نقض گسترده حقوق بشر از چالش جدی بشریت در کشورهای مختلف است
کارشناس فرهنگی-اجتماعی افغانستانی نقض گسترده حقوق بشر در کشورهایی مانند افغانستان را از چالش جدی فراروی بشریت در دنیا دانست.
سید اشرف سادات در گفت و گو با خبرنگار رادیو دری در هرات با اشاره به روز جهانی حقوق بشر اظهار کرد: بسیاری از سازوکارهای مرتبط با اعلامیه حقوق بشر در عمل ناکام ماندهاند و اعلامیه جهانی حقوق بشر بیش از آنکه یک سند الزامآور حقوقی باشد، یک سند اخلاقی و سیاسی است و بهتنهایی ابزار اجرایی برای دادخواهی ندارد؛ حتی بسیاری از کنوانسیونهای حقوق بشری سازوکار اجرایی قوی ندارند و بیشتر وابسته به تعهد اخلاقی دولتها هستند.
وی با تشریح مفهوم حقوق بشر گفت: حقوق بشر مجموعهای از آزادیها و حقوق اساسی است که هر انسان، صرفنظر از ملیت، باور، نژاد، جنسیت یا هر وضعیت دیگری، تنها به دلیل انسان بودن از آن برخوردار میشود. این حقوق شامل حق زندگی، آزادی، امنیت، آزادی بیان، دسترسی به آموزش و خدمات صحی، مصونیت کاری، برابری در برابر قانون، آزادی مذهب و دهها حق بنیادین دیگر است.
این کارشناس فرهنگی-اجتماعی با اشاره به شکلگیری دغدغههای حقوق بشری پس از جنگ جهانی دوم افزود: در همان دوران بود که جهان تکان خورد و جامعه بینالملل برای جلوگیری از تکرار فجایع، به تدوین یک سازوکار جهانی روی آورد.
سادات گفت: به همین دلیل سازمان ملل متحد در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و این نخستین سند جامع بینالمللی بود که برای همه انسانها حق آزادی و کرامت انسانی را به رسمیت شناخت و شامل ۳۰ ماده است.
او گبیان کرد: نظام بینالمللی به دلیل اصل حاکمیت کشورها، قدرت محدودی در مداخله و جلوگیری از نقض حقوق بشر دارد و حتی سازمان ملل متحد بدون رضایت دولتها ابزار عملی کافی برای اقدام ندارد، این ساختار قدرت جامعه جهانی را برای دفاع از مردم در کشورهایی که نقض حقوق بشر در آنها گسترده است، کاهش میدهد و قدرتهای بزرگ جهانی هم در مواردی که منافع امنیتی، سیاسی و اقتصادیشان در میان باشد، حقوق بشر را نادیده میگیرند و برخی از همین دولتها خود ناقض حقوق بشر هستند.
سادات تحقق جامعهای مبتنی بر رعایت حقوق بشر، بهویژه حقوق اطفال، زنان و گروههای آسیبپذیر را نیازمند مجموعهای از اقدامات فرهنگی، قانونی، آموزشی، اجتماعی و نهادی دانست و تأکید کرد: رعایت حقوق بشر یک روند تدریجی است، نه یک دستور فوری، و مردم باید حقوق بشر را بشناسند و به آن باور داشته باشند؛ آموزش این حقوق در مکاتب و دانشگاهها ضروری است و جامعه باید با مفهوم حق زندگی و کرامت انسانی آشنا شود.
این کارشناس افغانستانی تأکید کرد: احترام به حقوق بشر بدون وجود قوانین عادلانه ممکن نیست و زمانی میتوان از تحقق حقوق انسانی سخن گفت که نظامی مبتنی بر اراده جمعی، اصول و پیمانهای بینالمللی ایجاد شود؛ مسئلهای که در بسیاری کشورها با چالش روبهرو است.
سادات سه عنصر فرهنگ انسانی، قانون عادلانه و ساختارهای حمایتی قوی دولتی را پیششرط تحقق حقوق بشر دانست و گفت: این سه باید همزمان در جامعه وجود داشته باشد تا هم مردم و هم مسئولان به رعایت حقوق بشر پایبند شوند.
وی نقش نهادها و گروههای مختلف را در تحقق حقوق بشر مهم دانست و از دولت دارای تفکیک قوا، رسانهها، جامعه مدنی و یک سیستم آموزشی کارآمد به عنوان عوامل اثرگذار در پاسداری از حقوق انسانی یاد کرد.
