Pars Today

Американинг Форс кўрфазидаги ҳарбий иштирокининг ортиши айни кунларда янгиликлар ва оммавий ахборот воситаларининг диққат марказида бўлган масалалардан бири бўлиб, Америка Қўшма Штатлари ва сионистик режим эҳтиёжларига кўра, Американинг минтақада янги ҳарбий ҳаракатлари ҳақидаги хабарлар Ғарб ва сионистик матбуотда таъкидланган.

Аслида, икки томоннинг Сионистик режимдаги суд-ҳуқуқ ислоҳоти режаси бўйича сиёсий келишмовчиликларига қарамай, Байден ҳукумати ва Нетаняху ҳукумати ўртасида минтақадаги янги ишончсизлик бўйича қандайдир ҳамкорлик ва меҳнат тақсимотини кўриш мумкин. Шу нуқтаи назардан, Форс кўрфазида Америка ҳарбий ҳаракатларининг кучайиши билан бир қаторда Нетаняхунинг Ҳизбуллоҳга қарши ҳарбий таҳдидлари ҳам кучайган.

Эрон таҳдидларига қарши туриш деган ёлғон баҳона билан Форс кўрфази минтақасининг хавфсизлигини таъминлаш Американинг Ғарбий Осиё минтақасидаги сиёсатидир. Ушбу стратегия глобал энергия савдоси марказида ҳарбий иштирокни ошириш, Хитойнинг кучайиб бораётган таъсирига қарши туриш ва Форс кўрфази ҳамкорлик кенгаши шайхликлари билан янги мудофаа шартномаларини тузиш мақсадида амалга оширилмоқда.

Минтақадаги араб ҳукуматлар Вашингтондан узоқлашиб, Хитой, Россия ва Эрон Ислом Республикаси билан яқинлашгач, энди америкаликлар пайдо бўлаётган рақобатчиларга қарши мувозанатни сақлашдан ташқари, эски араб иттифоқчиларининг янги глобал блокадалар ва йўлаклар билан алоқаси кучайишининг олдини олиш учун аввалги сиёсатларини қайта кўриб чиқиш орқали ўз мавжудлигини кучайтиришга қарор қилишди.

Шунингдек, Пентагоннинг минтақага ҳарбий кучларини юбориш қарорини Американинг минтақавий ва халқаро миқёсда дуч келаётган можароларни кенгроқ кўриш билан изоҳлаш мумкин. Балки Вашингтоннинг бу ҳаракатидан мақсади минтақа давлатлари ва Хитой ўртасидаги муносабатларни мустаҳкамлашни ҳисобга олган ҳолда ва Форс кўрфази Ҳамкорлик кенгашига аъзо давлатлар ташқи ишлар вазирларининг Россия ташқи ишлар вазири билан учрашувидан бир неча кун ўтиб Форс кўрфази устидан хавфсизликни мутлақ назорат қилишига бошқаларнинг эьтиборини қаратишдир.

Американинг бу ҳаракати Украинадаги уруш ва унинг Суриядаги оқибатлари билан боғлиқ бўлиши мумкин эмас. Американинг ўтган йиллардаги фаолияти араб давлатларининг Америкага бўлган ишончини камайтириб, уларни Эрон билан муносабатларини яхшилашга ёки Шарққа қараш сиёсатини ўтказишга мажбур қилди.

Форс кўрфази минтақаси давлатлари ва Американинг иттифоқчи ва ҳамкорлари бу масалани анча олдин тушуниб етган эдики, Қўшма Штатлар ўзининг аввалги таъсири ва қудратига эга эмас ва у яқин ўн йилликларда аввалги қудратига қайтмайди. Шу сабабли бу давлатларнинг хавфсизликни таъминлашда АҚШга қарамлиги аста-секин камайди. Бошқа томондан, Американинг Ироқ ва Афғонистондаги урушда саросимага тушиб қолгани, мамлакатнинг ўз позицияларини ҳимоя қилишни истамаслиги ва 2011-йилдан кейинги “Араб баҳори” давридаги геосиёсий саҳнанинг ўзгариши Форс кўрфази араб дунёсида Америкаликлар хавфсизлик нуқтаи назаридан аввалгидек ишончли эмас, деган хулосани кучайтирди.

Бундан ташқари, бу мамлакатларнинг Америкага яқинлиги уларни Россия ва Хитой билан дўстлик афзалликларидан маҳрум қилди. Демак, арабларнинг Америкадан узоқлашиши кўпроқ стратегик бурилиш бўлиб, глобал кучларни қайта тақсимлаш билан боғлиқ.

Бошқа томондан, АҚШнинг Форс кўрфазидаги ҳарбий мавжудлигини ядровий музокаралар столидаги савдолаш воситаси сифатида кўриш мумкин. Сўнгги бир неча ой ичида Роберт Малининг жамоаси ядровий музокаралари ва маҳбуслар алмашинуви масаласидан чиқиши билан Оқ уйнинг миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Жейк Салливанга яқин бўлган Бретт Макгурк ва Пали каби одамларнинг Эрон ишидаги роли кучайиб бормоқда. Демократларнинг янги ва прагматик жамоаси стратегиясида Ғарбий Осиёда Америка қўшинларининг мавжудлигини кучайтириш ва қаршилик ўқига қарши туриш Эрон хатти-ҳаракатларини жиловлаш, ядровий мудофаа дастурини назорат қилиш ва Теҳроннинг минтақавий таьсирини кучайтиришнинг самарали тактикаси сифатида баҳоланади.

Ҳар доим халқаро эркин навигацияни ҳимоя қилишни даъво қилиб келаётган Америка денгиз йўллари хавфсизлигини таъминлай олмаса, уни йўқ қилишини ўйлайди.

Агар Вашингтонда кучайиб бораётган эътибор Хитой ва Россияга эътибор қаратиш ва Яқин Шарқдаги мажбуриятларни камайтириш зарурлигига асосланган бўлса ёки Америка жамоатчилиги Яқин Шарқдаги урушдан чарчаган бўлса, Американинг ҳарбий кучларини Форс кўрфазида кучайтиришни асоссизлиги янада аниқроқ бўлади.

Жаҳон иқтисодиёти ҳар куни Ҳормуз бўғози орқали ўтадиган дунёда истеъмол қилинадиган нефтнинг қарийб 20 фоизига зудлик билан муҳтож. Ушбу стратегик сув йўлини очиқ сақлаш Украинадаги уруш ҳолати ва энергия танқислиги хавфи ва бозорнинг нефт ва газ таъминотидаги тебранишларга сезгирлиги ҳар қачонгидан ҳам муҳимроқдир. Шу нуқтаи назардан қараганда, АҚШнинг Форс кўрфазида ҳарбий иштирокини ошириш эълон қилинган позицияларга зид равишда нафақат энергия хавфсизлигига ёрдам бермайди, балки аксинча, истеъмолчиларнинг харажатларини оширади.

Ҳар қандай нуқтаи назардан қараганда, АҚШнинг минтақадаги ҳарбий иштирокини кучайтиришнинг асоссизлиги тобора яққол намоён бўлмоқда ва бу мавжудликнинг ошиши АҚШ ва минтақа давлатлари учун хавфсизлик ва ҳарбий хавфларни келтириб чиқаришини кўрсатмоқда. Бу далалар ўртасида ўрнатилган алоқа билан сионистик режимнинг ҳаётига қимматга тушиши мумкин.