عراق‌یکپارچه، نگاه ایران به جمهوری عراق
همین چند روز پیش اعلام شد رهبران احزاب در منطقه کردستان عراق تصمیم گرفته‌اند 25 سپتامبر 2017 (3 میزان 1396) همه‌پرسی استقلال را برگزار کنند؛ موضوعی که به سرعت واکنش منفی جامعه جهانی را به دنبال داشت و ایران هم در قبال توافق کُردها، تاکید کرد: «عراق‌یکپارچه» ضامن منافع همه مردم عراق است.
«بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه ایران روز شنبه در واکنش به تصمیم یک‌جانبه منطقه کردستان عراق مبنی بر برگزاری رفراندوم استقلال اظهار کرد: موضع اصولی و روشن ایران، حمایت از تمامیت ارضی و یکپارچگی عراق است.
پیش از این هم «سعد الحدیثی» سخنگوی نخست وزیر عراق در اطلاعیه‌ای با تاکید بر اینکه قانون اساسی، عراق را یک کشور واحد، دموکرات و فدرال توصیف کرده است، گفت: هیچ گروه و قشری نمی‌تواند با نادیده گرفتن این قانون، موضع متضادی اتخاذ کند.
اصرار بر برگزاری همه‌پرسی استقلال منطقه کردستان عراق با وجود تایید قانون اساسی این کشور توسط کُردها، موضوعی صرفا سیاسی و دستاویزی برای هم‌قطاران «مسعود بارزانی»، رئیس منطقه کردستان عراق با هدف تنظیم روابط درون کُردی، روابط با دولت مرکزی در بغداد و همچنین دولت‌های خارجی است. در بخش کُردی این مساله، بارزانی با احساسات کُردها بازی می‌کند تا مشکلات حاکم بر منطقه کردستان عراق را مدیریت کند؛ وگرنه خود «مسعود بارزانی» بیشتر از دیگران آگاه است که کردستان عراق از قِبَل جدایی امتیاز ویژه‌ای به دست نخواد آورد.
حتی افکار عمومی این سوال را مطرح می‌کند که وقتی اداره محلی منطقه کردستان عراق قادر به حل مشکلات اقتصادی و برآورده کردن خواسته‌های مردم را ندارد، چگونه به فکر استقلال است که در خوش‌بینانه‌ترین حالت راهی سخت پیش رو دارد. هم‌فکران مسعود بارزانی برای تعبیر خواب خود نیاز به همراهی جامعه جهانی دارند، اما پس از اعلام توافق کُردها برای برگزاری همه‌پرسی در سپتامبر آینده، چراغ قرمز نشان داد.
وقتی به موضع «هوشیار زیباری» از هم‌فکران «مسعود بارزانی» توجه شود، به خوبی روشن می‌شود که هدف اصلی از اصرار بر همه‌پرسی کردستان عراق، تنظم روابط با دولت مرکزی در بغداد است تا «اربیل» در جریان گفت وگوها برای گرفتن امتیاز دست برتر داشته باشد. «هوشیار زیباری» عضو حزب دموکرات کردستان عراق به ریاست مسعود بارزانی روز جمعه گفت: «رای مثبت به همه‌پرسی استقلال به تقویت موضع منطقه کردستان عراق در گفت و گوها با بغداد منجر خواهد شد، اما به طور خودکار باعث جدایی این منطقه از عراق نخواهد شد.»
این موضع زیباری گویای ابعاد اصرار بارزانی بر مساله همه‌پرسی است و خود بر واقعیت و قانون اساسی عراق واقف است. ریشه همه مشکلات منطقه کردستان عراق تداوم ریاست غیرقانونی مسعود بارزانی بر این منطقه و نداشتن اقبال عمومی در بین بخشی تاثیرگذار از کُردها است. ریاست قانونی مسعود بارزانی بر کردستان عراق 19 اوت 2015 (28 اسد 1394)به پایان رسیده است. حتی درحالی اعلام شده است همه کُردها برای برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق توافق کردند؛ که به گفته جلال طالبانی (مام جلال) کُردها به قانون اساسی عراق رأی دادند و تصمیم گرفتند تابع آن باشند و نود و پنج (95) درصد کُردها به قانون اساسی عراق رأی مثبت داده‌اند که بر نظام فدرال با تبعیت از دولت مرکزی در بغداد تأکید کرده است.
در چنین شرایطی؛ منطقه کردستان بخشی از جمهوری عراق است و تصمیمات یک‌جانبه و خارج از قانون اساسی این کشور، آن هم در شرایط کنونی و پیچیده عراق و منطقه، به افزایش مشکلات در این کشور منجر خواهد شد. در همین زمینه؛ «بوریس دولگوف» کارشناس موسسه مطالعات شرقی وابسته به آکادمی علوم روسیه روز شنبه گفت: «برگزاری رفراندوم استقلال کردستان باعث تشدید تنش‌ها در عراق و خاورمیانه می‌شود.»
با توجه به وضعیت کنونی منطقه و خود عراق، این کشور هم اکنون نظاره‌‌گر تابلوی شمارش معکوس برای نابودی گروه تروریستی داعش است و برای مدیریت عراق پس از این پیروزی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند آرامش و وفاق ملی است. قانون اساسی عراق، مبنای حل اختلافات اربیل و بغداد است و متوسل شدن به راه‌هایی برای داشتن موضع برتر در جریان مذاکرات، فراهم کردن فرصت برای دشمنان «عراق‌یکپارچه» است.
