Эрон бўйлаб саёҳат (123)
Марказий вилоятга саёҳатнинг давоми сифатида бугунги дастуримизда Маҳалат шаҳрига саёҳат қиламиз.
Ассалому алайкум Эрон бўйлаб саёҳат кўрсатувлар туркуми тингловчилари ва мухлислари. Ҳурматли ҳамроҳлар, Марказий вилоятга саёҳатимиз давоми сифатида бугунги дастуримизда Маҳалат шаҳрига саёҳатимиз бор. Бу жой жуда кўп ва чиройли гуллар етиштирилгани учун Эрон иссиқхонаси сифатида танилган. Албатта, Маҳалат тумани манзарали тош конлари, травертин ва мармар конларининг кўп ва бой ресурсларига эга. Сизни ушбу саёҳатда бизга қўшилишга таклиф қиламиз.
Тахминан 2100 квадрат километр майдонга эга Маҳалат тумани марказий вилоятнинг жануби-шарқида жойлашган. Бу шаҳарнинг ёзи салқин қиши эса совуқ. Бу туманнинг маркази бўлган Маҳалат шаҳри денгиз сатҳидан 1800 метр баландликда жойлашган. Бу шаҳарнинг пайдо бўлишига сабаб, шаҳарнинг шимолида ва Етмиш чўққи этагида жойлашган табиий булоқлардан олинадиган сувнинг мавжудлиги ва жуда қулай жойни ёқимли муҳит билан таъминлаганлигидир. Бу булоқ аҳолини ичимлик суви ва маҳаллага зарур сув билан таъминлашдан ташқари, марказий вилоят ва Маҳалат шаҳрининг сайёҳлик масканларидан бири бўлиб, кўплаб маҳаллий ва хорижий сайёҳларни ўзига тортади. Маҳалатнинг манбаи иқлими ёқимли, табиий булоқлари кўп, суви кўплигидан кичик дарёга ўхшаб, Маҳалатнинг энг баланд нуқтасидан шаҳарга оқиб ўтадиган ҳудуд бўлиб, бу булоқ атрофида. турар жой, Чодирлар, газебослар, ресторанлар, кўнгилочар боғлар ва гуллар ва ўсимликлар кўргазмалари каби қулайликларга эга катта парк барпо этилди. Шаҳар ёнбағридан ўтувчи булоқ суви қари чинорларни суғориб, маҳаллаларнинг ўзига хос анъанавий архитектураси билан бирга шаҳарга ўзгача кўрк бағишлайди.
Эроннинг ушбу минтақасининг тупроқ сифати ва мўътадил иқлими жойларда турли хил гулларнинг гуллаши ва ўсишининг асосий омилларидан биридир. Тахминан ярим ўн йил аввал бу ёқимли иқлимга эга шаҳарда манзарали гуллар экиш ва ўстириш одат тусига кирган бўлса, бугунги кунда 900 гектар ерни ўзлаштириб, Маҳалат Эронда гул кўпайтириш ва етиштиришнинг йирик марказларидан бирига айланди. Бу шаҳардан ҳар йили юзлаб миллион долларлик гуллар экспорт қилинади.
Гул етиштиришни кенгайтириш ва ривожлантириш мақсадида ушбу туманда Эроннинг биринчи гул қишлоғи ташкил этилган. Бу қишлоқда гулларни ўрганиш ва илмий-тадқиқот маркази, музлаткич камера, гул қадоқлаш ускуналари каби объэктлар экспорт учун мўлжалланган. Бу шаҳар гул ва уруғчиликнинг хилма-хиллиги бўйича Эронда биринчи ўринни эгаллаган.Туманда 350 га яқин иссиқхона мавжуд бўлиб, мамлакатдаги мавсумий гулларнинг асосий қисми тумандан етказиб берилади.
