تفسیر؛ بررسی جرایم جنگی در افغانستان

فاتو بنسودا دادستان کل دادگاه کیفری بین‌المللی اعلام کرد ،این نهاد تصمیم دارد تحقیقاتی درباره جرایم جنگی در افغانستان انجام دهد که شامل جرایم سربازان آمریکایی هم می‌شود.

بنسودا گفت درباره حمله نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۵ به بیمارستان "پزشکان بدون مرز " در قندوز هم که جان ۴۲ تن از جمله اعضای کادر درمانی را گرفت،تحقیقات گسترده ای انجام می شود.

برخی منابع خبری همزمان اعلام کردند،دولت آمریکا نمایندگانی به لاهه اعزام کرده است تا نگرانی‌ این کشور را از تحقیقات احتمالی توسط دادگاه کیفری بین المللی ابراز کنند. پیشتر دادستان این دادگاه بارها به بدرفتاری نظامیان آمریکا با زندانیان افغانستان بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ اشاره کرده بود.

صلاحیت دادگاه کیفری بین المللی آن گونه که در اساسنامه این دادگاه آمده است،رسیدگی به جنایات بین المللی ، نسل کشی،جنایات علیه بشریت و جنایت جنگی را شامل می شود. جنگ آمریکا در افغانستان که از سال 2001 به بهانه دخالت برخی گروه های افغان در حادثه یازده سپتامبر و مقابله با تروریسم آغاز شد ، در بیش از 15 سال گذشته با جرایم مختلف جنگی همراه بوده است.

برنامه اعلام شده دادگاه کیفری بین المللی برای تحقیقات درباره جرایم جنگی در افغانستان،می تواند ابعاد جنایات هولناک نظامیان خارجی به ویژه نیروهای آمریکایی را برای افکار عمومی جهان روشن کند. آمارهای منتشر شده توسط برخی نهادهای حقوق بشری نشان می دهد نظامیان آمریکایی در دوره جنگ در افغانستان دهها جنایت جنگی مرتکب شده اند. در پرونده مشهور به کشتار قندهار،در صبح ۱۱ مارس سال ۲۰۱۲ در شهرستان پنجوایی استان قندهار یک سرباز آمریکایی به نام رابرت بیلز هفده غیرنظامی افغان را با تیراندازی مستقیم کشت و اجساد آنان را به آتش کشید.

علاوه بر جنایت نظامیان آمریکایی در افغانستان در سال 2015 و حمله هوایی به بیمارستان پزشکان بدون مرز در شهر قندوز که در اظهارات دادستان دادگاه کیفری بین المللی به آن اشاره شده ،پرونده های متعددی از جنایات جنگی آمریکا در افغانستان وجود دارد که می تواند مورد پیگیرد بین المللی قرار بگیرد. شکنجه زندانیان در افغانستان در زندان های مخفی و آشکار از جمله زندان بگرام هم بخشی دیگر از جنایات آمریکا است که می تواند مورد تحقیق دادگاه کیفری بین المللی قراربگیرد. با اعلام دادگاه کیفری بین المللی برای تحقیق درباره جنایات جنگی آمریکا در افغانستان ، علاوه بر دولت این کشور، نهادهای مستقل حقوق بشری ، مسئولیت خطیری در ارجاع کامل و دقیق پرونده های جنایات جنگی نظامیان خارجی در افغانستان به این نهاد دارند که می تواند مورد پیگیری قضایی قرار بگیرد.

نحوه برخورد نیروهای آمریکایی با زندانیان در زندان بگرام که یکی از جنجالی ترین پرونده های حضور آمریکا در افغانستان بود ، همواره مورد انتقاد نهادهای حقوق بشری بوده است.علاوه برشکنجه و بدرفتاری با زندانیان در زندان بگرام ، نیروهای آمریکایی هیچگاه به نهادهای افغان اجازه ندادند از این زندان بازدید کنند و صلیب سرخ جهانی نیز به طور محدود اجازه بازدید پیدا می کرد.

تحقیقات دادگاه کیفری بین المللی می تواند جنایات آمریکا در جنگ افغانستان را آشکار کند و حتی عوامل آن مورد پیگرد قضایی قرار بگیرند که البته پیشینه این گونه نهادها در مسئله محاکمه جنایتکاران جنگی چندان امیدی در این زمینه ایجاد نمی کند.