برگزاری نشست تخصصی میراث مشترک میان ایران و افغانستان
نشست تخصصی میراث مشترک ایران و افغانستان به همراه آیین رونمایی کتاب مرمت سردر ورودی غوری مسجد جمعه هرات در پژوهشگاه میراث و گردشگری برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست تخصصی میراث مشترک ایران و افغانستان به همراه آیین رونمایی کتاب مرمت سردر ورودی غوری مسجد جمعه هرات صبح امروز (۸ دی ماه) با حضور سفیر جمهوری اسلامی افغانستان در ایران، رئیس پژوهشکده ابنیه و بافتهای تاریخی، رئیس پایگاه میراث فرهنگی خلیج فارس و تنی چند از اساتید و فعالان میراث فرهنگی افغانستان در پژوهشگاه میراث و گردشگری برگزار شد.
علیرضا انیسی (رئیس پژوهشکده ابنیه و بافتهای تاریخی) با اشاره به آنکه جوامع مختلف به صورتهای گوناگون با یکدیگر پیوسته هستند و ارتباط دارند، گفت: بخشی از این ارتباطات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره است و ایران با افغانستان در بسیاری از این موارد پیوندهای محکم دارد. تاریخ، فرهنگ، زبان و دین مشترک سبب شد تا به رغم ناملایمتهایی که ۴۰ سال پیش به افغانستان رفت و تاریخ دردناک آنها را رقم زد، پیوندها و علایق دو کشور حفظ شود.
انیسی با اشاره به تاثیر فراوان فرهنگ ایران و افغانستان بر یکدیگر، تصریح کرد: این میراث سبب پدید آمدن میراثی ملموس و بناهای تاریخی شده است که از دورههای کهن بر جای مانده، از آن جمله میتوان به مسجد جمعه هرات اشاره کرد که سمبلهای دوره تیموری را در خود دارد. این مسجد براساس سنتهای معماری و ارزشهای تاریخی ایران شکل گرفته از این رو ما امروز شاهد رونمایی از کتاب مرمت سردر ورودی غوری مسجد جمعه هرات هستیم که از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شده و شرحی از یک واقعه تاریخی در حوزه مرمت را به نمایش میگذارد. بخشهایی از این کتاب به مرمت آثار تاریخی در عصر جدید میپردازد.
او ادامه داد: هرچند به دلیل جنگ چهره میراث افغانستان پوشیده شده و همه اخبار، موضوع جنگ را دربرمیگیرد اما ما نمیتوانیم از آثار بلخ، قزنه و هرات بگذریم بنابراین وظیفه داریم در حفظ، حراست و معرفی این میراث مشترک کمک کنیم.
رئیس پژوهشکده ابنیه و بافتهای تاریخی خاطرنشان کرد: میراث مشترک واژهای است که هنوز در دنیا خوب تفسیر نشده اما به نظر من میراثی است که بدون آنکه در مالکیت گروه خاصی باشد، ردپای میراث و فرهنگ چند کشور را در آن میبینیم. هنوز آثار فرهنگی افغانستان به طور کامل شناخته و معرفی نشدهاند و ما آمادگی خود را برای معرفی این اثار اعلام میکنیم.
مرتضی حصاری (رئیس پایگاه میراث فرهنگی خلیج فارس) نیز در ادامه این نشست با ارائه مقدمهای در خصوص میراث فرهنگی افغانستان دوره پارینهسنگی تا صدر اسلام گفت: گروههای مختلف، اقوام از پشتو تا تاجیک گرفته تا گرجی و غیره در افغانستان زندگی میکنند در این میان سالها حضور شاهد هیاتهای باستانشناسان خارجی ازجمله فرانسه، انگلستان، آمریکا، ژاپن، ایتالیا، روسیه و آلمان در افغانستان بودیم و در این میان جای خالی باستانشناسان ایرانی احساس میشود حتی کوتاهترین زمان نیز شاهد حضور باستانشناسان ایران در افغانستان نبودیم. در این میان افغانستان از سال ۱۹۳۰ کاوشهای مستقل خود را آغاز کرده است.
او ادامه داد: نباید فراموش کرد که دورههای پارینهسنگی، نوسنگی، مس و سنگ، برنز و مفرغ، هخامنشی، سلوکی، ساسانیان در افغانستان وجود داشته است و ما در ایران کمترین توجهی به این گاهنگاری تاریخی نداشتیم. در این میان شاهد میراث مشترکی بین ایران و افغانستان هستیم چنانچه سفال مندیدگ با سفالهای شهر سوخته تشابه دارند. درواقع میتوان گفت افغانستان، پاکستان و جنوب شرق ایران ارتباطات مشترکی با یکدیگر داشتند.
