طرح دولت موقت افغانستان و دیدگاه موافقان و مخالفان

چند روزی است که دور دوم مذاکرات صلح افغانستان بصورت غیررسمی در دوحه قطر آغاز شد، با این وجود اختلاف در جناح دولت و احزاب سیاسی این کشور بر سر طرح تشکیل "دولت موقت" شدت یافته و دو طرف به سوی یک صف‌بندی جدید از موافقان و مخالفان این طرح به پیش می روند.

دو طرف گفت وگوی صلح افغانستان در یک دوره تعطیلات ۲۱ روزه بحث‌هایی را بر سر تشکیل یک دولت موقت قبل از شکل گیری دولت ائتلافی پیش بردند، اما این بحث همچنان در جناح مقابل گروه طالبان گرم است و حتی گرمتر نیز می شود، چون در ظاهر، جز محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری و کابینه او، همه احزاب سیاسی و حتی شورای عالی مصالحه بیش از گذشته طرفدار تشکیل دولت موقت هستند.

عطامحمدنور رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی افغانستان و عضو شورای عالی مصالحه ملی، حفیظ منصور از هیأت مذاکره کننده دولت و رحمت الله نبیل رئیس سابق اداره امنیت ملی از جمله افرادی هستند که در این رابطه به صراحت سخن گفته اند.

مثلا نور در تازه ترین پیام های فیسبوکی خود نوشته است: "هرچند پیش از این در باره ایجاد دولت موقت فکر نکرده بودیم، اما لازم می دانم که پس از گفت وگوها از چنین طرحی تقویت شود".

پیش از این منابعی در افغانستان به نقل از عبدالله عبدالله رئیس شورای عالی مصالحه نوشته بودند که وی هم بصورت تلویحی از تشکیل دولت موقت حمایت کرده است، اما رئیس جهوری افغانستان و کابینه وی با طرح دولت موقت بشدت مخالف بوده و آنرا نابودی نظام و دستاوردهای ۱۹ سال گذشته در این کشور ارزیابی می کنند.

در این بین محمدسرور دانش معاون دوم رییس جمهوری سه روز پیش در مراسم تجلیل از سالگرد اجرایی شدن قانون اساسی افغانستان تأکید کرد که طراحان ایده تشکیل دولت موقت افرادی‌اند که در پی نابودی نظام هستند.

روز پنجشنبه رئیس جمهوری محمداشرف غنی در سفری که به ولایت ننگرهار داشت تأکید کرد که تمام تلاش جناح دولت در روند صلح این است که رهبری کشور از طریق انتخابات منتقل شود.

وی گفت که کرسی ریاست جمهوری از آن مردم افغانستان است و ما باید در این مقام حوصله داشته باشیم، چرا که هرگونه تصمیم گیری عجولانه در این خصوص می تواند بر مردم تاثیر منفی بگذارد.

هر چند اشرف غنی برخورداری مردم از صلح را ضروری تر از اکسیژن ارزیابی کرد اما گفت که صلح با ثبات زمانی میسر خواهد شد که طرف مذاکره (طالبان) قبول کند که رهبری باید از طریق انتخابات تعیین شود.

رئیس جمهوری افغانستان تأکید کرد: وظیفه ما این است که دولت را به اراده مردم به جانشین خود تحویل دهیم در غیر آن صورت هیچ کس انقطاع نظام را نمی پذیرد.

در این بین «محمدنعیم وردک» سخنگوی دفتر سیاسی گروه طالبان در قطر نیز به رسانه‌ها گفت که تاکنون هیچ طرحی از طرف آنها برای ایجاد دولت موقت مطرح نشده است.

این گفته‌های وردک گمانه زنی‌ها را بر سر وجود اختلاف درونی در جناح مقابل طالبان یعنی جناح دولت را بیش از پیش ساخته و برخی نیز در زیر این پست های سخنگوی طالبان نوشته‌اند که جناح مخالف دولت با چنین طرحی در تلاش است در دولت موقت آینده سهمی داشته باشد.

