Ичак касалликлари (еттинчи бўлим)

Ошқозон-ичак касалликлари озуқа моддаларининг ҳазм бўлиши ва сўрилишига ва тананинг умумий саломатлигига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ошқозон-ичак тракти оғиздан бошланиб, анусда тугайдиган бурилишли найчадир.

Шу сабабли, ошқозон-ичак касалликлари кенг кўламли касалликларни ўз ичига олади ва кўп сонли ва частотага эга. Шунинг учун ҳар бир ошқозон-ичак аъзосининг тез-тез учрайдиган касалликларини алоҳида ва қисқача алоҳида бўлимда кўриб чиқиш яхшироқдир. Шунинг учун, ушбу дастурда биз кенг тарқалган ичак касалликларининг турлари, уларнинг келиб чиқиш сабаблари, даволаш усуллари ва олдини олиш усулларини кўриб чиқамиз. Биз билан қолинг.

"Кичик ва йўғон ичак инфекциялари" яна бир кенг тарқалган ичак касаллиги. Бактериялар, вируслар ёки паразитлар ичакларга кириб, инфекцияни келтириб чиқаради. Ичак инфекциялари юқумли ҳисобланади. Яхшиямки, кўпчилик ичак инфекциялари ўз-ўзидан ўтиб кетади, чунки улар ҳеч қандай аломатга эга эмас, лекин баъзида заифлик ва летаргияга олиб келади. Ушбу аломатлар паразитлар, бактериялар ёки вируслар ичакка кирганда пайдо бўлади. Бир неча турдаги бактериал инфекциялар мавжуд бўлиб, уларнинг ҳар бири ўзига хос белгиларга эга. Яхшиямки, ичак инфекцияларини баъзи чоралар билан олдини олиш мумкин.

Агар сизда ичак инфекцияси бўлса ва тўрт кун ичида яхшиланмаса, шунингдек, касаллик белгилари кучайса ва кўп сув истеъмол қилишига қарамай яхшиланмаса, имкон қадар тезроқ гастроентерологга мурожаат қилган маъқул. Кўпгина ҳолларда касаллик бир неча кун ичида йўқолади. Бактериал инфекцияларда касалхона беморлар учун яхши жой эмас. Кўпгина ҳолларда шифокор беморни уйига юборади ва ундан дам олишни ва кўпроқ суюқлик ичишни сўрайди. Агар сизда 24 соат давомида сувсизланиш бўлмаса ёки қусиш икки кундан ортиқ давом этса ёки унда қон кўрсангиз, шифокорингизга мурожаат қилинг.

Ичак инфекциялари вирусли ва бактериал инфекциялардан келиб чиқадиган йўғон ва ингичка ичак инфекцияларини ўз ичига олади. Контаминацияланган овқатни истеъмол қилиш бу бактерияларнинг танага киришига олиб келади. Ичаклар ёки ошқозон-ичак трактининг вирусли инфекциялари ифлосланган сув ёки озиқ-овқат маҳсулотларини истеъмол қилиш натижасида юзага келади. Юқтирилган одам билан алоқа қилиш вирусни юқтириши мумкин. Қуртлар ҳам организмга кириб, кўпайиб, паразитар инфекцияларни келтириб чиқаради.

Ичак инфекциясининг белгилари манбага қараб бир оз фарқ қилади, аммо синус муаммолари, иштаҳани йўқотиш, кўнгил айниши ва қайт қилиш, диарея, қорин оғриғи, кўнгил айниши, ич қотиши, депрессия, уйқу муаммолари, чарчоқ, бош оғриғи, тишларни ғичирлаш, сивилcелер, иситма ва шишиш энг кўп учрайдиган аломатлардир. Баъзи гуруҳлар, масалан, чақалоқлар, қариялар ва отоиммüн касалликлари бўлган одамлар, ичак бактериал инфекциялари ва уларнинг асоратларига кўпроқ мойил. Аммо кўпчилик одамларда ўткир соғлиқ муаммолари йўқ. Сурункали ва ўткир инфекция нотўғри овқатланиш, менингит, ирритабий ичак синдромига олиб келиши мумкин. Изар касаллиги ёки Cроҳн касаллиги каби отоиммüн касалликлари бўлган одамларда ичак инфекциялари хавфлидир.

