درخت منشاء زندگی

روز درختکاری درخت منشاء زندگی

یکی از رسوم زیبایی که در روزهای پایانی فصل زمستان بین مردم ایران رایج است،  رسم درختکاری است. نامگذاری روز  15 حوت/ اسفندماه ( 5 مارس ) به عنوان روز درختکاری سبب شده تا مردم ایران که در این روزها خود را برای استقبال از روزهای پُر طراوت بهاری آماده می کنند با انگیزه بیشتری به کاشت نهال های جوان بپردازند و بهه پاس حق شناسی و شکر کردن نعمت های الهی با دستان خود نهالی را در دل زمین بنشانند تا در سالیان آتی نتیجه آنن را در سرزمین خویش شاهد باشند. به این مناسبت برنامه ویژه ای تهیه شده که در این لحظه تقدیم حضورتان می شود.

درخت از جمله پدیده هایی است که از دیر زمان نزد انسانها گرامی و گویای ژرف ترین خواسته های آنها بوده است؛ از همین روست که  درخت همواره در  اساطیر، دین ها، هنرها و ادبیات تمدنهای گوناگون مورد احترام بوده است. در ادبیات همه ملت ها درخت همیشه سبز، مظهر زندگی ابدی است و درخت برگ ریز، نمایانگر دنیاست که درحال تجدید حیات و باززایی مداوم است و هرسال از مرگ به زندگی دوباره می رسد.

ایرانیان نیز از گذشته های بسیار دور همیشه برای درخت اهمیت خاصی قائل بوده اند. در ایران باستان درختان چنار، نخل و سرو ارزش خاصی داشتند. درخت چنار هم به خاطر سایه گستری و سرسبزی و هم از این جهت که هرساله پوست می اندازد و به گمان مردم تازه و جوان می شود، ارزش بسیاری در فرهنگ ایران زمین داشته است. بسیاری از شرق شناسان مجموعه کاخ های تخت جمشید را به مثابه باغ سنگی زیبایی و یا یک بیشه تصور کرده اند. زیرا در نقش برجسته های آنجا هم به وضوح، درختان نخل و سرو دیده می شود و هم اینکه ستون های کاخها تداعی کننده درختان هستند. اهمیت دادن به درخت، پس از پذیرش دین اسلام از سوی ایرانیان نیز ادامه یافته؛ چرا که دین اسلام با گسترش الگوهای شایسته زندگی، همواره مردم را به کارهای نیک پند میدهد که از آن جمله درختکاری است.

براساس آیات قرآن کریم یکی از مواهب و نعمت‌های خداوند در آخرت و یکی از ویژگی‌های بهشت که در آیات کریمه و روایات  ، بارها به آن اشاره شده ، وجود درخت در آنجاست . پیامبر گرامی  اسلام نیز ضمن آنکه شخصا به کاشت درختان و زراعت اقدام می‌فرمودند ، به نگهداری و حفاظت از این نعمت های الهی تاکید داشتند . روایت است که پیامبر گرامی اسلام ، شکستن شاخه درختان را به شکستن بال فرشتگان تشبیه کرده اند. ایشان حتی در جنگ با دشمنان و اشغال سرزمین آنها نیز به سربازان در زمینه حفاظت از درختان تاکید می فرمودند. در مورد اهمیت درختکاری حضرت محمد ( ص ) فرموده اند که هرگاه روز قیامت فرابرسد و در دست یکی از شما نهالی باشد ، چنانچه به قدر کاشتن آن فرصت باشد، باید آن را بکارد . بسیاری از بزرگان دین نیز به  اهمیت درختکاری تاکید کرده و خود نیز به درختکاری اهتمام ورزیده اند. به عنوان نمونه حضرت علی علیه السلام، امام اول شیعیان در مدینه باغ های خرمای فراوانی احداث فرمودند و بیشتر آنها را در راه خدا وقف کردند.

بر اساس چنین نگرشی امروزه در جمهوری اسلامی ایران  نیز اهمیت درخت و درختکاری مورد تاکید است . اختصاص یک روز در سال به این امر مهم و توجه مسئولان نظام نیز نشانی از این اهمیت است . رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت ایت الله خامنه ای همه ساله در مراسم این روز شرکت و به کاشت نهال اقدام می فرمایند. ایشان در فرمایشات خود همواره  گیاه و درخت را برای هر کشور و مجموعه‌ بشری مایه‌ برکت و آبادانی خوانده و در مورد اهمیت روز درختکاری فرموده اند که  " روز درختکاری که در ایران معمول و باب شده، یکی از روزهای پربرکت در جمهوری اسلامی است، چون درخت و گیاه برای کشور، برای زندگی، برای مردم و برای تنفس یک امر ضروری است."

