خشم عربستان از افشای نقش بن سلمان در قتل خاشقچی

دولت آمریکا برخی از اسناد محرمانه مربوط به قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار عربستانی مقیم آمریکا را منتشر و اعلام کرد این جنایت با دستور محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، انجام شد.

با توجه به این گزارش و همچنین با توجه به این موضوع که مقامات آمریکایی اعلام کردند با محمد بن سلمان گفتگو نخواهند کرد، اکنون این سوال مطرح می شود که این گزارش و به طور کلی رویکرد دولت بایدن چه تاثیری بر وضعیت سیاسی بن سلمان خواهد داشت؟

نخستین موضوع این است که موقعیت سیاسی بن سلمان در داخل عربستان متزلزل شد. ولیعهد سعودی که بر حمایت دولت آمریکا حساب ویژه ای باز کرده بود، با شکست دونالد ترامپ عملا مهمترین حامی خود را از دست داد. انتشار گزارش قتل جمال خاشقچی بار دیگر وجه خشن شخصیت بن سلمان را برجسته کرد. بنابراین این ذهنیت در درون خاندان سعودی شکل می گیرد که رسیدن بن سلمان به کرسی پادشاهی عربستان، به موقعیت این کشور ضربه می زند. لذا تحرکات داخلی علیه بن سلمان افزایش می یابد.

موضوع دوم، احتمال اقدام بین المللی از جمله وضع تحریم علیه محمد بن سلمان است. در همین راستا،  گزارشگر سازمان ملل در پرونده قتل خاشقچی گفت طرد آن‌هایی که دستور قتل جمال خاشقچی را صادر کردند، از صحنه بین الملل گامی مهم در جهت اجرای عدالت است و به آن‌هایی که قصد ارتکاب جنایت‌های مشابهی را در سر دارند، پیام قوی ارسال می‌کند. وی همچنین افزود: از کاخ سفید درخواست می‌کنیم، تا نه تنها اموال بن سلمان بلکه تعاملات بین المللی او را نیز هدف تحریم قرار دهد. اگرچه بعید به نظر می رسد دولت آمریکا وضع تحریم علیه بن سلمان را در دستور کار قرار دهد، اما بار دیگر فشار خارجی از جمله فشار افکار عمومی علیه ولیعهد سعودی افزایش می یابد.

موضوع سوم این است که تهدید از دست رفتن کرسی پادشاهی که بن سلمان رویای آنرا دارد، افزایش یافته است و موقعیت رقبای وی بار دیگر بهبود می یابد. دولت آمریکا نگاه ویژه ای به محمد بن نایف، ولیعهد سابق دارد که به شدت از سوی بن سلمان محدود شده است. در همین راستا، بروس ریدل در اندیشکده بروکینگز نوشت: جامعه بین المللی اکنون باید خواستار آزادی محمد بن نایف ولیعهد سابق عربستان شود. بازداشت بن نایف نه به خاطر ارتکاب جرم، بلکه به این خاطر است که برای محمد بن سلمان ولیعهد کنونی دردسر ساز شده است. محمد بن نایف جان دهها، اگر نه صدها، آمریکایی‌ را نجات داد و القاعده را در زادگاهش شکست داد. فشار واشنگتن به رهبران عربستان در این خصوص شاید اقدامی غیر معمول به نظر برسد، اما چنین اقدامی باید توأم با فوریت صورت پذیرد، زیرا محمد بن نایف با توجه به کمک فراوانش در خصوص تأمین امنیت آمریکایی‌ها یک موضوع خاص به شمار می‌رود.

نکته پایانی؛ صرف نظر از اینکه اقدام دولت آمریکا در انتشار گزارش قتل جمال خاشقچی و اذعان به اینکه این جنایت با دستور بن سلمان انجام شد، چه تاثیری بر سرنوشت سیاسی ولیعهد سعودی خواهد داشت، این اقدام بار دیگر ناپختگی سیاسی بن سلمان را نشان داد. اکنون بار دیگر ولیعهد سعودی باید برای کسب کرسی پادشاهی عربستان نظر  حمایت دولت آمریکا را به دست آورد. شاید این بار دلارهای نفتی نجات دهنده محمد بن سلمان نباشد.