир дастургача хайр, саломат бўлинг.
***
(Минора ёки минора ёруғлик ва анор жой деган маънони билдиради, маъноси эса масжидлар ва муқаддас қадамжолар ёнида азон айтиш учун ёки йўллар, масжидлар, меҳмонхоналар, мактаблар ва бошқа жойлар бўйлаб йўлбошловчи сифатида қурилган баланд ва баъзан тор иморатдир. зиёратгоҳлар.Тунда ҳидоят учун унинг устида чироқ ёки олов ёқилишига сабаб минора ёки ёруғлик жойи дейилади.)
