فناوری و اطلاعات گامی به سوی توسعه جوامع

هولین ژائو ، دبیرکل اتحادیه جهانی مخابرات، به مناسبت روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعاتی ، در پیامی ، شعار انتخابی امسال را «داده های بزرگ برای اثرآفرینی بزرگ » "Big Data for Big Impact" عنوان کرد.

 17 می (27 ثور)، روز جهانی جامعه اطلاعاتی و مخابرات است. اتحادیه جهانی مخابرات هر سال، با انتخاب یک شعار راهبردی، این روز را گرامی می دارد و تمامی کشورهای عضو این اتحادیه برپایه این شعار، برنامه های یک ساله خود را در حوزه ارتقای آگاهی در زمینه اینترنت و تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی (ICT)  تعیین می کنند.

اتحادیه‌ی بین‌المللی مخابرات – ITU – از قدیمی‌ترین سازمان‌های بین‌المللی است که در ۱۷ می سال ۱۸۶۵ فعالیت خود را آغاز کرد. علیرغم قدیمی بودن این تشکل، ITU اتحادیه‌ای ماهیتا جوان است و توسعه‌یافته‌ترین بخش مخابرات جهانی به شمار می آید. ۲۷ثور(۱۷ ماه مه) هر سال براساس مصوبه‌ی مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی جامعه اطلاعاتی انتخاب شده است و هر سال مسائل و شعارهایی را برای اجرای سیاست‌ها و توسعه‌ی اهداف ارتباطی در سطح جهان مطرح می‌کند.

در ایران نیز روز ۲۷ ثور که پیش از این روز جهانی ارتباطات نام داشت ، به روز ارتباطات و روابط عمومی تغییر نام یافته است. این اقدام از جمله برنامه‌های دولت برای گسترش حوزه‌ی برنامه‌های روابط عمومی‌ در ایران است و از این پس، این روز به عنوان " روز ارتباطات و روابط عمومی‌" در تقویم‌ها و مناسبت‌های ایران به مناسبت‌های فعلی افزوده  و در تقویم رسمی‌ درج خواهد شد.

در چنین روزی در سال ۱۸۶۵،  نمایندگان بیست کشور جهان گرد هم نشستند تا اولین قوانین فراملی ارتباطات را که در آن زمان در پیشرفته‌ترین شکل ، محدود به تلگراف بود ، تدوین کنند. نتیجه‌ این گردهمایی ، تشکیل «اتحادیه بین‌المللی تلگراف» و اختصاص روز هفدهم مه به این مناسبت بود . صد و چهل سال پس از آن ، در سال ۲۰۰۵ و بعد از«اجلاس جهانی جامعه اطلاعات» در تونس ، سازمان ملل متحدد قطعنامه‌ای صادر کرد که به موجب آن ، روز ۱۷ مه به عنوان روز جهانی «ارتباطات و  فن آوری  اطلاعاتی » نام نهاده شد.

هرسال در این روز ، نمایندگان کشورهای شرکت‌کننده در «اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی»، در شهر ژنو گردهم می‌آیند تا درباره‌ اهداف تعیین‌شده در بیانیه اجلاس و میزان پیشرفت و راهکارهای تازه‌ کشورها به تبادل‌نظر بپردازند. هدف این روز، ارتقای آگاهی در زمینه اینترنت و تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی (ICT) است و اینکه امکانات اینترنت و این نوع تکنولوژی‌ها باید در خدمت جوامع و اقتصاد‌ها قرار گیرد و شکاف دیجیتال از بین برود . به بیان دیگر، مهم‌ترین هدف این  اجلاس ، تلاش منسجم برای دسترسی بیشتر انسان‌ها از هر گوشه‌ی جهان به منابع اطلاعاتی و گردش آزاد اطلاعات است.

اشاره کردیم که هولین ژائو(Houlin Zhao) دبیرکل اتحادیه جهانی مخابرات، به مناسبت روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعاتی، در پیامی، شعار انتخابی امسال را «داده های بزرگ برای اثرآفرینی بزرگ » ("Big Data for Big Impact,"  ) عنوان کرد.

در متن پیام وی به مناسبت روز جهانی مخابرات و جامعه اطلاعاتی، آمده است با توجه به موضوع در نظر گرفته شده امسال برای این روز جهانی ،  قدرت داده های بزرگ فرصتی برای تبدیل حجم بی سابقه ای از داده ها به اطلاعات است که جوامع را  به سوی توسعه هدایت می کند.  با تجزیه و تحلیل داده ها و تصمیم گیری در سطوح ملی ، منطقه ای و بین المللی، به اجرای اهداف توسعه پایدار تا سال 2030 کمک می کند.

