مذاکرات دوحه؛ فرصتی برای بازگشت آمریکا به برجام

مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا درباره لغو تحریم ها از روز سه شنبه با میانجی‌گری "انریکه مورا" معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قطر آغاز شد .

پس از سفر "جوزپ بورل" مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران و دیدار با مقامات ایران اعلام شد، بر اساس تصمیم ایران و آمریکا مذاکرات با هدف رفع تحریم ها در روزهای سه شنبه و چهارشنبه از سر گرفته می شود.

"علی باقری کنی" مذاکره ‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و "انریکه مورا" معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا  و هماهنگ‌کننده مذاکرات برجام روز سه شنبه در دوحه پایتخت قطر دیدار و گفت‌وگو کردند.

"رابرت مالی" نماینده ویژه آمریکا در امور ایران هم که بدین منظور وارد دوحه شده  است، با "محمد بن عبدالرحمن آل ثانی " وزیر خارجه قطر دیدار کرد.

مذاکرات حضوری نمایندگان ایران و اعضای 1+4 ( روسیه ، چین ، بریتانیا ، فرانسه و آلمان ) برای لغو تحریم ها از دسامبر 2021 در وین آغاز و از مارس 2022 به پیشنهاد جوزپ بورل متوقف شد. از آن زمان برخی کشورها از جمله قطر تلاش هایی برای میانجیگری و تبادل پیام انجام دادند. وزارت خارجه قطر با صدور بیانیه‌ای در خصوص مذاکرات رفع تحریم‌ها در دوحه اعلام کرد: امیدوار است این گفت‌وگوها به نتایجی مثبت منتهی شود.

اما از سرگیری مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا لزوما به معنای نزدیک شدن به احیای توافق نیست زیرا توافق اکنون در گرو تصمیم سیاسی آمریکا است و امضای توافق منوط به برداشتن تحریم ها و دادن تضمین قابل قبول به ایران است؛ در واقع آنچه می تواند رسیدن به توافق پایدار را قطعی کند، لغو موثر تحریم ها و تضمین منافع ایران از توافق احتمالی است؛ بر همین اساس، ایران پیشنهادات و ابتکارات لازم را نیز برای به نتیجه رسیدن مذاکرات ارائه کرده است.

این در حالی است که در آستانه برگزاری مذاکرات دوحه، کاخ سفید سعی کرد مسوولیت را از خود  سلب کند و سرنوشت گفت‌وگوها را به تصمیم‌گیری ایران گره بزند؛ "جیک سالیوان" مشاور امنیت ملی دولت جو بایدن بدون هیچ اشاره ای به نقش کشورش در نقض برجام بار دیگر توپ این مذاکرات را در زمین ایران انداخت و با تکرار ادعاهای همیشگی آمریکا مدعی شد: در مورد ایران باید بگویم که دیدگاه آمریکا از مدت ها پیش صریح بوده است، به این معنی که ما مصمم به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای هستیم.

البته چنین اظهاراتی از سوی مقامات آمریکایی بار دیگر ثابت می کند که چرا جمهوری اسلامی ایران بر لزوم توافقی پایدار برای اجرای کامل برجام تاکید دارد چرا که عملکرد دولت های جمهوری خواه و دمکرات آمریکا نشان می دهد که در عمل سیاستی تقریبا مشابه را علیه ایران به کار گرفته اند؛ توقف مذاکرات در وین نیز به این دلیل روی داد که دولت "جو بایدن" برخلاف انتقاداتش از سیاست شکست خورده فشار حداکثری ترامپ، حاضر به تغییر این سیاست نبوده و لغو موثر تحریم‌ها و ارائه تضمین معتبر به ایران را نپذیرفته است.

بنابراین مذاکرات کنونی در دوحه فرصتی دوباره برای دولت آمریکا محسوب می شود تا با واقع بینی و اقدامات اعتماد ساز و همچنین مطرح نکردن مطالبات جدید و نادرست که ارتباطی با موضوع برجام ندارد، اراده سیاسی لازم را برای دستیابی به توافق نشان دهد.

"سعید خطیب‌زاده" سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه درباره مذاکرات در دوحه گفت : این‌ که در محتوا و در شکل در هر دو موضوع توافقاتی شده است، می‌توانم تأیید کنم، ولی این‌ که آیا آمریکایی‌ها در عمل نشان خواهند داد که از میراث ترامپ عبور می کنند و خواهند پذیرفت که عضو مسؤولی باشند، باید منتظر بود .