Ərdəbil, İranın Qafqaz və Avrasiyanın 400 milyonluq bazarına açılan qapısı
Ərdəbil əyaləti, ölkənin şimal-qərbindəki ən vacib sərhəd bölgələrindən biri olaraq, Qafqazın və Avrasiya İqtisadi Birliyinin 400 milyonluq bazarlarına açılan qapı hesab olunur və bu fürsətdən tam istifadə olunarsa, İran istehsalçıları, tacirləri və ixracatçıları üçün cənnətə çevrilə bilər.
Ərdəbilin Azərbaycan Respublikası ilə qonşuluqda 369 kilometrlik sərhəd zolağına malik olması, Xəzər dənizinin şərq limanlarına yaxınlığı və şimal-cənub tranzit yolları bu əyaləti sərhədyanı ticarətin inkişafı üçün strateji bir nöqtəyə çevirmişdir.Biləsuvar-Muğan sərhədi, şimal-qərbdəki ən aktiv gömrük məntəqələrindən biri olaraq, İran məhsullarının "Azərbaycan Respublikası, Ermənistan, Gürcüstan və Rusiyanın bir hissəsi" ölkələrinin Qafqaz bazarlarına ixracı üçün əsas qapıdır və əyalətin bu sərhəddə azad ticarət və sənaye zonasının aktivləşməsi ölkənin sərhədlərinin bu hissəsinin iqtisadi üstünlüyünü ikiqat artırmışdır.2000-ci illərdən etibarən Biləsuvar gömrükxanasının inkişafı, sərhəd terminallarının tikintisi və nəqliyyat infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi ilə Ərdəbilin sərhəd ticarəti yeni bir mərhələyə qədəm qoymuş və Azərbaycan Respublikasına kənd təsərrüfatı məhsulları, tikinti materialları, süd məhsulları və sənaye avadanlıqlarının ixracı artmış və Ərdəbil ölkənin rəsmi qeyri-neft ixrac marşrutlarından birinə çevrilmişdir.Mütəxəssislərin fikrincə, qida sənayesi, tikinti materialları, kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq məhsulları, ağac emalı sənayesi, texniki və mühəndislik xidmətləri, Qafqaz bölgəsi ilə yanaşı, Rusiya, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Ermənistan da daxil olmaqla Avrasiya İttifaqına üzv ölkələrin bazarında pay qazana biləcək ixrac imkanları arasındadır.Son illərdə Ərdəbil ixracatçıları sərhəddən, o cümlədən Bakı, Tbilisi və İrəvan bazarlarında mövcud olmaq üçün mühüm addımlar atmışlar. Sanksiyalar və valyuta dəyişkənliyinin yaratdığı məhdudiyyətlərə baxmayaraq, Ərdəbil Ticarət Palataları ilə onların Qafqazdakı həmkarları arasında artan təmas regional iqtisadi diplomatiyada dinamik bir tendensiyanın əlamətidir.Ərdəbil əyaləti İran ərazisinin bir faizindən az hissəsini əhatə edir, lakin illik 4,5 milyon ton müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı ilə ölkənin kənd təsərrüfatı istehsalının dörd faizini təşkil edir.Əyalətdə 750.000 hektar torpaq əkilir və əyalət 400.000 tondan çox buğda, 750.000 tondan çox kartof və 450.000 tondan çox müxtəlif bağ məhsulları istehsal etməklə ölkənin kənd təsərrüfatı məhsullarına olan ehtiyacının ödənilməsinə böyük töhfə verir.Əyalətdəki kənd təsərrüfatı potensialı barədə Ərdəbil valisi dedi: Bu əyalət 12 vacib və strateji məhsul üzrə ölkədə 1-7-ci yerdədir və ölkənin şəkər çuğunduru toxumu və qarğıdalı toxumlarının 100 faizi burada istehsal olunur.Son illərdə Ərdəbil və Azərbaycan Respublikasının rəsmiləri arasında nəqliyyatın asanlaşdırılması, tariflərin azaldılması və regional ticarətin inkişaf etdirilməsi məqsədilə birgə görüşlər keçirilib və davamlı əməkdaşlıq iki ölkə arasında mübadilə həcminin artırılmasına və iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsinə yol açıb.Sərhəd diplomatiyasında hərəkət Azərbaycan tərəfi ilə birgə görüşlər zamanı dokların aktivləşdirilməsi, malların rəsmiləşdirilməsinin asanlaşdırılması və beynəlxalq daşımaların inkişaf etdirilməsi üçün həyata keçirilib və Ərdəbil qubernatoru Azərbaycan Respublikasına səfəri zamanı sərhəd imkanları və onun iqtisadi istifadəsinin zəruriliyi məsələsini qaldırıb.Məsud İmami Yeganənin sözlərinə görə, məsləhətləşmələr davam edir və yaxın gələcəkdə Biləsuvarda Azərbaycan Respublikası rəsmilərinin iştirakı ilə iki tərəf arasında, xüsusən də Azadlı sərhəd kəndində sərhəd ticarətinin qurulması ilə bağlı danışıqlar davam etdiriləcək.İqtisadi ekspertlər hesab edirlər ki, Azərbaycan Respublikası və Cənubi Qafqazla mədəni əlaqələrdən və ortaq dildən istifadə etməklə Ərdəbil şimal-qərbi İranla Qafqaz və Avrasiyanın 400 milyonluq bazarı arasında birgə iqtisadi qarşılıqlı əlaqənin mərkəzinə çevrilə bilər.Bu potensialın reallaşdırılması üçün sərhədyanı perspektiv, infrastruktura investisiya qoyuluşu və ixrac yönümlü dəstək siyasətinin davam etdirilməsi tələb olunur. Vilayətin özəl sektoru, hökumət dəstəyi və gömrük imkanlarının köməyi ilə, İranın Avrasiya və Qafqazla gələcək ticarət yolunun açılmasında həlledici rol oynaya bilər.
