آیین های محرم و عاشورا در ملل مختلف(20)

برنامه قسمت را به آشنایی با آیین های عزاداری ماه محرم در «هندوستان» اختصاص داده ایم

جمهوری هند (هندوستان)کشوری در جنوب آسیا است و دهلی نو پایتخت آن است. هندوستان از شمال غربی با پاکستان، از شمال با چین، بوتان، نپال و تبت و از شمال شرقی با برمه و بنگلادش همسایه‌است. همچنین هند از غرب با دریای عرب، از شرق با خلیج بنگال، و از جنوب نیز با اقیانوس هند مرز آبی دارد.

مسلمانان که به طور رسمی حدود 15 فیصد و به طور غیررسمی حدود 20 فیصد از جمعیت بیش از یک میلیاردی هند را تشکیل می دهند، بیشتر در دهلی، بنگال غربی و نواحی شمال غربی هند زندگی می‌کنند علاوه بر آن  اکثریت جمعیت  کشمیر را نیز به خود اختصاص داده اند . به این ترتیب هند پس از اندونزی و پاکستان پرشمارترین جمعیت مسلمان جهان را داراست. شیعیان در بین مسلمانان در اقلیت می باشند ولی به دلیل موازنه موجود در قدرت ، رأی جامعه شیعیان در انتخابات عمومی هند با اهمیت محسوب می گردد.

شیعیان هند در ماه‌های محرم و صفر و بویژه در دهه عاشورا با علاقه‌ی وصف نشدنی، برنامه‌های مختلف و ویژه‌ای را برگزار می‌کنند. آنان به منظور برگزاری آیین بزرگداشت ماه محرم، با خانه تکانی و نظافت حسینه‌ها، مساجد و احداث تکیه‌ها و آماده‌سازی مکان‌های عزاداری چند روز قبل از آغاز ماه محرم با شور و هیجان خاصی به استقبال این ماه می‌روند. البته تا سال 1978 میلادی حرکت دستجات عزاداری عاشورا در خیابان‌های هندوستان ممنوع بود اما بعد از این سال، شیعیان اجازه یافتند تا مراسم خود را در معابر عمومی نیز انجام دهند. با توجه به اهمیت حادثه شهادت امام حسین(ع) در بین جامعه مسلمانان هند، دولت هند روز عاشورا را در شمار تعطیلات رسمی هند قرار داده است. همچنین، روزنامه ها و مجلات انگلیسی و اردو زبان هند، به انتشار گزارش ها و مقالاتی در باره عزاداری های مردم و واقعه کربلا می پردازند.

 بانزدیک شدن به ایام محرم، انجمن‌های مختلفی به‌عنوان انجمن ماتم، رهبری و ساماندهی مراسم‌های عزاداری را بر عهده می‌گیرند. در آغاز ماه محرم، عَلَم حضرت عباس (ع) را نصب می کنند. از آن روز، ماه عَزا شروع می شود. در کنار عَلَم حضرت عباس (ع ) عَلَم های دیگری نیز وجود دارند. از ابتدای ماه محرم بسیاری از مسلمانان معتقد و به ویژه شیعیان لباس مشکی برتن می کنند. همچنین کسانی که دور از خانه خودشان به سر می برند، در آغاز ماه محرم به خانه های خودشان برمی گردند و حتی از کشورهای خارجی نیز باز می گردند. هندی ها معتقدند که بایستی در زادگاه خودشان عزاداری کنند.

از اول تا ششم محرم عموما مجالس عزاداری در منازل و یا امام‌باره ها (حسینیه ها) انجام می‌گردد. اما از این روز به بعد دسته جات عزادار بعد از ظهرها به خیابان‌ها آمده و مراسم خود را به صورت راهپیمایی در خیابان انجام می‌دهند. همانند دیگر مناطق شیعه‌نشین جهان در هند نیز چند روزدهه اول محرم هرکدام به نام اهل بیت و یاران امام حسین (علیه السّلام) نام‌گذاری شده است و هر روز به نام خاصی مراسم عزاداری برگزار می‌شود. مجالس عزاداری امام حسین (علیه السّلام) عموما شامل سخنرانی توسط علمای محلی و نیز نوحه خوانی به زبان محلی است.

 شیعیان هند شب عاشورا را نیز همانند شبهای قدر گرامی می‌دارند و تا صبح بیدار می‌مانند و به عزاداری و مرثیه سرایی می‌پردازند. عزاداری روز عاشورا نیز که از بامداد این روز آغاز می‌گردد تا عصر ادامه می‌یابد سینه زنی، زنجیر زنی، از جمله کارهایی است که عزاداران عاشورا در بزرگداشت این روز انجام می‌دهند. در بعضی مناطق در مراسم سینه‌زنی و زنجیرزنی از بعضی سازها همچون طبل و تعدادی ادوات موسیقی محلی نیز هماهنگ با نوای مرثیه استفاده می‌گردد.

یک نوحه هندی بسیار زیبا

در هندوستان در ایام محرم، تعزیه و ضریح، دو بخش مهم از وسایل مراسم و عزاداری را تشکیل می‏ دهند. از روز اول ماه محرم همه عزاخانه ‏ها به وسیله عَلَم و ضریح تزیین می‏ شوند و مجالس سوگواری هر روز در این عزاخانه ‏ها برپا می‏شود و مجالس عمومی ‏تر در «امام باره‏ های»  بزرگ منعقد می‏ گردد. در بعضی از شهرها برهمن ها نیز در ایام محرم و روز اربعین در مجالس عزا شرکت می‏ کنند. در گذشته و تا امروز بسیاری از مهاراجه‏ های هند نیز در مراسم تعزیه شرکت می‏ نمایند.

در روز عاشورا معمولاً شیعیان به حرمت شرایطی که در این روز بر خاندان امام حسین(علیه السّلام) گذشته است از خوردن وآشامیدن پرهیز می‌کنند. بعد از اتمام رسمی مراسم به هنگام عصر روزه نمادین خود را با غذاهای نذری که با عدس و برنج پخته می‌شود افطار می‌کنند که به‌این عمل «فاقه‌شکنی» گفته می‌شود.

در دهلی‌، مراسم ماه محرم‌، خیلی مفصل برگزار می‌شود. همچنین در طول ده روز، در ایالت اوتارپرادش‌، شهرهای مختلف از جمله لکنهو، فیض‌آباد، بنارس و امروهه‌، مراسم عزاداری بسیار مفصلی برگزار می‌شود. در جنوب نیز در شهر حیدرآباد، مرکز ایالت آندراپرادش و در شمال‌، در کشمیر نیز مراسم عزاداری بسیار پرشور برگزار می‌گردد.