خبرنگاران؛ هدف تازه تروریست ها در افغانستان

ترورهای هدفمند خبرنگاران، فعالان انتخاباتی و حقوق زنان طی دو ماه اخیر در افغانستان به قدری افزایش یافته که باعث نگرانی‌های جدی در این کشور شده و انتقادهای شدید جامعه مدنی و نهادهای حقوق بشری و سیاستمداران را درپی داشته است.

طی دو ماه گذشته شش خبرنگار در مناطق مختلف افغانستان در انفجارهای هدفمند توسط افراد مسلح ناشناس کشته شدند. همچنین رئیس یک نهاد انتخاباتی و یک فعال حقوق زنان نیز هدف حمله مسلحانه قرار گرفته و جان باختند.

در این سلسله حملات خبرنگاران رسانه های مختلف از جمله رادیو آزادی، تلویزیون یک افغانستان، مجری سابق طلوع نیوز و همکارانشان هدف قرار گرفته و کشته شدند.

همچنین یک خبرنگار زن در ولایت ننگرهار هنگام عزیمت به محل کار هدف حمله قرار گرفت و جان باخت. مجری تلویزیون آریانا نیوز نیز از جمله فعالان رسانه ای بود که چند هفته پیش در کابل بطور مرموزی کشته شد.

آخرین حمله هدفمند پنجشنبه گذشته در ولایت کاپیسا «فرشته کوهستانی» فعال حقوق زنان را هدف قرار داد که واکنش‌ها و انتقادهای زیادی را بر انگیخت. بدنبال آن شمار دیگری از فعالان سیاسی و خبرنگاران از تهدیدهای صورت گرفته علیه خود سخن گفتند.

فرشته کوهستانی در متنی که یک هفته پیش از ترور خود در صفحه فیسبوک منتشر کرده بود، از وزارت داخله و نهادهای امنیتی افغانستان برای مقابله با تهدیدهایی که علیه وی صورت گرفته بود، شکایت و درخواست کمک کرده بود اما آنها اعتنایی نکردند.

این موضوع پس از انتشار در رسانه های این کشور موجب افزایش انتقادها از دولت و نهادهای امنیتی افغانستان شد و تحلیلگران مقامات فوق را به بی توجهی در راستای تامین امنیت جانی خبرنگاران و فعالان مدنی متهم کردند.

این نوشته، انتقادها از دولت و نهادهای امنیتی را به شدت افزایش داد و آنها را به بی توجهی برای تأمین امنیت جانی خبرنگاران و فعالان مدنی متهم کردند.

پس از این حادثه، «ذکی دریابی» مسئول روزنامه "اطلاعات روز" افغانستان در فیسبوک خود نوشت، موضوع تهدید امنیتی را با وزیر داخله در میان گذاشته و وی در پاسخ گفته است، رسانه‌ها باید خودشان سلاح خریداری کرده و امنیت خود و کارمندانشان را تامین کنند و اگر توانایی خرید سلاح را ندارند، کار خود را متوقف کرده و به منازل خود بروند.

«احمد سعیدی» آگاه سیاسی و استاد دانشگاه نیز در چند روز گذشته از تهدید امنیتی علیه خود خبر داده و گفته است این تهدیدها بر وضعیت روانی وی اثر گذاشته است.

وی گفت: هرچند برخی افراد امنیتی به وی پیشنهاد کرده‌اند دست از مصاحبه‌، انتقاد و فعالیت سیاسی بردارد و منزل خود را تغییر دهد یا در خفا زندگی کند و یا برای مدتی کشور را ترک کند؛ اما وی هیچکدام از این پیشنهادها را نپذیرفته است.

از سوی دیگر، یکی از خبرنگاران طلوع نیوز نیز در صفحه فیسبوک خود نوشت که طی  سالها کار در رسانه این روزها بیشترین تهدیدها متوجه وی است که باعث نگرانی اش شده است.

این سوال اکنون برای همه مطرح شده است که کدام دست‌های آلوده پشت پرده این ترورها هستند که امنیت روانی و فیزیکی فعالان رسانه‌ای، سیاسی و مدنی افغانستان را از بین برده اند.

پیش از این حوادث، مسئولان این وقایع پس از هر تروری مسئولیت آن را برعهده می گرفتند اما اکنون این حوادث به صورت خاموش و ناشناس انجام می شود.

برخی مسئولان دولتی از جمله «امرالله صالح» معاون نخست رئیس جمهوری افغانستان طالبان را عامل این ترورها می دانند. وی به تروریست‌هایی که با طالبان و داعش در ارتباط هستند نام "طالب داعشی" نهاده است.

صالح در نشست شورای عالی مصالحه ملی افغانستان مدعی شد که شورای پیشاور طالبان تصمیم گرفته‌اند ترورها را در شهرها افزایش دهند تا حمایت مردم از دولت کاهش یابد و مردم نسبت به دولت بدبین شوند.

وی افزود که هیأت مذاکره کننده طالبان هم به نظامیان این گروه گفته اند، آنها با تشدید جنگ و افزایش خشونت می‌توانند به آنها برای پیشبرد گفت وگوی صلح کمک کنند، لذا در پشت همه این حوادث طالبان قرار دارد.

