عضویت کامل و دایم ایران در سازمان شانگهای

موافقت سازمان همکاری شانگهای با عضویت کامل و دایم جمهوری اسلامی ایران مهمترین مصوبه این سازمان در سالهای اخیر محسوب می شود . پیشتر سازمان شانگهای با عضویت کامل و دایم هند و پاکستان نیز موافقت کرده بود.

استقبال گرم و تبریک سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به جمهوری اسلامی ایران برای پذیرش عضویت کامل در این سازمان، بیانگرجایگاه و موقعیت ممتاز منطقه ای و بین المللی این کشور است که بدون تردید، تقویت بیش از پیش موقعیت این سازمان را در پی خواهد داشت .پیش از این جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای در نشستهای این سازمان شرکت می کرد اما در بیست و یکمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه پایتخت تاجیکستان با عضویت کامل و دایم ایران موافقت شد که با افزایش تعداد اعضا به 9 عضو، این سازمان بخش وسیعی ازجغرافیا را دربرمی گیرد.

در این زمینه محسن پاک آئین سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان و کارشناس مسایل منطقه  در این باره معتقد است ،  سازمان همکاری شانگهای با قدرتی مثل ایران به عنوان  کشوری ثبات ساز در منطقه که از نظر اقتصادی دارای منابغ غنی است و به عنوان پل ارتباطی شرق آسیا با غرب آسیا و همچنین شمال به جنوب شناخته می شود ارتباط نزدیک برقرار می کند که موجب ارتقا موقعیت آن میشود .

سازمان همکاری شانگهای ابتدا با اهداف امنیتی و مقابله با چالشهای آن از جمله نگرانی از  نزدیک شدن سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به مرزهای کشورهای حوزه شانگهای و افزایش رقابتهای منطقه ای و بین المللی چین و روسیه با کشورهای غربی شکل گرفت اما به تدریج وارد همکاری های اقتصادی نیز شد.

با این حال مهمترین ماموریت و هدف  سازمان شانگهای کمک به تامین امنیت اعضا است اما برای جلوگیری از ایجاد حساسیت در غرب تاکنون به طور رسمی وارد فعالیتهای نظامی نشده است با این حال، برخی محافل در غرب این شایعه را که ممکن است سازمان همکاری شانگهای به سمت ایجاد مجموعه نظامی ماننند ناتو حرکت کند مطرح می کنند. 

با در نظر گرفتن مسایل امنیتی و لزوم همکاری اعضای شانگهای برای کمک به تثبیت صلح و امنیت در منطقه، محور مباحث نشست بیست و یکم سران این سازمان مساله افغانستان و توجه به تحولات آن بود .

کمک به حل مشکلات اقتصادی و اجرای طرح های سازندگی به همراه تثبیت استقلال و امنیت افغانستان محورهای اصلی سخنان سران سازمان شانگهای بود که به عنوان بستری مناسب جهت تقویت همکاری های منطقه ای و همسایگان افغاستان با این کشور تلقی می شود .

با این حال، این سازمان  نگران پیامدهای امنیتی و نظامی تداوم هرج و مرج سیاسی و امنیتی در افغانستان بر آسیای مرکزی به دلیل دخالتهای آمریکا است.

علی اصغر زرگر کارشناس مسایل سیاسی در این باره گفت :

سازمان شانگهای با رهبری دو قدرت مهم شرقی جهان به نوعی در تلاش برای موازنه سازی برابر آمریکا و غرب است که می تواند به تنش ها و چالشها میان دو طرف در مناطق مختلف از جمله در افغانستان دامن بزند .

عدم شناسایی حاکمیت طالبان در افغانستان از سوی مجامع جهانی مانع از دعوت طالبان به نشست دوشنبه شد.

این در حالی است که افغانستان  نیز عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای است.با این حال دراین مورد و نقش شانگهای در این کشورچند مساله مهم است.

اول اینکه طالبان با عمل به تعهدات خود برای تشکیل دولت فراگیر و توجه به حقوق شهروندی مردم افغانستان زمینه همکاری های منطقه ای و بین المللی را فراهم کند .

 دوم آینکه کشورهای تاثیر گذار بر سازمان شانگهای تلاش نکنند از این سازمان به عنوان سکوی پرش و تقویت نفوذ خود در افغانستان بهره برداری کنند .

سوم آنکه یکی از آسیبهای جدی این کشور در سالهای اخیر کشیده شدن رقابتهای بین المللی به افغانستان و دامن زدن به جنگهای نیابتی است .

بنابراین مردم افغانستان انتظار دارند سازمانهای منطقه ای از جمله شانگهای با در نظر گرفتن منافع عمومی این کشور به تثبیت صلح ، ثبات ، امنیت و حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی افغانستان کمک کنند.