مذاکرات مرزی لبنان و اسرائیل؛ از اختلاف مرزی تا اهداف سیاسی

نخستین دور از مذاکرات غیرمستقیم بین هیئت‌های مذاکره‌کننده لبنان و اسرائیل امروز به پایان رسید و ادامه مذاکرات به دو هفته دیگر موکول شد. مذاکرات امروز در مقر نیروهای یونیفل در منطقه الناقوره در مرز لبنان و سرزمین‌های اشغالی برگزار شد.

لبنان و رژیم اسرائیل اختلاف‌های زیادی دارند، اما ریشه این اختلاف‌ها به مرز و جغرافیا باز می‌گردد. لبنان با سرزمین‌های اشغالی مرز مشترک جغرافیایی دارد، اما طرفین در خصوص حدود این مرز اختلاف دارند. علت این اختلاف از یک سو به مسایل امنیتی و از سوی دیگر به منابع انرژی مربوط است.

در حوزه امنیتی، اسرائیل پیش از این بر باور بود که گروه‌های فلسطینی مستقر در لبنان از جغرافیای این کشور برای حمله به اسرائیل بهره می‌گیرند. این موضوع در دو دهه اخیر حل شد زیرا اساساً گروه‌های فلسطینی مستقر در لبنان هیچ حمله‌ای از خاک لبنان علیه سرزمین‌های اشغالی انجام نمی‌دهند.

اختلاف اصلی در حال حاضر به موضوع مرزهای دریایی و مسئله انرژی باز می‌گردد. در حوزه انرژی، لبنان از جمله کشورهای عربی است که درآمدهای نفتی و گازی ندارد. کل مساحت نفتی آب‌های منطقه‌‌ای لبنان حدود 22 هزار کیلومتر مربع است و مساحتی که با رژیم صهیونیستی بر سر آن منازعه وجود دارد به 854 کیلومتر مربع می‌رسد. این مساحت مورد منازعه به 10 منطقه یا بلوک تقسیم شده که بلوک نفتی شماره 9 یکی از آن است.

اختلاف اصلی میان رژیم صهیونیستی و لبنان مربوط به بلوک 9 است که هم مقامات اسرائیلی و هم مقامات لبنانی آنرا متعلق به خود می‌دانند. اهمیت این منابع نفتی به حدی است که چندی پیش «جبران باسیل» اعلام کرده بود این منابع می‏تواند «استقلال اقتصادی» برای لبنان به ارمغان آورد و بدهی‏های این کشور را کاهش داده و از میزان بیکاری در لبنان نیز بکاهد.

بنابراین، موضوع مذاکره مرزی میان لبنان و رژیم اسرائیل، مرزهای دریایی است. در همین راستا، «بسام یاسین»، رئیس هیئت لبنانی مذاکرات غیرمستقیم ترسیم مرزی لبنان اعلام کرد گفت‌وگوهای طرف لبنانی با رژیم صهیونیستی در خصوص ترسیم مرزهای دریایی در چارچوب قوانین بین‌المللی است. یاسین افزود این مذاکرات بر اساس قوانین بین‌الملل، توافق آتش‌بس ۱۹۴۹ (میان لبنان و رژیم صهیونیستی) و توافقنامه «پولیه-نیوکمپ» سال 1923 انجام می‌شود.

به نظر می‌رسد اکنون بیش از آنکه ترسیم مرزها میان لبنان و اسرائیل حایز اهمیت باشد، اهداف سیاسی اهمیت دارد. از یک سو، آمریکا میانجی مذاکرات میان لبنان و اسرائیل شده است. دولت آمریکا تلاش می‌کند از مذاکرات اسرائیل با لبنان بهره‌برداری انتخاباتی کند. از سوی دیگر، رژیم اسرائیل درصدد است مذاکرات با لبنان را به توافق عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی ارتباط دهد. بر همین اساس، آمریکایی‌ها خواستار این بودند در پایان دور نخست مذاکرات، طرفین عکس یادگاری بگیرند، اما لبنانی‌ها با این خواسته مخالفت کردند.

بر این اساس، مقامات لبنان هرگونه تلاش رژیم صهیونیستی برای تبدیل مذاکرات ترسیم مرزی به مذاکرات عادی‌سازی روابط را رد کردند. «میشل عون»، رییس جمهوری لبنان روز سه‌شنبه 22 میزان در جلسه‌ای که با حضور «زینه عکر»، وزیر دفاع، «جوزف عون» فرمانده ارتش لبنان و اعضای تیم گفتگوکننده ترسیم خطوط مرزی برگزار شد، گفت، این مذاکرات، فنی و محدود به ترسیم مرزهای دریایی است و بررسی تنها باید منحصر به این موضوع باشد. به عبارت دیگر، میشل عون با آگاهی از نیات اسرائیل و آمریکا، ارتباط این مذاکرات با عادی‌سازی روابط را رد کرد.