حصاری در ادامه به محوطه مس عینک اشاره کرد و گفت: این محوطه میتواند آغاز فعالیتهای مشترک کاوشهای ایران و افغانستان باشد چراکه این منطقه میراث مشترک متعددی دارد که میتواند مورد توجه قرار گیرد. ایران و افغانستان فرهنگ مشترک تاریخی دارند و میتوانند همکاریهای علمی – باستانشناسی مشترکی با هم داشته باشند. این اشتیاق از سوی ایران وجود دارد و امیدواریم محقق شود.
عبدالغفور لیوال (سفیر جمهوری اسلامی افغانستان در ایران) دیگر سخنران این مراسم بود که گفت: آثار و میراث مشترک یعنی میراث مشترک بشریت؛ چیزی که ما داریم از آنِ بشریت است و وقتی درباره میراث مشترک آریانای بزرگ صحبت میکنیم، ما میراث مشترک زیادی با هم داریم.
او ادامه داد: هیچ تمدنی در شرق میانه، آسیا و چین شکل نگرفت بدون آنکه مطالعهای درباره تمدنی که در خاک افغانستان وجود داشت، داشته باشد. درواقع میتوان گفت افغانستان نقطه مرکزی در منطقه است.
او افزود: در افغانستان ساختههای دست انسان از هزاران سال پیش تا دوره میترا و هخامنشیان به دست آمده و حتی یافتههایی از کوچ قبایل آریایی در مناطقی از افغانستان کشف شده است. بعد از سال ۲۰۰۱ سلسلهمرمت و احیای آثار تاریخی به شکل عمومیت فرهنگی در سیاستهای افغانستان قرار گرفت و موزه افغانستان به همراه وزارت اطلاعات و فرهنگ در صدد حفظ و احیای این آثار برآمد.
لیوال خاطرنشان کرد: تمام آثاری که توسط متخصصان اروپایی میتوانست مرمت شود، به سه دسته تقسیم شده و تاکنون ۹۷ درصد گروه اول که میدانستیم وضعیت آنها خوب است و میتوانیم مرمت آنها را انجام دهیم، به پایان رسیده؛ در عین حال بازسازی آثار طوبی نورستان در حالت خوب است اما کاوش در مجموعه آثار مسعینک با چین را متوقف کردیم. این محوطه تاریخی هفت لایه دارد که هر لایه آن نشاندهنده یک دوره تاریخی است. آثار قابل استفاده به موزه ملی کابل منتقل شده اما بسیاری از آثار قابل انتقال نیست که باید حفاظت شوند. ضمن آنکه باید بتوانیم از معدن آن نیز بهرهبرداری کنیم.
او ادامه داد: در منطقه گتبلات خزانهای پیدا شده که ۱۲ هزار سکه از دوره قبل تا بعد از اسلام در آن قابل رویت است و در مجموع ۶۴ هزار سکه در این خزانه پیدا شده که بسیاری از آنها قابل رویت نیست. این سکهها میراث مشترکی از تمدن سند، هند، یونان باختر و هخامنشی را نشان میدهند و درواقع میراث مشترک ما به حساب میآید که باید در حفظ آن تلاش کنیم.
سفیر افغانستان در ایران خاطرنشان کرد: ما در افغانستان از حضور باستانشناسان ایرانی استقبال میکنیم که در راستای حفاظت از میراث مشترک ما این کار انجام شود.
او همچنین در خصوص مسجد هرات گفت: تا چند دهه قبل این مسجد از جمله پنج مسجد بزرگ جهان شناخته میشد و ویژگیهای دوره غوری را حفظ کرده و در دوره تیموری بازسازی شده است. هرچند در این مرمتها بسیاری از آثار دوره غوری پوشانده شده اما سیر تحول آن باقی مانده است. شاید یادگارهایی از دوره ماقبل از غوری نیز در این بنا باقی مانده باشد چراکه یک اثر قدیمی است. امیدوارم بتوانیم روزی احیای این میراث مشترک را با یکدیگر جشن بگیریم.
در ادامه؛ ملکزاده بیانیه رئیس پژوهشگاه میراث گردشگری را در خصوص میراث مشترک ایران و افغانستان خواند و در پایان از کتاب مرمت سردر ورودی غوری مسجد جمعه هرات رونمایی شد.