Кўпинча бемор ичакдаги бактериал инфекцияни билмайди, чунки иммунитет тизими танани ҳимоя қилади. Семптомлар баъзида енгил бўлиши мумкин, аммо бир неча соатдан уч кунгача ўтиб кетади. Агар аломатлар уч кундан ортиқ давом этса, шифокорни кўриш керак. Бундай ҳолларда шифокор бемор тасвирлаган аломатларга асосланиб дори-дармонларни буюриши ва керак бўлганда тестларни тавсия қилиши мумкин. Нажас тести бактериал ёки ичак паразитар инфекцияси учун кенг тарқалган тестдир. Агар шифокор маълум бир инфекциядан шубҳаланса, у етарли маълумотни олиш орқали кейинги оқибатларнинг олдини олади. Агар бемор касаллик хавфи юқори бўлган мамлакатларга саёҳат қилган бўлса, шифокор ичак инфекциясини осонгина ташхислаши мумкин.

Кўпгина бактериал инфекциялар беморга фақат бир неча кун таъсир қилади. Шунинг учун, бир неча кун кутиш бу инфекциялар учун умумий даволаш ҳисобланади. Бундай инфекцияларда кўп миқдорда сув ичиш жуда муҳимдир. Умуман олганда, ичак инфекциясини даволаш юқумли агентнинг турига боғлиқ. Ичак инфекцияларининг олдини олиш осон эмас, чунки микроблар ва бактериялар ҳавода, сувда, полда ва деворларда мавжуд. Бактериялар микроскопик организмлар бўлгани учун беморлар уларни кўра олмайди, аммо ичак инфекцияси эҳтимолини камайтириш чоралари мавжуд. Қўлни яхшилаб ювиш, хом озиқ-овқат билан алоқа қиладиган юзаларни ювиш, пиширишдан олдин ва кейин қўл ювиш, яхшилаб пишириш, ҳайвонларни парваришлашдан кейин қўлни яхшилаб ювиш, уйга қайтганда қўл ювиш, саёҳатдан олдин ва чекланган мақсадли тадқиқотлар Антибиотикларни қабул қилиш шулар жумласидандир.

"Нажасда янги қон" мавжудлиги сизни хавотирга солади. Сиз тўқималарда бир оз қон ёки нажасда қизил чизиқни кўришингиз мумкин. Нажасда кўп миқдорда янги қон мавжудлиги нажаснинг қизариши ва туалет сувининг қон кетишига олиб келади. Нажасдаги янги қон одатда пастки ошқозон-ичак трактида, шу жумладан катта ичак, анус ва тўғри ичакда қон кетишини кўрсатади. Янги қоннинг юқори ошқозон-ичак трактидан кучли қон кетишининг белгиси бўлиши камдан-кам учрайди. Нажасдаги пастки ошқозон-ичакдан қон кетишидан янги қон турли сабабларга эга, жумладан, оғир гемороид, ичакнинг яллиғланиши ёки саратон.

Нажасда янги қон ўтишига олиб келадиган барча ошқозон-ичак қон кетиши ўз-ўзидан тўхтайди. Аммо бу қон кетишларини эътиборсиз қолдирмаслик керак. Агар ахлатда қон борлигини сезсангиз, дарҳол гастроентерологга мурожаат қилинг. Мутахассис керакли маълумотларни тўплайди ва кейинги қадамлар ва қанчалик тез даволаниш кераклиги ҳақида қарор қабул қилади. Баъзи ҳолларда ошқозон-ичак тракти кучли қон кетади ва чиқаётган кўп қон инсон ҳаётига хавф туғдириши мумкин. Агар ахлатингиздаги қон кетиши билан бош айланиши, заифлик, тез нафас олиш ва юрак уриши, рангпарлик, паст қон босими, безовталик, ташвиш ёки уйқучанлик каби оғир қон йўқотиш белгилари каби белгилар билан содир бўлса, дарҳол шифокорингизга мурожаат қилинг.