اما شواهد و قراین چنین می گوید که در کنار طالبان، غربی‌ها و بویژه آمریکا مسئول این وضعیت هستند. زیرا در سایه حضور آمریکا و همپیمانان غربی آنها که همواره مدعی هستند برای تأمین امنیت و صلح به افغانستان حمله کرده‌اند، اکنون دو گروه تروریستی به ۲۰ گروه تروریستی در این کشور رسیده و ترورهای اخیر نیز جان کسانی را می‌گیرد که تنها برای اطلاع رسانی به مردم این کشور تلاش می‌کنند.

"ملک ستیز" حقوق‌دان و کارشناس مسایل سیاسی در انتقاد از ترورهای صورت گرفته در توئیتی خطاب به رئیس جمهوری نوشته است؛ "آقای رئیس جمهور چرا خاموش هستید، راه حلی برای تأمین امنیت جانی خبرنگاران و فعالان مدنی و سیاسی پیدا کنید".

وی با بیان اینکه جنگ بالکان که صدها هزار قربانی گرفت از حمله به رادیوی بلگراد آغاز شد، افزود: بدون رسانه‌ها و جامعه مدنی، جمهوریت و کاخ ریاست جمهوری را به طالبانیسم و امارت تسلیم خواهید کرد، بیدار شوید!

این کارشناس سیاسی خطاب به دولت افغانستان نوشت: رهبرانی که نمی‌توانند امنیت مردم را تأمین کنند، شریک وحشت هستند.

ستیز خطاب به طالبان هم نوشته است، کدام نهاد سیاسی را می شناسید که از یک طرف ادعای قدرت کند و از طرف دیگر فعالان رسانه ای و مدنی را ترور کند.

این در حالی است که شماری از رهبران سیاسی افغانستان و اعضای شورای عالی مصالحه ملی هم از ترورهای اخیر در کابل به شدت انتقاد کرده‌اند. عبدالله عبدالله رییس شورای عالی مصالحۀ ملی در سخنرانی‌اش با اذعان به افزایش رویدادهای تروریستی و قتل‌های هدفمند گفت که این وضعیت قابل پذیرش نیست.

محمد یونس قانونی معاون پیشین رییس‌جمهور و مارشال عبدالرشید دوستم رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان هم تأکید کردند که طرح‌ها برای تأمین امنیت کشور به ویژه پایتخت، ناکام است و باید این طرح‌ها بازنگری شوند.

یونس قانونی گفت: مردم از اوضاع بد امنیتی به ستوه آمده‌اند و مسؤولان حکومتی برای خروج از این اوضاع، باید راهی بیابند.

کمیسیون حقوق بشر افغانستان هم در اطلاعیه ای گفته است، حملات هدفمند به فعالان مدنی و کارکنان رسانه‌ای امید به موفقیت روند صلح را به چالش کشیده است.

این نهاد می‌افزاید: تکرار حمله‌های هدفمند نگران کننده است و ضمن افزایش بی اعتمادی در روند صلح، اعتماد به کارآمدی نهادهای دولتی را نیز با چالش جدی مواجه کرده است.

دفتر معاونت سازمان ملل متحد (UNAMA) افغانستان را از جمله مناطق خطرناک برای خبرنگاران در جهان خوانده‌است. دیبرا لاینز نماینده خاص این سازمان در نشست سه ماهه (۲۷ آذر ۱۳۹۹) شورای امنیت سازمان ملل گفت: «متاسفانه افغانستان به عنوان یکی از خطرناک‌ترین مکان‌های جهان برای خبرنگاران باقی مانده‌است.»

دفتر معاونت سازمان ملل در حالی افغانستان را برای خبرنگاران خطرناک‌ترین مکان جهان خوانده‌است که در فراخوان مشترک کمیته مصونیت خبرنگاران افغان، سازمان بین‌المللی حمایت از رسانه‌ها و سازمان گزارشگران بدون مرز آمار خبرنگاران کشته شده از سال دو هزار تاکنون را ۱۰۰ تن گزارش کرده است که از این میان ۱۶ تن آن ها خبرنگاران خارجی بوده اند.

این شرایط در حالی ادامه دارد که قرار است دور دوم گفت وگوهای صلح افغانستان با طالبان در پنجم ژانویه سال ۲۰۲۱ (16جدی1399) در دوحه آغاز شود و پیش بینی می شود که با توجه به سخنان ملابرادر رئیس دفتر سیاسی طالبان و دیدار با جنگجویان این گروه که به آنها وعده داد یک وجب از موضع خود عقب نخواهد نشست، دشوار به نظر می رسد.

اگر طالبان و دولت هردو بر حفظ مواضع خود تأکید کنند، بن بست موجود ادامه خواهد داشت و صلح حاصل نخواهد شد. یا اگر دولت افغانستان بطور یک جانبه عقب نشینی کند، در نهایت باید امارت اسلامی را بپذیرند که این وضعیت نیز آینده صلح را دشوار نشان می دهد.