تحلیل- انتظارها از نشست آتی مسکو با موضوع افغانستان

دور تازه گفت‌وگوها در مورد آینده افغانستان در قالب «فرمت مسکو» ۲۹ سپتامبر در شهر کازان روسیه برگزار می شود که با توجه به دعوت از نماینده طالبان، به نظر می رسد این نشست متفاوت از نشست های قبلی با موضوع افغانستان خواهد بود.

به گزارش رادیو دری به نقل از خبرگزاری آوا، نشست مسکو با حضور نمایندگان روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، چین، هند، ایران و پاکستان برگزار می‌شود و وزیر امور خارجه حکومت طالبان نیز به دعوت روسیه در آن حضور دارد؛ در حالی که در نشست قبلی فرمت مسکو هیچ نماینده‌ای از طالبان دعوت نشده بود.

در جلسه آتی فرمت مسکو، مهمترین موضوع مورد بحث امکان ایجاد یک دولت موقت فراگیر در افغانستان با حضور طالبان است. این مساله در سخنان ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان و همچنین ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه این کشور ، در روزهای گذشته بیان شده است.

با توجه به سفر پیش از این احمد مسعود، مسوول جبهه مقاومت پنجشیر به مسکو و استقبالی که از او توسط معاون رییس مجلس دومای این کشور و رئیس حزب روسیه انجام شد، به نظر می رسد گفت‌وگو بین جریان های مختلف سیاسی افغانستان در نشست آتی فرمت مسکو بیش از پیش مورد توجه بوده و در دستورکار این نشست قرار داشته باشد. به همین خاطر احتمال می‌رود به منظور مذاکرات بین‌الافغانی، غیر از نمایندگان ویژه کشورهای منطقه در امور افغانستان و همچنین وزیر خارجه طالبان ، برخی شخصیت‌های سیاسی دیگر افغانستان در نشست فرمت مسکو شرکت داشته باشند.

این در حالی است که زمان زیادی از نشست‌های قبلی منطقه‌ای با حضور شخصیت‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی ـ قومی افغانستان می‌گذرد و عملا هیچ زمینه‌سازی برای تشکیل دولت فراگیر و ازسرگیری مذاکرات بین‌الافغانی از سوی کشورها و جوانب مختلف دخیل در مساله افغانستان وجود نداشت، اما انتظار است همان‌طور که نشست فرمت مسکو برای اولین‌بار زمینه‌ساز مذاکرات بین‌الافغانی قبل از مذاکرات دوحه بود، این‌بار نیز بتواند بار دیگر چراغ این مذاکرات را روشن کند.

هرچند برخی تلاش کردند به دنبال سفر احمد مسعود به مسکو چنین وانمود کنند که رویکرد روسیه در قبال مساله افغانستان و طالبان تغییر کرده، اما قطعا چنین تحلیلی غیرواقعی است و هیچ نشانه‌ای از تغییر رویکرد روسیه در مورد طالبان دیده نمی شود؛ از یک‌سو به این دلیل ‌که طالبان به صورت کامل به لحاظ سیاسی و امنیتی بر افغانستان مسلط بوده و پیشرفت‌هایی در عرصه مدیریت این کشور به خصوص در بعد اقتصادی نمایان شده که در گزارش بانک جهانی کاملا مشخص است و از سوی دیگر، جبهه مقاومت پنجشیر و هر جریان مخالف دیگر، هم با مشکلات و اختلافات شدید داخلی روبرو بوده و از طرف دیگر، با شکست‌های جدی نظامی و سیاسی در داخل کشور روبرو شده، فاقد هیچ جایگاهی در افغانستان اند.

به همین خاطر، در شرایط کنونی هیچ گونه بدیل و جایگزینی برای طالبان وجود ندارد.اما قطعا جامعه جهانی برای تأمین ثبات پایدار در آینده افغانستان به دنبال تشکیل دولت فراگیر در این کشورند، و همچنان بر ضرورت تشکیل چنین دولتی تأکید دارند، در حالی که طالبان این مواضع را نوعی مداخله در امورداخلی افغانستان می خواند. در این بین، جامعه جهانی با یک رویکرد واقع‌بینانه می‌توانند به آغاز مجدد مذاکرات بین‌الافغانی و توافق برای تشکیل یک دولت فراگیر با پذیرش واقعیت کنونی افغانستان و تسلط طالبان بر کشور کمک کنند.

