بازخوانی داعش و فلسفه آن در هفتمین سالروز تهاجم به عراق

بامداد دهم ژوئن 2014 (20 جوزا 1393) بود که داعش با ورود به عراق کنترل موصل را در اختیار گرفت و در ادامه توانست جغرافیای حضور خود در عراق را توسعه دهد. با گذشت 7 سال از تهاجم داعش به عراق، بازخوانی این موضوع و تبیین شرایط امروزی حایز اهمیت است.

نخستین موضوع این است که گروه تروریستی داعش در شرایطی وارد عراق شد که این کشور منازعات سیاسی پس از انتخابات پارلمانی سال 2014 را پشت سر می‌گذاشت. منازعه گروه‌های سیاسی در خصوص نخست وزیری نوری المالکی به فرصتی برای داعش تبدیل شد تا از نابسامانی سیاسی عراق برای تهاجم به این کشور بهره گیرد. بنابراین، مسئله اصلی این است که داعش از «غفلت سیاسی» گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی عراقی بهره گرفته است. 

دومین موضوع این است که داعش به طور ناگهانی و غیرمنتظره وارد عراق نشد بلکه در نظر گرفتن زمانی که گروه‌ها و دولت عراق سرگرم منازعات سیاسی بودند، نشان می‌دهد این گروه تروریستی با کمک حامیان خارجی و خیانت برخی عناصر داخلی با برنامه‌ریزی و طراحی قبلی وارد عراق شد. بنابراین، اگر خیانت و حمایت نبود امکان اینکه داعشی‌ها بتوانند در عراق دولت تشکیل دهند، کمتر بود. 

سومین موضوع این است که داعش دولتی با عنوان «دولت اسلامی عراق و شام» تاسیس کرد. اگرچه اعضای داعش را اتباع اغلب کشورهای جهان از جمله کشورهای اروپایی تشکیل دادند، اما تلاش شد میان داعش و اسلام پیوند ایجاد و وجهه دین رحمانی اسلام تخریب شود. این در حالی است که داعش را می‌توان بزرگ‌ترین فتنه تاریخ جهان اسلام در دوران معاصر دانست که حیثیت اسلام ناب محمدی را نشانه رفته است. «جی سی ورلمان»، نویسنده و تحلیلگر سیاسی در مقاله‌ای داعش را «زاییده اتحاد نامیمون غرب و سکولارهای بعثی» عنوان کرد. «ادوارد اسنودن» نیز گفته بود که ظهور ابوبکر بغدادی، رهبر داعش، نتیجه همکاری اطلاعاتی آمریکا، انگلیس و رژیم اسراییل است. بنابراین، داعش تفسیری وارونه و معکوس از اسلام ارائه داد که در جهت منافع طراحان و مهندسان ایجاد این گروه تروریستی قرار داشت.

چهارمین موضوع این است که داعش ضربه‌ای به اقتصاد، فرهنگ و اجتماع عراق وارد کرد که تبعات آن شاید تا یک دهه یا بیشتر از آن در این کشور باقی باشد. بازسازی زیرساخت‌ها در عراق به بیش از 100 میلیارد دلار نیاز دارد، هزینه‌ای که بدون کمک خارجی، تأمین آن برای دولت عراق امکان‌پذیر نیست. می‌توان یکی از دلایل اصلی نابسامانی اجتماعی دو سال اخیر در عراق که در اعتراض به وضعیت بد اقتصادی و خدمات اجتماعی این کشور شکل گرفت را در ویرانی‌ها و خساراتی دانست که داعش طی سه سال بر این کشور تحمیل کرد. علاوه بر این، داعش آسیب جدی به خانواده‌ها و کرامت شهروندان عراقی وارد کرد و به فرهنگ اجتماعی حاکم بر این کشور نیز آسیب زد. این وضعیت مطلوب صهیونیسم بین‌الملل است که ضربه زدن به حیثیت، فرهنگ و همچنین ساختار خانواده و روابط اجتماعی در کشورهای اسلامی را هدف قرار می‌دهد. 

پنجمین موضوع این است که تهاجم داعش به عراق به ظهور حشد الشعبی در این کشور منجر شد، گروهی که فرهنگ مقاومت را به ساختار قدرت در این کشور تزریق کرد. حشد الشعبی در پاکسازی عراق از تهاجم داعش نقشی برجسته داشت و با کارکرد خود تلاش کرد فتنه مهندسان و طراحان داعش را خنثی کند که تا حدود زیادی نیز موفق بود. طراحی این بود که داعش به تضعیف دولت مرکزی عراق و گسست اجتماعی در این کشور کمک کند و زمینه مداخله خارجی تقویت شود، اما امروز پس از 7 سال، گروه‌های مقاومت پرچم‌دار اخراج نظامیان آمریکایی از عراق هستند و با جدیت نیز این مطالبه را پیگیری می‌کنند. 

نکته پایانی این است که امروز پیوند میان حامیان غربی، عبری و بعثی داعش در عراق از هر زمان دیگری آشکارتر است. اگرچه عراقی‌ها باید در خصوص بازپیدایی داعش هوشیار باشند، اما عراق امروز مانند سال 2014 نیست و گروه‌های مقاومت میزان امنیت در این کشور را ارتقا داده و ضریب آسیب‌پذیری آن در مقابل پدیده‌هایی نظیر داعش را کاهش داده‌اند.

الحشد الشعبی عراق: حضور داعش در عراق با حمایت آمریکا است