واقعیت نیز چنین است که از گذشته های دور تا عصر حاضر، درختان نقش اساسی در زندگی همه موجودات زنده داشته و دارند. از جمله مهمترین فواید درختان تولید اکسیژن است . درختان با جذب مونوکسید کربن و دی اکسید کربن و تبدیل آن به اکسیژن ، نقش مهمی در زندگی همه موجودات زنده دارند . تحقیقات انجام شده نشان داده است که در حال حاضر حدود 60 درصد اکسیژن مورد نیاز ساکنان کره زمین را درختان تامین می کنند. بر اساس این پژوهش ها یک درخت حدود 25 تا 30 کیلو گرم اکسیژن در سال تولید می کند و فضایی به وسعت یک هکتار درختکاری می تواند 5/2 تن اکسیژن را در سال به اتمسفر وارد کند که این میزان تامین کننده اکسیژن مورد نیاز 10 نفر در در طول سال است . ارزش اقتصادی این مقدار اکسیزن تولیدی نیز قابل توجه است .

یافته‌های علمی دانشمندان انجمن جنگلداری ژاپن نشان داده است  که هر مترمربع برگ درخت در شبانه روز 5 واحد اکسیژن تولید می‌کند که یک دلار ارزش دارد. براین اساس، یک درخت 5 ساله به‌طور تقریبی در شبانه روز 140 واحد اکسیژن تولید می‌کند و در مجموع ارزش اکسیژن تولید شده آن در یک سال 10 هزار دلار است.یک درخت 20 ساله 120 هزار دلار اکسیژن در سال و یک درخت 50‌ساله تنومند سالانه 6 میلیون دلار اکسیژن تولید می‌کند و  این فقط یکی از ارزش‌های اکولوژیکی درختان است که برای اغلب مردم و مسئولان نقاط مختلف جهان ناشناخته است . این عدم آگاهی سبب شده است که در بسیاری از نقاط دنیا ناآگاهان به آسانی به قطع درختان اقدام کنند ؛ این در حالی است که کارشناسان منابع طبیعی و محیط ‌زیست همواره تاکید می‌کنند که نمی‌توان یک درخت 150‌ ساله را قطع کرد و با کاشت 10‌ یا 20‌ درخت آن را جبران کرد.

درختان علاوه بر مقدار قابل توجهی اکسیژن که به جو وارد می کنند ، از طریق جذب تشعشعات خورشید و پدیده تبخیر و تعرق ،باعث کاهش انرژی گرمایی محیط می شوند . از دیگر ویژگی های درخت این است که خاک را حفظ می کند، این موجود زنده و حیات بخش با ریشه دواندن در خاک و جذب رطوبت، مانع از فرسایش آن در برابر عواملی همچون باد، گرما و سرما می شود. هر هکتار درخت همچنین می تواند  هفت ونیم تن ریزگرد را جذب کند ، پدیده ای که امروزه گریبانگیر بسیاری از شهرهای جهان به ویژه منطقه خاورمیانه شده است. به نظر کارشناسان درختکاری راهکاری برای کاهش این نوع آلودگی است. کاشت درختان همچنین می تواند در کاهش آلودگی صوتی نیز موثر باشد .

درختان می توانند مانند یک سپر محافظ ، امواج صوتی را در مقیاس قابل توجهی کم ‌کنند. براساس تحقیقات انجام شده، استفاده و طراحی درست از درختان، می تواند تا حدود 50 درصد آلودگی صوتی را که ازسوی انسان تولید می‌شود، کم ‌کند. امروزه بررسی‌های دانشمندان علم محیط زیست همچنین نشان داده است  که درختانی مانند گردو، کاج، نراد، بلوط، فندق، سروکوهی، اکالیپتوس، بید، افرا، زبان گنجشک از خود ماده‌ای به نام "فیتونسید" در فضا رها می‌سازند که بسیاری از باکتری‌ها و قارچ‌های تک سلولی و برخی از حشرات ریز را به طور طبیعی از بین می برد . در عین حال تولید چنین موادی توسط درختان بر روی انسان اثر فرح بخشی دارد. دانشمندان پی برده‌اند که درختان به سبب رهاسازی ماده فیتونسید می‌توانند تعادل بین دو نیمکره مغز را به خوبی برقرار ساخته و حالت طبیعی و آرام بخشی را به انسان بدهند .  

علاوه بر همه اینها  درخت موجود بی مانندی است که تمام اجزای آن مورد بهره برداری قرار می گیرد . انسان  از دیرباز برای امرار معاش و همچنین ساخت ابزار مورد نیاز خود به درخت وابسته بوده است . حتی امروز نیز انسان ،  بسیاری از مایحتاج خود را از چوب درختان تامین می کند. بنابراین می توان گفت درخت از نعمت های ارزشمند خداوند است و هرکجا درخت باشد، آب، آبادانی و زندگی وجود دارد . توجه به این موضوع سبب شده است تا بسیاری از کشورهای جهان برای پاسداشت این نعمت خداوندی و تشویق مردم به کاشتن نهال و درخت، روزی را به موضوع درختکاری اختصاص دهند. البته نامگذاری چنین روزی در کشورهای مختلف بر پایه نوع آب و هوای هر کشور تفاوت دارد، اما آنچه در میان تمامی ساکنان این کره خاکی مشترک است ، تلاش در مسیر حفظ محیط زیست و گسترش طبیعت است.