Россия, Хитой, Ҳиндистон ва бошқа 11 давлатнинг улкан ҳажмдаги ҳарбий машғулотлари

Американинг Украинадаги уруш туфайли Россияни яккалаб қўйиши учун бошқа давлатларга босим ўтказганига қарамай, Москва бошқа 13 давлат иштирокида катта қуруқлик, ҳаво ва денгиз ҳарбий машғулотларига мезбонлик қилди.

"Восток-2022" машғулотлари Приморский минтақсида (Россиянинг Узоқ Шарқининг энг жанубий қисми ва Япония денгизи қирғоқлари) Россия, Хитой, Ҳиндистон ва бошқа 11 давлат ҳарбий кучлари иштирокида бошланди. Ушбу ўқув машғулотлари 1-7 сентябр кунлари 50 мингдан ортиқ аскар, 5 минг ҳарбий техника, жумладан, 140 самолёт ва 60 та кема иштирокида ўтказилади.

 Россия мудофаа вазири ўринбосари Юнус-Бек Эвкуров “Восток-2022” машғулотларининг очилиш маросимида шундай деди:– Мамлакатлар коалициясининг қўшма машғулотлари ўқув қўшинларини ташкил этиш, уларни бошқариш ва оператив-тактик даражада ўзаро ҳамкорлик қилиш, шунингдек, ҳарбий хизматчилар ўртасида дўстлик ва ҳарбий дўстликни мустаҳкамлаш бўйича умумий тушунчани шакллантиришга ёрдам беради.

АҚШ бошчилигидаги Ғарб бутун кучини Россияни яккалаб қўйиш ва бошқа давлатлар, хусусан, Хитой ва Ҳиндистоннинг Москва билан алоқаларини узишга қаратган бир пайтда бу йирик машғулотнинг ўтказилиши Россиянинг кенг қамровли давлатлар устидан қозонган ғалабаси рамзидир. Қўшма Штатлар ва унинг иттифоқчиларининг мисли кўрилмаган кампанияси Россиянинг халқаро мақомини пасайтириш деб ҳисобланади. Шуниси эътиборга лойиқки, Вашингтон Россиянинг икки муҳим иқтисодий, тижорат ва сиёсий ҳамкорлари сифатида Хитой ва Ҳиндистондан Россияга қарши Ғарб санкцияларига қўшилишни ва Москва билан иқтисодий, хавфсизлик, ҳарбий ва қурол-яроғ муносабатларини тўхтатишни бир неча бор сўраган. Бироқ, Пекин ҳам, Ню-Деҳли ҳам Американинг бу мантиқсиз талабига эътибор бермади ва Россия билан ўз миллий манфаатларидан келиб чиққан ҳолда тижорат, иқтисодий, энергетика, хавфсизлик ва ҳарбий алоқаларини давом эттирди.

Оқ уй матбуот котиби Карин Жан-Пер Ҳиндистоннинг “Восток-2022”даги иштироки ҳақидаги саволга жавобан журналистларга шундай деди: “Қўшма Штатлар Украина билан жанг қилаётган Россия билан ҳарбий машғулотларда ҳар қандай давлат иштирок этишидан хавотирда”.

Ҳиндистон ва Хитойнинг Америка талабини эътиборсиз қолдириши, бу икки халқаро кучнинг Россия билан кенг кўламли ҳарбий ва қурол-яроғ алоқаларини, шунингдек, уларнинг БРИCС гуруҳи ва Шанхай Ҳамкорлик Ташкилотига аъзолигини ҳисобга олсак, мантиқан тўғри келади. Сиёсий таҳлилчи "Александр Габуев Шундай дейди: Бу Хитой учун Америка ва унинг глобал манфаатларига босим ўтказиш таъсири борлигини кўрсатиш учун жуда муҳим. Айни пайтда Москва дўст давлатлар, хусусан, Хитой ва Ҳиндистон билан муносабатларини мустаҳкамлаш орқали Ғарбнинг Россияга қарши санкцияларини енгишга ҳаракат қилмоқда.

 Ғарбнинг деярли барча иқтисодий, тижорат, молиявий ва банк соҳаларини қамраб олган кенг қамровли санкциялари туфайли Россия Осиё давлатлари, хусусан, Хитой ва Ҳиндистон билан муносабатларни кенгайтириш учун кенг ҳаракат бошлади.  Ғарбнинг янги ва келишилган санкциялар чоралари Россия ва унинг иқтисодиётини бутунлай тор-мор этиш мақсадида Россияга қарши янги санкцияларни қўллашда амалга оширилмоқда. Ғарбий блокдан фарқли ўлароқ, Пекин ва Ню-Деҳли Хавфсизлик Кенгаши ва Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг Украинадаги уруш бўйича резолюцияларидан тийилиб, бу масалада ўрта позицияни эгаллашга тайёр эканликларини кўрсатдилар. Айни пайтда, Ғарбнинг босимига қарамай, Ҳиндистон ва Хитой Россия билан иқтисодий, савдо, энергетика, ҳарбий ва қурол-яроғ муносабатларини давом эттирмоқчи.

Шу муносабат билан, Пекин ва Ню-Деҳлидан Ғарб расмийларининг бу икки давлатни Россияга қарши Ғарб санкциялари кампаниясига қўшилишга кўндириш бўйича бир неча бор сўровларига қарамай, бу икки давлатнинг бу илтимосга жавоби салбий бўлди. Дарҳақиқат, Хитой ва Ҳиндистон Ғарбнинг хоҳиш-истакларидан фарқли равишда Россия билан алоқаларини, айниқса, энергетика соҳасида жуда ривожланган. Хитой ва Ҳиндистон АҚШнинг Россия билан савдога кўпроқ чекловлар қўйиш босими туфайли икки томонлама иқтисодий ва савдо алоқалари ва ҳатто қурол-яроғларни, шу жумладан юан, рупий ва рубл каби миллий валюталардан фойдаланишга интилмоқда. Эндиликда Хитой ва Ҳиндистоннинг бошқа 11 давлат қатори “Восток-2022” машғулотларида иштирок этиши Ғарбнинг Россияга босим ва изоляцияни кучайтиришга қаратилган саъй-ҳаракатларига навбатдаги зарба бўлди ва шу билан бирга, бу яна бир аломатдирки, ривожланаётган жаҳон кучлари ва Россия ўртасидаги ҳамкорлик кучаймоқда.