Маҳалатда 700 турдаги кактус ишлаб чиқарилади. Шунингдек, хризантема гуллари генетик муолажаларни ўтказиш орқали 800 дан ортиқ ранг кўринишида ишлаб чиқарилади. Чиройли Гербера гулини ишлаб чиқариш ва экспорт қилиш бу шаҳарнинг гул ва манзарали ўсимликлар ишлаб чиқариш соҳасидаги бошқа махсус имкониятларидан биридир.
Мавжуд статистик маълумотларга кўра, Маҳалат шаҳридаги 900 гектар майдонда, шиша ва пластмасса иссиқхоналарда йилига 208 турдан ортиқ хонадон, шох ва бута гуллари етиштирилади. Чидамлилик, гўзаллик ва софлик Маҳалатда ишлаб чиқарилган гулларнинг хусусиятларидан биридир. Ҳар йили эълон қилинган статистик маълумотларга кўра, ундан юз минглаб вазалар жуда чиройли гуллар (масалан, покус, дифин бачия, юccа, филкус, кактус, драcаена) ва миллионлаб гладиолус шохлари, чиннигуллар ва марям турлари минтақанинг турли мамлакатларига, жумладан, Японияга, Голландия, Германия ва Форс кўрфазининг айрим мамлакатларига экспорт қилинади.
Маҳалат тумани нафақат ўзининг гўзал гуллари, балки қадимий Хорхе ибодатхонаси, Маҳалат Жоме масжиди, Имомзода Фазл ва Яҳё каби қимматбаҳо тарихий ва табиий ёдгорликлар, иссиқ булоқлар ва кўплаб ғорлари билан ҳам машҳур. Ана шундай қимматли асарларнинг айримлари билан танишишни ўринли деб билдик. Дастлаб биз Хорхенинг қадимий ибодатхонаси билан танишамиз. Қадимий Хорхе ибодатхонасини зиёрат қилиш учун биз Маҳалат тумани шимолидаги Хорхе қишлоғига 36 километрлик масофани босиб ўтишимиз керак. Бу қишлоққа ўзгача шукуҳ бағишлаб турган нарса шу қишлоқдаги салавкийлар ибодатхонасининг қолдиқлари бўлиб, ундан устунлар ҳозиргача сақланиб қолган, тарихий китобларга кўра Салавкийлар ва Парфия даврининг нодир асарларидан бири ҳисобланган. Мидия ва Парфия даврида ҳам Мидия Буюк губернаторлиги таркибига кирган. Тарихчилар Хорхе қолдиқлари ва устунларини оловли ибодатхона, сарой ва диний ва миллий байрам ва маросимлар маркази, қаср ва ёзги уй, қабристон сифатида тилга олиб, қадимги даврларда фойдаланилган. Авесто ( зардуштийлар) қуёш чиқадиган жойни билдирса, бошқа томондан бу китобдаги Хор сўзи ёзги ҳудудни билдиради. Бу ҳудуд Махалатнинг шимоли-шарқида, Додхак, Верин ва Об Гарм қишлоқлари оралиғида, Хорхе дарёси бўйида жойлашган. Хорхе текисликлари ва баланд тоғларида топилган тадқиқот ва топилмалар вилоят тарихини эрамиздан аввалги иккинчи минг йилликка бориб тақалишини кўрсатади.
