اجلاس سران کشورهای همسود و موضع پوتین درباره افغانستان

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه روز جمعه در اجلاس سران کشورهای مستقل همسود گفت: هیچ عجله‌ای برای به رسمیت شناختن طالبان وجود ندارد. وی تاکید کرد که وضعیت افغانستان نگرانی‌ها و خطراتی را برای منطقه آسیای مرکزی ایجاد می‌کند. به گفته پوتین،دو هزار شبه نظامی داعش در شمال افغانستان حضور دارند و رهبران آنها قصد دارند بر دیگر کشورها و مناطق تأثیر بگذارند.

موضع گیری پوتین درقبال افغانستان از دو جنبه متفاوت صورت گرفته است. نخست تاکید رئیس جمهوری روسیه در این باره که مسکو فعلا قصد به رسمیت شناختن طالبان را ندارد.

در واقع روسیه از زمان سیطره طالبان بر افغانستان در اوت 2021 موضعی دو وجهی را در قبال آن در پیش گرفته است. از یک سو مسکو طالبان را عنوان یک واقعیت در افغانستان پذیرفته و با آن کار می کند؛ اما این به مفهوم شناسایی آن به عنوان یک دولت مشروع و مردمی نیست. موضع اخیر پوتین نیز دقیقا بازتاب همین مطلب است. تلاش اصلی مسکو متوجه ایجاد ارتباط نزدیک با طالبان است. باید به یاد داشت که آمریکایی ها مدت ها روسیه را به برقراری ارتباط با طالبان و حتی پرداخت پول برای کشتن نظامیان آمریکایی در دوره ترامپ متهم کرده بودند. لذا روابط حسنه بین مسکو و طالبان در دوره جدید نکته عجیبی نخواهد بود.

همان گونه که انتظار می رفت، روابط مسکو و طالبان روابط گرمی است و در واقع روسیه بر این امر تمرکز کرده تا به همراه چین، جای خالی آمریکا و غرب در افغانستان را پر نماید.

«نیال دوگان» (1) استاد علوم سیاسی می گوید: هر قدر میزان انزوای طالبان در جامعه بین‌المللی بیشتر شود، ضریب نفوذ وسیع‌ تر و فرصت بیشتری نه تنها برای روسیه، بلکه برای چین در افغانستان ایجاد خواهد شد.

لاوروف وزیر خارجه روسیه در این زمینه گفته است که مسکو تلاش می‌کند طالبان را ترغیب کند رفتاری «متمدنانه» در پیش بگیرند و تاکید کرد که شناسایی آن فعلا مد نظر جامعه بین‌المللی نیست.

تلاش روسیه در برهه کنونی متوجه تثبیت اوضاع در افغانستان با هدف جلوگیری از گسترش هرج و مرج و تروریسم در این کشور است. این به معنای تلاش و همکاری  با طالبان و سازمان ملل برای سامان دادن به اوضاع این کشور جنگ زده است. لذا در این راستا، تلاش مسکو متوجه مذاکره با طالبان و وادار کردن آن به حکومتداری به شیوه نسبتا دموکراتیک یا به گونه ای است که باعث بروز هرج و مرج در افغانستان و پیدایش موج های جدید پناهجویان نشود. در این راستا «ضمیر کابولوف» نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور افغانستان اخیرا اعلام کرد که روسیه گروه طالبان را برای شرکت در نشست افغانستان در مسکو که قرار است 20 اکتبر برگزار شود، دعوت کرده است.

مساله دومی که پوتین مورد تاکید قرار داده افزایش قابل توجه حضور تروریست های داعشی در شمال افغانستان است. در واقع نگرانی اصلی روسیه، تبعات منطقه ای سلطه طالبان بر افغانستان یعنی گسترش فعالیت های تروریستی از سوی داعش و سرایت آن به جمهوری های آسیای مرکزی به ویژه تاجیکستان و ازبکستان است.

پوتین در این زمینه به صراحت در سخنان روز جمعه خود اعلام کرد که «تروریست‌ها در شمال افغانستان قصد دارند نفوذ خود را در مناطق همسایه از جمله کشورهای همسود گسترش داده و به تحریک درگیری‌های قومی و فرقه‌ ای و نفرت مذهبی پرداخته و به دنبال ورود به کشورهای همسایه تحت لوای پناهجو» هستند. لذا مسکو مصمم است که در راستای حفظ امنیت کشورهای مستقل همسود در آسیای مرکزی، در مقابل تهدیدات تروریستی از جانب داعش، هر اقدام لازم را به طور مستقیم یا در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی، انجام دهد. مسکو بر این گمان است که گروه تروریستی داعش تلاش می کند از وضعیت کنونی افغانستان برای تحکیم موقعیت خود در این کشور و سپس گسترش دامنه عملیات تروریستی خود به دیگر کشورهای هم جوار استفاده کند./

1- Niall Dugan