محرم و عاشورا در ملل مختلف(1)
میزان 18, 1395 17:24 Asia/Kabul
برنامه"محرم و عاشورا در ملل مختلف" مجموعه ای است که در 40 قسمت تهیه شده و به بررسی آیین های عزاداری در ماه محرم میان کشورهای محتلف جهان می پردازد.
محرم نخستین ماه از سال هجری قمری است که «شهرالحرام» و «محرم الحرام» نیز خوانده می شود. این ماه را برای آن محرم گفته اند که اعراب در این ماه جنگ کردن را حرام می دانستند، اما واقعه کربلا در همین ماه رقم خورد. امام رضا (ع) از نوادگان پیامبر گرامی اسلام در باره این ماه فرموده اند:
«در جاهلیت، حرمت این ماه نگه داشته می شد و در آن نمی جنگیدند، ولی در این ماه خون های ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه ها را آتش زدند و غارت کردند و حرمت پیامبر (ص) را در باره ذریه اش رعایت نکردند.»
ماه محرم، یادآور حادثه کربلا و عاشوراست و از آنجا که عاشورا وسعتی به گستره کره زمین دارد، در جای جای این کره خاکی با فرا رسیدن ماه محرم، پیروان و شیفتگان امام حسین (ع)با دل هایی مالامال از غم و اندوه، در رثای شهادت آن حضرت مجالس عزاداری را بر پا می کنند.
همواره این سوال در اذهان مطرح می شود که چرا نه تنها غبار زمان باعث فراموشی این واقعه غم انگیز نشده بلکه خاطره این تراژدی عظیم مذهبی، روز به روز در اذهان شیعیان و محبان خاندان ائمه اطهار (ع) زنده تر و داغ آن تازه تر از گذشته شده است؟ این موضوع هر انسان صاحب اندیشه را به فکر وامی دارد تا در شخصیت وجودی امام حسین (ع) و فلسفه قیام عاشورا مروری دوباره داشته باشد و حقیقت این حرکت و جریان که هنوز پس از سال ها رنگ کهنگی به خود نگرفته است را جستجو کند.
*************************
فرهنگ شیعی متأثر از قیام عاشوراست و با شهادت طلبی و عزاداری برای امام حسین (ع) عجین شده است، به گونه ای که عزاداری، نمادی از احیای ارزش های متعالی انسانی به شمار می رود، ارزش هایی که امام حسین و یارانش جان بر سر آن نهاده اند. از همین روست که پیام های این واقعه عظیم، ابعاد زندگی فردی و اجتماعی شیعیان را تحت تاثیر قرار داده است، تا آنجاکه شاید بتوان ادعا کرد در میان آیین های معنوی بویژه سوگواره ها که در نقاط مختلف جهان توسط شیعیان اجرا می شود، فرهنگ عاشورایی، فراگیرترین و ژرف ترین و متنوع ترین آیین هاست. با توجه به وسعت و اهمیت آیین های عزاداری ماه محرم در میان ملل گوناگون مناسب دیدیم در این مجموعه برنامه، معرف گوشه هایی از آیین های عزاداری ماه محرم در اقصی نقاط جهان باشیم. امیدواریم راز جامعیت اسلام در کربلا درک شود و بر اساس آن تفسیری صحیح از این حادثه ارائه شود. شهید مطهری استاد بزرگوار می فرماید:
حادثه عاشورا دو صفحه سفید و نورانی و تاریک و ظلمانی را در بر دارد. در یک نگاه فقط ظلم و جنایت دیده می شود که هیچ چیزی غیر از گریه، زاری و مرثیه نمی طلبد، اما اگر صفحه نورانی آن مطالعه شود، قهرمان این صفحه، حسین و اهل بیت و اصحاب ایشان است. این صفحه دیگر جنایت نیست، بلکه حماسه است، افتخار و نورانیت، تجلی حقیقت، انسانیت و حق پرستی است. اگر صفحه نورانی تاریخ حسینی را هم بخوانیم، آن وقت از جنبه رثایی اش می توانیم استفاده کنیم.
با نزدیک شدن ماه محرم، تمام شهرها و روستاهای ایران و بسیاری از نقاط جهان اسلام آکنده از حزن و اندوه می شود و همه مردم خود را برای مراسم عزاداری این ماه آماده می کنند. آماده سازی مساجد، تکایا و حسینیه ها و سایر مراسم پیشواز در پهنه جهان اسلام با ویژگی های فرهنگی و جغرافیایی متفاوت، در هر منطقه و هر شهر و روستایی، به اشکال مختلف برگزار می شود.
در آماده سازی اماکن مقدس، همه مردم از زن و مرد و پیر و جوان با شور و شوق شرکت می کنند. در آستانه محرم، خیمه ها و چادر های حسینیه ها و تکایا برافراشته و در و دیوار و صحن این اماکن غبارروبی، نظافت و سیاهپوش می شود. بر سر در تکایا بیرق و علم نصب می کنند و صحن حسینیه ها را با فرش های اهدایی و وقفی می پوشانند و فضای این اماکن با چلچراغ ها و لامپ های رنگی و مهتابی نورباران می شود. بانیان عزای حسینی هم آنچه برای ایام محرم و عزاداری نیاز است، تدارک می بینند.
همکاری و مشارکت جمعی، احترام به بزرگتر، الگو دهی به کودکان در قالب تقسیم کار در تکیه، جمع آوری پول و نذورات جهت برپایی تکیه از جمله کارکردهای مراسم استقبال از ماه محرم است. در قسمت بعدی با تاریخچه آیین های ماه محرم در ایران بیشتر آشنا می شویم.
