اسلام و کرامت انسانی (3)
اسد 24, 1395 15:24 Asia/Kabul
"ای مردم ، ما شما را از یک مرد و یک زن ( آدم و حوّا ) آفریدیم;( بنابراین هیچ تیره و قبیله ای در آفرینش بر دیگری برتری ندارد); و شما را به صورت تیره ها و قبایل مختلف قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (نه آن که به نژادپرستی روی آورید); به یقین گرامی ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست . (خداست که معیار برتری انسان ها را معین می کند ، چرا که او به حقایق امور دانا و آگاه است .)" (سوره حجرات ، آیه 13)
خداوند علاوه بر اعطای شرافت و کرامت به انسان ، به او "اراده" داد تا به کمک استعداد و توانایی ذاتی خود ، با کسب فضایل اخلاقی به بالاترین درجه کمال، عزت و شرافت برسد. از همین رو علیرغم اینکه همه انسان ها از حیث کرامت ذاتی برابرند، اما با عملکردهای متفاوت ، درجات مختلفی داشته و برخی بر برخی دیگر برتری پیدا می کنند. بر اساس آموزه های اسلامی مهمترین عامل برتری انسان ها تقوا است. خداوند در این باره در آیه 13 سوره حجرات می فرماید:" یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ./ ای مردم ، ما شما را از یک مرد و یک زن ( آدم و حوّا ) آفریدیم;( بنابراین هیچ تیره و قبیله ای در آفرینش بر دیگری برتری ندارد); و شما را به صورت تیره ها و قبایل مختلف قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (نه آن که به نژادپرستی روی آورید); به یقین گرامی ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست . (خداست که معیار برتری انسان ها را معین می کند ، چرا که او به حقایق امور دانا و آگاه است .)"
از دقت و تأمّل در این آیه، روشن می شود که همه انسان ها صرف نظر از نژاد، زبان، رنگ پوست و جنسیت ، دارای کرامت اند. اما آنچه نزد خداوند سبب برتری انسان ها در جهان آخرت نسبت به یکدیگر می شود، تقوا و دوری از آلودگی ها و عوامل تباه کنندۀ این کرامت ذاتی انسان است.
علامه جعفری(ره) ، فیلسوف و عالم بزرگ جهان اسلام ، برای کرامت درجاتی را مطرح کرده است. بر اساس نظریه ایشان، پایین ترین درجه کرامت، همان کرامتی است که انسان به عنوان یک انسان یعنی اشرف مخلوقات متولد می شود. درجه بعدی کرامت با رشد نسبی ، هنگامی است که انسان زندگی خود را بر مبنای اصول و قوانینی قرار داده، و هماهنگی با زندگی سایر انسانها را پذیرفته است. چنین انسانی برای با دوری از خودمحوری ، و با مراعات حال دیگران، در درون خود احساس تعهد می نماید. امام حسین (ع) در روز عاشورا خطاب به لشکریان سپاه دشمن این درجه از کرامت انسانی را گوشزد کرده و می فرماید: "اگر اعتقاد دینی ندارید و از روز آخرت نمی هراسید، لااقل آزاده باشید." یعنی به عنوان یک انسان به اصل عدم تعدّی در جنگ به زنان و کودکان که مورد قبول و تعهّد همگان است، وفادار باشید. اما عالی ترین درجه کرامت متعلق به انسان های باتقوا است. رعایت تقوا در زندگی باعث نورانیت عقل و تقویت اراده می شود و انسان باتقوا به مرحله دانایی عقلانی و توانایی ارادی می رسد و در این مرحله است که انسان به کرامت بالاتری دست پیدا می کند.
