اثر پروانه‌ای لغو برجام
اثر پروانه‌ای هرچند یک اصطلاح در علم هواشناسی است اما در حوزه علم سیاست هم کاربردهای بسیاری دارد. مبنای این نظریه این است که بال زدن یک پروانه گاهی ممکن است جریانات عظیم آب‌وهوایی ایجاد کند، اتفاقی که در عالم سیاست هم کم رخ نمی‌دهد.
در همین راستا گاه سیاستمدارانی که از تجربه کافی برای تصمیم‌گیری‌های سیاسی برخوردار نیستند و اشرافی به پیامدهای تصمیمات خود ندارند، بحران‌هایی پیش‌بینی نشده در روابط بین‌الملل به‌بار می‌آورند.
یکی از بهترین نمونه‌های این دست سیاستمداران کم‌تجربه، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکاست. تاجری که از بد حادثه به دلیل نفرت آمریکایی‌ها از رقیبش به کاخ سفید رفته و هر از چندگاهی با تصمیمات نسنجیده‌اش بحرانی را به محیط بین‌الملل تحمیل می‌کند.
یکی از این بحران‌ها، پشت‌پا زدن به توافق هسته‌ای کشورهای 1+5 و ایران است. توافقی چندجانبه که واشنگتن می‌خواهد به‌طور یکجانبه از آن خارج شود.
با اینکه پیش‌بینی می‌شود این اقدام تاثیرات بسیاری بر روابط ایران و کشورهای غربی و حتی روابط آمریکا با قاره سبز بگذارد، اما برخی پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که اثر پروانه‌ای در فضای سیاسی جهان ایجاب می‌کند که چنین تصمیمی، به ایران و شش کشور غربی و شرقی متوقف نمانده و برخی دیگر از کشورها را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد.
در همین راستا دیروز سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هشدار داد که شکست توافق هسته ای با ایران، به تلاشهای صورت گرفته برای برچیدن زرادخانه هسته‌ای کره شمالی آسیب خواهد زد. او افزوده است که «نمی‌توانیم یک دستاورد اصیل دیپلماسی بین المللی را به خاطر برنامه سیاسی بعضی از کشورها کنار بگذاریم.» شاید به دلیل همین هشدار لاوروف است که آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد هم خاطرنشان کرده است که «برقرار ماندن برجام به نفع جامعه جهانی است.»
با توجه به اظهارات لاوروف، باید به این واقعیت توجه کرد که برهم خوردن برجام، نه فقط به زیان شش کشور امضاکننده و البته تهران به‌عنوان طرف این پیمان چندجانبه خواهد بود، بلکه می‌تواند سایر کشورها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. نکته‌ای که وزرای اروپایی در رکس تیلرسون همتای آمریکایی خود که چند روز دیگر صورت می‌گیرد، باید به وی گوشزد کنند.
انتظار می‌رود اروپا واکنشی محکم به احتمال خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای نشان داده و دست‌کم با احیای قانونی در دهه 1990 که براساس آن اروپا شرکت‌های اروپایی را تهدید می‌کرد که اگر براساس تحریم‌های یکجانبه واشنگتن مبادلات مالی خود با سایر کشورها را قطع کنند، آنها را جریمه خواهد کرد، این پیام را به آمریکا بدهد که آماده مقابله جدی با هرگونه تحریم یکجانبه تهران است.
اروپایی‌ها خوب می‌دانند که ترامپ بیش از اینکه یک سیاستمدار باشد، یک تاجر است. او نه زبان سیاست که زبان تجارت را خوب می‌فهمد. بنابراین اگر تهدیدهای مالی جدی علیه او مطرح شود، باید انتظار داشت که خیلی زود از مواضع خود عقب‌نشینی کند. این بهترین راه برای آن است که روسیه، اروپا و چین، قدرت خود را به رخ ایالات متحده کشیده و جلوی تک‌روی‌های دونالد ترامپ بایستند و مانع شوند که او، نه فقط ایران بلکه همه دولت‌ها را تحت تاثیر تصمیمات اشتباه خود قرار دهد.