Эрон Халқаро судга Америкадан шикоят қилди
Эрон душанба куни Эрон Халқаро судга музлатиб қўйилган ўз активларини олиш учун Америкадан шикоят киритди ва эрон ислом жумҳурияти президентининг Нюёркка сафари билан бир вақтда, америка музлатиб қўйган ўзининг 2 миллиард долларлик мулкларини қайтариб олиш учун Голландиянинг Гаага шаҳрида жойлашган ҳалқаро судда иш бошлади.
Ушбу халқаро суд бу ҳафта Эроннинг маблагларини озод қилиш бўйича биринчи суд мажлисини ўтказади. эрон ўз шикоятида Америка икки давлат ўртасидаги 1955 йилдаги дўстлик шартномасини бузган деб ҳисоблашини билдирган. Бу шартнома шунинингдек иқтисодий ва ҳуқуқий консуллик масалаларини ҳам қамраб олади. Ҳалқоро суд 2020 йил 3 февралда американинг ушбу арбитраж Ероннинг америкадан шикоятини кўриб чиқиш бўйича ваколати йўқлиги бўйича этирозини рад қилди. судялар 15 та мусбат ва 1 манфий овоз билан Америка этирозини рад қилишди.
Америка Эроннинг музлатилган активларини техронга ҳеч қандай исботларсиз ва фақат иддиоларга қурилган айбловлар бўйича қурбонларга конпенсатсия сифатида тўламоқчи эканлигини иддио қилади. Шу жумладан, Америка суд тизимининг Эронга қарши ҳаракатларидан бирига кўра, 1983 йилнинг 23 октябрда байрутда уйуштирилган хужумда ҳалок бўлган 241 нафар Америка ҳарбийларининг оилалари Эрондан тавон талаб қилаётгани иддио қилинади.
Америка олий суди 2016 йил 20 апрелда Нюёркда музлатилган Эроннинг 1/75 миллиард долларлик активларини мусодара қилиш учун рухсат берди. Америка ОЛий судининг Эроннинг музлатилган активлари бўйича ушбу қарори Америка икки хил стандартлари асосида чиқарилди. Америка судининг ҳукми шундай пайтда чиқдики, ҳеч қандай ҳалқаро суд 1983 йилги американинг байрутдаги денгизчи мерганлари базасига бўлган ҳужумда Эронни айбдор деб топмаган. Америка суд тизими кўплаб бор Эроннинг америка судлари иддио қиладиган террористик ҳужумларга алоқадорлиги бўйича ҳеч қандай далилларсиз, фақатгина Эронга босим ўтказиш ва ўз активларидан фойдаланишдан маҳкум этиш учун Эроннинг Америка банкларида жойлашган маблағларини музлатиб қўйишга ҳукм қилганлар. Бошқа томондан, Америка нафақат ушбу давлат фуқароларини ҳалок бўлишига олиб келган келган 11 сентабр каби террористик актларда қўли бор давларлар балан яқин ҳамкорликка эга, балки Саудия каби ушбу давлатларни Америка судлари ҳукмларилан ҳам асраб қолишга ҳаракат қилган.
Американинг душманона ва ғайри қонуний ҳаракатларини ҳисобга олиб, Эрон 2016 йил Халқаро арбитражга шикоят киритди ва ўз активлврини озод қилишни талаб қилди. 2019 йил февралда Эронинг америкадан шикоят иши моҳиятан кўриб чиқиш жараёнига кирди ва ҳалқаро суд Американинг террористик актлар бўйича иддиосини рад қилди. Албатта бу Ҳалқаро суднинг Американинг Эронга бўйича иддиосини рад қилишининг биринчиси эмас эди. 2018 йил Америка ядровий битимдан чиққач, Эрон халқаро шартномалар ва ҳусусан "1955 йилги дўстлик, иқтисодий ва ҳуқуқий алоқалар" ни бузиш бўйича шикоят қилишини эьлон қилди. Эронинг шикояти 2018 йил 16 июнда рўйхатга олинди. Эроннинг шикояти бўйича иш очилиши ва кўриб чиқилганидан сўнг, ҳалқаро суднинг барча судялари 2018 3 октабрда 1955 йилги дўстлик, иқтисодий ва ҳуқуқий алоқалар шартномаси бузилиши бўйича шикоятни кўриб чиқишга Ҳалқаро суд тўлақонли ваколатга эга эканлигига ишора қилиб, Американинг Эронга қарши дори, қишлоқ ҳўжалиги, инсонпарварлик ва ҳаво йўли соҳаларидаги санксияларини бекор қилиш бўйичаҳукм чиқаришди. ўша пайтдаги оқ уй хавфсизлик маслаҳатчиси Жон Болтун шундай деди: Халқаро суд дўстлик шартномаси бўйича бизнинг миллий хавфсизлигимизни таминловси (Эронга Эронга) санксиялари бўйича ҳеч қандай қарор қабул қилишга ҳақли эмаслигини англаб етмади.
муҳим жиҳат шундаки, Америка Эроннинг ҳалқаро суддан нотўғри фойдалангани ва Америкасуд тизими Эрон активларини мусодара қилиш ваколати борлиги ҳақида иш очиб, Эронинг халқаро судддаги давосини кўриб чиқилишидан чалғитмоқчи бўлди. Шундай бўлсада, Эрон террористик айбловлар ва Америка ядровий битимдан чиққанидан кейинги бир томонлама санксиялар бўйича икки ишда ютиб чиқди. Бу сафар ҳам Американинг мантиқсиз бахоналарини ҳисобга олсак, бу давлат ушбу судда ютиб чиқиш учун ҳеч қандай имкониятга эга эмас.
