شکایت ایران از آمریکا به دیوان بین المللی دادگستری

ایران روز دوشنبه از آمریکا برای آزاد کردن دارایی‌های مسدود شده خود شکایت و همزمان با سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به نیویورک، پرونده جدیدی با هدف بازیابی حدود دو میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده خود نزد آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری مستقر در لاهه هلند مطرح کرد.

این دیوان این هفته نخستین جلسه رسیدگی به پرونده دارائی‌های مسدود شده ایران را برگزار می‌کند. ایران در شکایت خود به دیوان بین المللی دادگستری معتقد است آمریکا عهدنامه مودت میان دو کشور در سال ۱۹۵۵ را نقض کرده است. این معاهده روابط اقتصادی و حقوق کنسولی را نیز در بر می‌گیرد. دیوان بین‌المللی دادگستری در3 فوریه 2020 / 14 دلو 1398 ، اعتراض آمریکا در خصوص اینکه این دادگاه صلاحیت رسیدگی به پرونده شکایت ایران از آمریکا در پرونده نقض عهدنامه مودت را ندارد، رد کرد. قضات دیوان با ۱۵ رأی موافق و یک رأی مخالف، ایرادات مقدماتی آمریکا را رد کردند.

آمریکا مدعی است قصد دارد از دارایی های مسدود شده ایران برای پرداخت غرامت به قربانیان اقدامات ادعایی و بدون اسناد معتبر که به تهران نسبت داده می‌شود استفاده کند. از جمله دستگاه قضایی آمریکا در راستای اقدامات ضد ایرانی خود ادعا کرده که خانواده‌های ۲۴۱ نظامی آمریکایی که در ۲۳ اکتبر ۱۹۸۳ / 1 عقرب 1362 در حمله به مقر نیروهای آمریکایی در بیروت کشته شدند، خواستار دریافت غرامت از ایران هستند.

دیوان عالی آمریکا در 20 آوریل 2016 برای ضبط 75 /1 میلیارد دلار از دارایی های ایران که در نیویورک توقیف شده است, مجوز داد. این رای دیوان عالی آمریکا در باره اموال بلوکه شده ایران در چارچوب رویکرد دوگانه آمریکا صورت گرفت .

دیوان عالی آمریکا در حالی حکم به مصادره اموال بانک مرکزی ایران در آمریکا دادکه اساسا هیچ محکمه بین المللی حکمی در باره محکومیت ایران به دلیل اتهام دخالت در حادثه  انفجار مقر تفنگدران دریایی آمریکا در بیروت در سال 1983 نداده است. دستگاه قضایی آمریکا بارها بدون اینکه شواهد معتبری در باره دخالت ایران در حوادث تروریستی مورد استناد دادگاههای آمریکا داشته باشد، صرفا در راستای فشار به ایران و محروم کردن آن از دسترسی به منابع مالی خود ، اقدام به مسدود کردن دارایی های ایران در بانک های آمریکایی کرده اند .از سوی دیگر دولت آمریکا آشکارا نه فقط با دولت هایی که درحوادث تروریستی که شهروندان آمریکایی را به کام مرگ کشانده اند مانند حادثه 11 سپتامبر 2001، همکاری تنگاتنگ دارد ، بلکه همواره تلاش کرده تا این گونه دولت ها مانند عربستان سعودی را از هر گونه برخورد قضایی توسط دستگاه قضایی آمریکا حفظ کند.

با توجه به اقدام خصمانه و غیر قانونی آمریکا ،  ایران در ژوئن 2016  شکایتی به دیوان بین المللی دادگستری ارائه کرد و آزاد شدن این دارایی های خود را خواستار شد.

در ۱۳ فوریه ۲۰۱۹ / 24 دلو 1397 پرونده شکایت ایران از آمریکا وارد مرحله رسیدگی ماهوی شد و دیوان بین المللی دادگستری ادعای آمریکا را درباره اقدامات تروریستی ایران رد کرد. البته این اولین بار نبود که دیوان بین المللی دادگستری ادعاهای آمریکا را درباره ایران رد کرد. پس از خروج آمریکا از توافقنامه هسته ای برجام در سال 2018، ایران اعلام کرد از ایالات متحده به‌دلیل نقض تعهدات بین‌المللی و مشخصاً "پیمان مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی 1955"شکایت می کند.

شکایت ایران در تاریخ 16 ژوئیه 2018 / 25 سرطان 1397  به‌ثبت رسید.پس از طرح شکایت ایران و رسیدگی اولیه به آن، قضات دیوان بین المللی دادگستری در 3 اکتبر 2018 / 11 میزان 1397 به اتفاق آراء با اعلام اینکه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا به سبب نقض پیمان مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی سال 1955بین دو کشور را دارند، رای به لغو تحریم های دارویی،کشاورزی،  غذایی،بشردوستانه و هوایی آمریکا علیه ایران دادند. کمی بعدتر آمریکا اعلام کرد به پیمان مودت سال 1955 میان این کشور و ایران پایان می دهد. جان بولتون مشاور امنیت ملی وقت آمریکا گفت: دیوان بین‌المللی دادگستری متوجه نشد حق ندارد هیچگونه رایی در رابطه با تحریم‌های آمریکا(علیه ایران ) که برای محافظت از امنیت ما بر اساس پیمان مودت بود، صادر کند.

نکته مهم این که  ایالات متحده با طرح اتهام سوء استفاده ایران از این دادگاه بین المللی و یا مطرح کردن صلاحیت دستگاه قضایی آمریکا برای مصادره اموال ایران ،تلاش کرده تا مسیر رسیدگی به دعاوی ایران را در دیوان بین المللی دادگستری منحرف کند.

با این حال ایران تاکنون در دو پرونده اتهامات تروریستی و اعمال تحریم های یکجانبه پس از خروج از برجام در برابر آمریکا در دیوان بین المللی دادگستری پیروز شده و این بار نیز با توجه به توجیهات غیر منطقی واشنگتن برای مصادره اموال ایران، آمریکا شانسی برای پیروزی در این دیوان ندارد.