یکی از دیگر از دستورکارهای احتمالی نشست فرمت مسکو، وضعیت حقوق بشری در افغانستان و مسئله آموزش دختران و کار زنان و تعهدات قبلی طالبان به جامعه جهانی در این زمینه خواهد بود و کشورهای منطقه بار دیگر دیدگاه های خود را در این زمینه تکرار خواهند کرد. اما موضوع بسیار مهم دیگر، مسائل و نگرانی‌های کشورهای آسیای مرکزی و روسیه در مورد نگرانی‌های مرزی، فعالیت گروه‌های تروریستی و قاچاق مواد مخدر از افغانستان به سوی این کشورهاست که قطعا در نشست مسکو مطرح خواهد شد. هرچند طالبان افغانستان نگرانی این کشورها را در مورد مسائل امنیتی بی مورد دانسته و بر عدم وجود تهدید جدی از خاک افغانستان علیه این کشورها تأکید نموده است، اما حل مسائل و نگرانی‌های مرزی در مورد فعالیت گروه‌های تروریستی و قاچاق مواد مخدر و رفع نگرانی‌های کشورهای آسیای مرکزی و روسیه می‌تواند گام بزرگی در جهت به رسمیت شناختن طالبان توسط این کشورها و جامعه بین المللی خواهد بود.

حضور موثر طالبان در نشست فرمت مسکو و تقویت همکاری روسیه و افغانستان، شانس سیاسی حذف طالبان از لیست سازمان های تروریستی بین المللی را تقویت می کند و شرایط مساعدی را برای به رسمیت شناختن ایجاد می کند. مشکل جدی در این زمینه که مقام‌های ارشد امنیتی طالبان افغانستان و همچنین روسیه به آن اشاره کرده، حمایت‌های خارجی، به خصوص حمایت‌های اطلاعاتی از گروه‌های تروریستی در افغانستان، به خصوص گروه داعش است. در رأس این حمایت‌ها، آمریکا قرار دارد و این کشور با حمایت از گروه داعش در کشور، به دنبال ناامن کردن کشورهای آسیای مرکزی و روسیه، در محور اهداف خصمانه خود خواهد بود.

در این زمینه، ضرورت همکاری نزدیک روسیه و کشورهای آسیای مرکزی و طالبان افغانستان وجود دارد، هرچند دست آوردهای قابل توجهی در راستای نابودی هسته‌های داعش در کشور از سوی طالبان در یک سال گذشته وجود دارد.همان طور که در نشست های قبلی فرمت مسکو و در مواضع روسیه و کشورهای آسیای مرکزی برجسته بوده ست، تأکید بر رفع تحریم‌های آمریکا علیه افغانستان و طالبان، منزوی نکردن کشور و آزادسازی پول‌های مسدود شده بانک مرکزی افغانستان است.

روسیه همواره مواضع تندی در مورد سیاست‌های نادرست آمریکا در افغانستان و خروج غیرمسوولانه این کشور داشته و تأکید کرده که آمریکا و ناتو باید با قبول مسوولیت‌های خود، به کمک به مردم این کشور ادامه دهند و تحریم‌های موجود را حذف کنند، زیرا این تحریم ها وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی مردم افغانستان را وخیم‌تر کرده است.

این در حالی است که ایالات متحده و غرب در حال اعمال فشار بر رهبری طالبان است تا نمایندگان قابل توجهی از طالبان در رویدادهای بین‌المللی شرکت نکنند و آنها را به کاهش کمک های مالی و اقتصادی ارائه شده تهدید می‌کنند، تا اهداف و منافع خود را از این طریق در افغانستان دنبال کنند، در حالی که طالبان حاضر به پذیرش خواست‌های غیراسلامی و غیرشرعی غرب نیست.