Хорхе тарихий ёдгорлиги тахминан 3550 квадрат метр майдонда қурилган бўлиб, у учта қисмдан иборат: асосий айвон, шимолий ва ғарбий қисм. Асосий айвон икки қаторда 12 та устунли бўлиб, тўрт томони ғишт девор билан ўралган. Устунларнинг баландлиги етти метрдан ошади, бу верандалар томининг ҳажмига кўра, устунларнинг баландлиги 9 метрдан ошади. Ушбу тўпламнинг иккита устуни қолган. Устунлар тошдан ясалган бўлиб, аҳоли пунктларида тош конлари борлиги сабабли уларнинг материали травертин, энг яхши тош тури ҳисобланади. Ҳужжатларга кўра ҳижрий 378-йилгача тўртта устун турган бўлиб, улар вақт ўтиши билан вайрон бўлган.Бу ҳудудда топилган асарлар орасида лойдан ясалган қозон, тутқичли кўза, шарсимон кўза, безакли тош бўлаклари ва шиша, металл буюмларни учратишимиз мумкин. Археологлар ўрганиш учун қулай жой бўлган Хорхе Маҳалатнинг қадимий ва тарихий коллекцияси Эрон миллий ёдгорликларидан бири сифатида рўйхатга олинган. Хорхе ибодатхонасининг шарқий қисмида Имомзода Фазл ва Яҳё (Ислом пайғамбарининг авлодларидан бири) жойлашган бўлиб, бу Маҳалат туманининг бошқа тарихий ва қимматли ёдгорликларидан биридир. Бу бинонинг катта ҳовлиси, кўп сонли портиколари ва мўғуллар даврига оид қимматли бадиий гипсли меҳроб бор. Имомзода ичида гўзал гуллар ва буталар билан Қуръони Карим оятларини кўриш мумкин.
Атешкоҳ олов ибодатхонаси Маҳалат шаҳрининг яна бир қадимий асари бўлиб, марказий провинсиядаги Маҳалатнинг Нимвар минтақсида жойлашган Эроннинг қадимий заминида қадимдан қолган энг муҳим ёдгорликлардан биридир. Сосонийлар даврига мансуб бўлган маъбадни далилларга асосланиб, ҳижрий 6 асргача бузилмаган деб ҳисобланади. Унинг ташқи томондан 60 метр узунликда бўлиб, тош ва оҳакдан ясалган тўртта мустаҳкам устуни ҳамда бу улкан ибодатхонанинг гумбази ва арчаси бор. Бино шу тўртта устунга асосланади.
Минерал булоқлар ва табиий иссиқ сув Маҳалат шаҳрининг бошқа диққатга сазовор жойлари ҳисобланади. Қишлоқлардан 15 км узоқликда биз тупроқ ва тошнинг ранги ва ҳолатида сезиларли ўзгаришларга дуч келамиз. Бу ерда Маҳалат курорт булоқлари тепаликда жойлашган. Бу булоқлар ўзининг қайноқ суви билан минг йиллар давомида узоқ-яқиндан келган саёҳатчиларни шифобахш хусусиятларидан фойдаланиш учун кутиб олган.
Ундан унумли фойдаланиш мақсадида булоқлар суви кўлмаклар ва қувурлар билан санитар ванналарга йўналтирилади ва ҳар йили, айниқса, апрел ойида аҳоли пунктларининг иссиқ булоқлари қизиқувчи саёҳатчиларни кутиб олади. Бу булоқлар сувининг таркиби подагра ва жигар, ўт йўллари, буйрак ва овқат ҳазм қилиш тизими касалликларини даволашда самарали.
Маҳалла аҳли билан дўстлар, асосан, деҳқончилик ва гулчилик билан шуғулланиб, шу шаҳарнинг тош конларида меҳнат қилишади. Умуман олганда, Маҳалат шаҳри иқтисодиёти кўп жиҳатдан тош саноатига боғлиқ. Бу шаҳарда ҳалво арде ишлаб чиқарадиган бир нечта кичик заводлар мавжуд бўлиб, у аслида бу шаҳарнинг асосий ва муҳим ёдгорлиги ҳисобланади.
Маҳалат туманининг бошқа эсдалик совғалари қаторида парфюмерия, ўсимлик дори-дармонлари, гилам каби ҳунармандчилик буюмларини ҳам қайд этишимиз мумкин. Албатта, одатда Маҳалатга саёҳат қилган сайёҳлар ушбу шаҳарнинг гўзал гулларининг айрим турларини эсдалик совға сифатида сотиб олишади.
Дўстлар, бугунги нутқимизни шу ерда якунлаймиз ва келгуси дастурларда биз билан бирга Марказий вилоятнинг бошқа шаҳарларига ҳам ташриф буюришга таклиф қиламиз.