اما تحلیل گران و کارشناسان مستقل، نتیجه ایجاد دولت موقت را صفر کردن دستاوردهای ۱۹ سال دولت و بازگشت به دوران کودکی دولت سازی در این کشور تعبیر کرده اند.

«محمدظاهر مفکر» استاد دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی افغانستان در رابطه با طرح تشکیل دولت موقت گفت: "به‌لحاظ سیاسی برگشت به دوران کودکی و سطح صغارت سیاسی، امکانی بوده‌است که بارها در افغانستان شاهد آن بوده‌ایم و بطور مثال پس از شکست طالبان، از نقطه تشکیل «حکومت موقت» حرکت کردیم و راه دراز و دشواری را پیمودیم تا به این‌جا رسیدیم.

وی تاکید کرد: "مردم افغانستان در این مسیر، قربانی‌های بی‌شماری دادند و قلب‌های زیادی داغدار شد! اینک، اما برخی می‌خواهند دوباره به همان نقطه تشکیل حکومت موقت قبلی برگردند!"

مفکر می افزاید: "به‌نظر من تشکیل حکومت موقت، صفر کردن صعود سیاسی طی دو دهه گذشته در این کشور است؛ حداقل، تکرار تجربه چند سال پسین است، دو باره پیمودن مسیری است که برای طی کردن آن مشکلات و مخاطرات زیادی را آزمودیم؛ تخدیر و تضعیف روند نضج‌گیری نظامی است که آنرا پایه‌ریزی و پشتیبانی کرده‌ا یم؛ قطع کردن دموکراسی‌ای است که می‌خواستیم نهال آن را تقویت و شادابتر کنیم تا به درختی با برگ و بار تبدیل شود، زیرا حکومت موقت در بهترین حالت، نتیجه اجماع چند چهره سیاسی خواهد بود، نه برآیند انتخابات آزاد و آگاهانه شهروندان".

صرف نظر از مباحث مربوط به طرح تشکیل و یا عدم تشکیل دولت موقت در افغانستان، در چنین وضعیتی سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز اعلام کرده است که در هفته‌های آینده تصمیم نهایی خود را برای خروج و یا ادامه حضور در افغانستان اعلام خواهند کرد و آمار نیروهای آمریکایی در این کشور نیز در پایین ترسطح خود طی ۲۰ سال گذشته رسیده است.

اما گزارش ها در داخل افغانستان از آمادگی ها برای شرکت در یک جنگ بعد از فصل سرما خبر می دهند و براساس اطلاعات دولت، طالبان هم برای یک جنگ تمام عیار آماده می شوند.

شبکه طلوع نیوز افغانستان به تازگی خبر داده است که وزارت دفاع این کشور تصمیم گرفته‌است تا در رهبری لشکرهای ارتش تغییراتی به وجود بیاورد تا از این طریق بهتر و بیشتر بتواند بر آمادگی جنگی کشور بیافزاید.

«فواد امان»، معاون سخنگوی وزارت دفاع  افغانستان گفته است که هدف از این تغییر و تبدیلها افزایش تاثیرگذاری و کارایی هرچه بیشتر نیروهای دفاعی افغانستان در میدان‌های نبرد، انجام اصلاحات هرچه بیشتر در وزارت دفاع افغانستان و آماده‌گی‌های هرچه بیشتر نیروهای امنیتی و دفاعی کشور در راستای دفاع از جان و مال مردم است.

در چنین شرایطی همه در افغانستان منتظرند تا ببینند با گذشتن فصل زمستان و رسیدن فصل جنگ پیشرفت‌های گفت وگوی صلح در دوحه تا چه اندازه خواهد بود و آیا دو طرف موفق خواهند شد حداقل بر سر آتش بس توافق کنند، خشونت ها را کاهش دهند یا خیر؟