سفر عراقچی چه پیام‌هایی برای کابل داشت؟
-
سفر عراقچی چه پیام‌هایی برای کابل داشت؟
سفر وزیر خارجه ایران به افغانستان نشان‌دهنده تمایل دو کشور برای تقویت روابط بود اما چالش‌هایی چون حقابه هیرمند، بحران مهاجرین و امنیت مرزها همچنان موانعی جدی بر سر راه تعاملات دو کشور است.
سایت نورنیوز به بهانه سفر وزیر خارجه ایران به افغانستان چشم انداز روابط دو کشور را بررسی کرده و نوشته است:
روابط ایران و افغانستان به دلیل همسایگی جغرافیایی، اشتراکات تاریخی، فرهنگی و اقتصادی، همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. با این حال، تحولات اخیر افغانستان به‌ویژه پس از تسلط طالبان بر این کشور در اسد 1400، این روابط را وارد مرحله‌ای جدید کرده است. سفر اخیر عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران به کابل نقطه عطفی در تعاملات دیپلماتیک دو کشور محسوب می‌شود. این سفر که نخستین دیدار رسمی مقامات ارشد ایران با دولت طالبان در افغانستان بود با هدف بررسی مسائل کلیدی همچون حقابه رود هیرمند، روابط تجاری، وضعیت مهاجرین افغان و امنیت مرزها صورت گرفت.
فرصت‌های همکاری میان ایران و افغانستان
- روابط اقتصادی و تجاری
اقتصاد یکی از مهم‌ترین حوزه‌های همکاری ایران و افغانستان است. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری افغانستان نقش مهمی در تأمین کالاهای اساسی این کشور ایفا می‌کند. در سال ۲۰۲۴ صادرات غیرنفتی ایران به افغانستان به بیش از ۳.۱۴۳ میلیارد دلار رسید که نشان‌دهنده رشد ۸۰ درصدی نسبت به سال پیش از آن است. محصولات صادراتی ایران شامل مواد غذایی، دارو، مصالح ساختمانی و لوازم خانگی است. همچنین بندر چابهار به‌عنوان دهلیز ترانزیتی، نقش کلیدی در تسهیل تجارت بین دو کشور و دسترسی افغانستان به بازارهای جهانی ایفا می‌کند.
- اشتراکات فرهنگی و زبانی
زبان فارسی و اشتراکات فرهنگی عمیق، پیوندی ناگسستنی میان مردم دو کشور ایجاد کرده است. این اشتراکات نه تنها در حوزه‌های ادبیات و هنر، بلکه در زمینه‌های آموزشی و علمی نیز مشهود است به طوری که بسیاری از دانشجویان افغانستانی در دانشگاه‌های ایران تحصیل می‌کنند و ایران در حوزه‌های پزشکی و مهندسی به افغانستان کمک‌های علمی ارائه می‌دهد.
- همکاری‌های امنیتی
با توجه به تهدیدات گروه‌های تروریستی مانند داعش در مرزهای مشترک، همکاری‌های امنیتی میان دو کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایران و افغانستان برای مقابله جدی با تهدیدات تروریستی در مرزهای مشترک باید ضمن رایزنی مستمر و تبادل اطلاعات، در خصوص تقویت نظارت بر مرزها سازوکارهای مشترکی اتخاذ کنند تا زمینه‌های شرارت گروه‌های تروریستی در مرزهای مشترک را به حداقل برسانند.
چالش‌های پیش‌روی روابط دو کشور
- حقابه رود هیرمند:
یکی از مهم‌ترین چالش‌های میان ایران و افغانستان، مسأله حقابه ایران از رود هیرمند است. طبق معاهده ۱۳۵۱، ایران سالانه حقابه‌ای معادل ۸۲۰ میلیون متر مکعب از این رودخانه دارد اما ساخت سدهای متعدد در افغانستان جریان آب به سوی ایران را کاهش داده است که این مسأله به بحران کم‌آبی در استان سیستان و بلوچستان دامن زده و می‌تواند به تنش‌های بیشتر بین دو کشور منجر شود.
- وضعیت مهاجرین افغان:
ایران میزبان بیش از پنج میلیون مهاجر افغانستانی است که بسیاری از آن‌ها با مشکلات اقتصادی و اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بازگشت داوطلبانه این مهاجرین به افغانستان مستلزم ایجاد زیرساخت‌های مناسب در این کشور است اما افغانستان هنوز از نظر اقتصادی و امنیتی با چالش‌های بزرگی مواجه بوده و عملا اقدامی برای بازگشت مهاجرین که هزینه های اقتصادی و اجتماعی زیادی برای ایران دارند انجام نداده است.
نتایج سفر عراقچی به کابل
در سفر سیدعباس عراقچی به کابل اگرچه امضای توافق‌نامه‌های رسمی در نظر گرفته نشده بود اما گامی مهم در راستای تقویت روابط دو کشور برداشته شد. در این سفر مسائل کلیدی مانند حقابه ایران از رود هیرمند، روابط تجاری و امنیت مرزها مورد بحث قرار گرفت و طالبان اعلام کرد که آماده همکاری با ایران در زمینه‌های اقتصادی و امنیتی است اما هنوز راه‌حل‌های عملی برای حل اختلافات ارائه نشده است.
ایران و افغانستان با وجود چالش‌های متعدد، از پتانسیل بالایی برای همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و امنیتی برخوردارهستند. سفر عباس عراقچی به کابل نشان‌دهنده عزم ایران برای تقویت این روابط و حل اختلافات موجود است. با این حال، موفقیت در این مسیر مستلزم پایبندی طالبان به تعهدات بین‌المللی، همکاری‌های منطقه‌ای و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آبی و امنیتی است. در نهایت، تقویت روابط ایران و افغانستان نه تنها به نفع دو کشور است، بلکه به ثبات و امنیت منطقه‌ای نیز کمک خواهد کرد.
سفر وزیر خارجه ایران به افغانستان نقطه عطفی در توسعه روابط دو کشور است