دو سالگی برجام؛ آمریکا همچنان بدعهد در قبال توافقی جهانی

وزیر خارجه ایران همزمان با دومین سالگرد امضای توافقنامه هسته‌ای بین ایران و گروه پنج به علاوه یک، بر ضرورت پایبندی آمریکا بر این توافق تاکید کرد و گفت: برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافقی جهانی است.

«محمدجواد ظریف» وزیر خارجه ایران بامداد جمعه هنگام ورود به آمریکا در جمع خبرنگاران، درباره موضع آمریکا در قبال برجام، تاکید کرد: واشنگتن باید مواضع خود را در قبال برجام تغییر دهد و توافق هسته‌ای حاصل سال‌ها گفت وگو است. ظریف اذعان کرد: متاسفانه آمریکا با رویکرد و سیاست‌های نادرست خود شرایطی را به وجود آورده تا ایران آنگونه که شایسته است از منافع برجام بهره نبرد.

23 سرطان 1394 توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت‌ بزرگ جهان در نتیجه گفت وگوهای سخت و فشرده امضاء شد. توافق هسته‌ای یا همان «برجام» سپس 29 سرطان 1394 در قالب قطعنامه 2231 به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسید تا ماهیت جهانی پیدا کند. برجام از 26 جدی 1394 اجرایی شده است. با تایید برجام در شورای امنیت، توافق هسته‌ای، توافقی بین المللی محسوب می‌شود و متعلق به یک کشور خاص نیست. همه طرف‌های توافق هسته‌ای متعهد به اجرای برجام شده‌اند و هیچ کشور به طور یک‌جانبه حق ندارد آن را نقض و تفسیر کند.

با روی کارآمدن دولت «دونالد ترامپ»، رئیس جمهوری آمریکا، نگاه جدیدی به برجام شکل گرفت و دولت ترامپ به طور یک‌جانبه به توافق چندجانبه نگاه و آن را تفسیر می‌کند. اگرچه مواضع ترامپ در قبال برجام پیش و پس از ورود به کاخ سفید نوسان و تناقض زیادی داشته، اما یک هدف و اصل ثابت مانده است و این که، «برجام تضعیف» شود. ترامپ به مرور از سناریوی پاره کردن، تفسیر و بازنویسی مجدد برجام به سبب مخالفت صریح و قاطع طرف‌های دیگر توافق هسته‌ای ایران فاصله گرفته است، اما با وضع تحریم‌های مختلف مانع از آن شده است ایران به طور شایسته از منافع برجام نفع ببرد. در همین چارچوب، سنای آمریکا ژوئن گذشته با تصویب لایحه‌ای، به سبب آنچه حمایت ایران از تروریسم خواند، تحریم‌های جدیدی ضد ایران اعمال کرد.

اکنون همزمان با دوسالگی امضای برجام، یک بار دیگر توجه به مواضع دولت ترامپ در قبال توافق هسته‌ای ایران پررنگ شده است. دولت آمریکا تا روز دوشنبه آینده دومین گزارش خود درباره عملکرد و پایبندی ایران در قبال توافق هسته‌ای را به کنگره گزارش خواهد داد. «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا موظف است هر 90 روز یک‌بار پایبندی ایران به «برجام» را به کنگره آمریکا گزارش کند. پیش از این، تیلرسون در نخستین گزارش خود به کنگره در ماه آوریل گذشته، همزمان در سایه تایید پایبندی ایران به برجام، تهران را به زعم خود به حمایت از تروریسم متهم کرد. «تضعیف برجام» با هدف اعمال تحریم‌های جدید، سناریویی است که دولت ترامپ در کنار اذعان به پایبندی ایران به برجام در دستور کار دارد. در قالب همین رویکرد، نشریه آمریکایی ویکلی‌استاندارد روز پنجشنبه نوشت: براساس اطلاعاتی که چهار منبع آگاه به تفکرات ترامپ درباره برجام در اختیار این نشریه قرار دادند، «دونالد ترامپ» در نظر دارد پیروی ایران از توافقنامه هسته‌ای را مجددا مورد تائید قرار دهد. 

پیش از ضرب‌الاجل دوشنبه آینده، 38 ژنرال بازنشسته ارتش آمریکا هم چهارشنبه گذشته در نامه‌ای به ترامپ از برجام حمایت و تاکید کردند: پاره کردن برجام یا پایبند نبودن به توافق هسته‌ای، بدون شک «اشتباه» خواهد بود. با توجه به نگاه متفاوت دیگر کشورها به برجام، آمریکا در این زمینه تنها مانده است و تداوم تحرکات یک‌جانبه، فقط دولت آمریکا را نزد جامعه جهانی بی‌مسوولیت‌تر می‌کند. در این زمینه، «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سه‌شنبه گذشته اظهار کرد: به اقدام آمریکا در بررسی توافق هسته‌ای ایران احترام می‌گذارد، اما اتحادیه اروپا به تعامل با ایران ادامه خواهد داد.