Нажасдаги қон ошқозон-ичак трактининг ҳар қандай қисмидан, оғиздан анусгача бўлган тана аъзоларидан сизиб чиққан бўлиши мумкин. Агар қон кетиш юқори ошқозон-ичак трактидан, масалан, қизилўнгач ёки ошқозондан бўлса, у қора ёки қатрон ахлатга олиб келади, бу тиббиётда мелена деб аталади. Қизил-жигарранг нажас ёки ёрқин қизил қонли ахлат ингичка ичак, катта ичак, анус ёки тўғри ичакдан қон кетишини кўрсатади. Қора ёки қатронли ахлатдаги қон одатда юқори ошқозон-ичакдан қон кетиши ва анормал қон томирлари, Маллорй Вайсс деб аталадиган кучли қусиш натижасида қизилўнгачнинг ёрилиши, ошқозон яраси қон кетиши, қоннинг ичакнинг бир қисмига етиб бормаслиги, гастрит, травма ёки яралар мавжудлиги, бегона жисм, қизилўнгач ва ошқозон артерияларининг ортиқча ўсиши бу турдаги қон кетишининг сабаблари ҳисобланади.

Юқорида айтиб ўтилганидек, нажасда ёки қизил-жигарранг нажасда шаффоф қон мавжудлиги ингичка ичак, йўғон ичак, тўғри ичак ёки анусдан қон кетишини ва анормал қон томирлари, анал ёриқлари, ичак ишемияси, дивертикулит, яралар ёки бегона жисмни кўрсатади. Геморрой, одатда ёрқин қизил қон, ичак инфекциялари, яллиғланишли ичак касалликлари, ичак полиплари, йўғон ичак ёки ингичка ичак саратони, бу турдаги қон кетишининг сабабларидир.

Нажасдаги қоннинг биринчи белгиси - бу одам ўз ахлатида қонни кўради. Бирор киши нажас рангининг ўзгаришини, масалан, ахлатга қон қўшилишини сезса, бу тиббий муаммо эканлигини билиши керак ва бунинг сабаби бўлиши керак. Баъзида одамнинг ахлатида қон бор, лекин одам ўзининг ахлатида қон борлигини билмайди, чунки у бошқа аломатларга эга эмас ва ўзининг ахлатига эътибор бермаган. Қонли ахлат баъзида қорин оғриғи, заифлик, аҳлат чиқиш қийинлашуви, қусиш, кучли юрак уриши, қонли диарея ёки вазн йўқотиш каби бошқа аломатлар билан боғлиқ. Аломатларнинг тури ва қон билан бошқа аломатлар эҳтимоли нажасдаги қоннинг асосий сабабига ва қон кетиш миқдорига боғлиқ. Умуман олганда, ахлатда оз миқдорда балғам бўлиши одатий ҳолдир. Аммо нажас миқдори ва частотаси кўпайса, одамнинг нажас қилиш одатлари ўзгарса ёки ахлатда қон ҳам кўринса, одам шифокорга мурожаат қилиши керак, чунки унинг муаммоси жиддий.

Қонли ахлатнинг сабаби беморнинг аломатлари, ахлатни текшириш ва беморнинг касаллик тарихи, физик текширув, шу жумладан рақамли анал текшируви асосида ташхис қилинади. Шифокор, шунингдек, анемия, қон таначалари ва Ҳ. пйлори инфекцияси учун қон тестларини, ахлатда яширин қонни текширишни, эндоскопияни, анус орқали ичакнинг охирини текшириш учун мослашувчан сигмоидоскопияни, колоноскопияни, энтероскопияни (кичик капсула билан овқатланиш текширади) Барий ва камера билан рентгенографияни белгилайди.

Қонли ахлатни даволаш нажасдаги қон ва қон кетишининг сабабига боғлиқ. Қон кетишининг сабаби турмуш тарзи ва толани истеъмол қилишдан нажасни юмшатиш ва ич қотишининг олдини олиш учун ичак саратонини мураккаб даволашгача ўзгаради. Баъзида анемия ва бошқа муаммоларни олдини олиш учун оғир қон кетишини тўхтатиш учун шошилинч даволаш усуллари қўлланилади. Сизнинг ташхисингиз асосида шифокорингиз дори-дармонларни буюради ёки тегишли даволанишни тавсия қилади. Агар қон кетиш кучли бўлса ёки такрорланса, шифокор операцияни тавсия қилиши мумкин. Анал оқма, такрорий дивертикулит ва ичак полиплари одатда жарроҳлик йўли билан даволанади.

Ичак касалликлари (олтинчи қисм)