زمانی که یادگیری به صورت بهتری شکل می گیرد، فرصت های زیادی تحقق می یابد و با مهار داده های بزرگ و درک تاثیر این داده ها ، می توان به سمت داشتن جهانی خوب حرکت کرد . فعالیت های انجام شده توسط عضویت در  ITU به ایجاد این حرکت کمک خواهد کرد تا بر بستر داده های بزرگ در مقیاس جهانی و برای به دست گرفتن فرصت های جدید برای مقابله با چالش های توسعه ، گام برداریم.

شاید تا همین‌ چند سال‌ قبل‌، بزرگداشت‌ روز جهانی‌ ارتباطات‌ بدان‌ حد که‌ امروز پر اهمیت‌ شمرده‌ می‌شود مهم‌ نبود و آن‌ قدر که‌ امروز نقش‌ استراتژیک دارد ، حساس‌ به‌ نظر نمی‌ رسید زیرا ارتباطات‌ و شبکه‌های‌ ارتباطی‌ ، در آن سالها هنوز به اندازه امروز در جامعه‌ و زندگی‌ ما رسوخ‌ نکرده‌ بود.

امروزه اهمیت و ضرورت ارتباطات برای همگان ، مشخص و آشکار است. از اختراع تلفن در سال  1876 و پس از آن ظهور ماهواره های ارتباطی در سراسر جهان در سال 1975 و نهایتا ورود اینترنت در دهه 60 میلادی ، دنیا با تحول عظیمی در عرصه ارتباطات مواجه شد.  ابزار ارتباطی و دنیای ارتباطات،  اکنون فقط یک وسیله برای سرگرمی و ارتباط با افرادی که دوستشان داریم و یا رفع نیازهای ضروری ارتباطی در زندگی روزمره نیست ، بلکه صنعتی است که روز به روز گستره بیشتری می‌یابد و نقش مهم‌تری را در زندگی ما و از جمله توسعه جوامع و حرکت به سمت توسعه پایدار ایفا می‌کند. امروزه ابزار ارتباطی، به وسیله‌ای برای آموزش و تحقق توسعه تبدیل شده‌اند. بسیار شاهدیم که در کارزارهای مختلف مردمی ، برای معرفی و جذب حمایت از فعالیت ها ، از ابزار ارتباطات استفاده می شود.

ارتباطات‌ به‌ ویژه‌ از جنس‌ الکترونیکی‌ ، به‌ بخش‌ لاینفک زندگی‌ بشر در حوزه‌های‌ مختلف‌ تبدیل‌ شده‌ و بخش‌ قابل‌ توجهی‌ از مردم‌ جهان را به خود مشغول کرده است . این‌ که‌ مردم‌ بتوانند هر روز صبح‌ از اهم‌ اخبار دنیا که‌ با نگاه‌های‌ متفاوت‌ از سراسر جهان‌ منتشر می‌ شود ، با کمترین‌ هزینه‌ و صرف‌ وقت‌ آگاه‌ شوند و نقد هر کدام‌ را نیز مشاهده‌ کنند و خود نیز اگر نقدی‌ بر تحولات جهانی دارند ، آن‌ را به‌ راحتی‌ و با کمترین‌ هزینه‌ به‌ گوش‌ جهانیان‌ برسانند ، مدیون‌ وجود ارتباطات‌ به ویژه از نوع‌ الکترونیکی‌ آن‌ است‌. این‌ که‌ مردم‌ عادی‌ بتوانند حکومت‌ها و دولتمردان‌ خود را با سهل‌ترین‌ و امن‌ترین‌ روش‌ها به‌ نقد بکشانند و در جایگاه یک ناظر ، در تصمیم‌گیری‌های‌ کشور نقش‌ مستقیم‌  یا غیرمستقیم ایفا کنند یکی‌ از مزایای‌ وجود ارتباطات‌ است‌ . ارتباطات‌ قادر است‌ زمینه مشارکت‌ بیشتر آحاد جامعه‌ را در ساختن‌ کشور و کمک‌ به‌ دولت‌ها برای رفع کاستی ها و یا اتخاذ بهترین‌ تصمیم‌ها ، فراهم کند و خرد جمعی‌ و مشارکت‌ گروهی‌ را به‌ ارمغان‌ بیاورد.

همکاریهای بین المللی ، نقش ارتباطات را در جامعه جهانی بسیار برجسته ساخته است .  مخابرات اکنون ، عامل زیر بنایی توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تلقی می شود و دست راست تمدن لقب گرفته است . به همین دلیل  میزان توسعه ملی براساس توسعه ی ارتباطات مخابراتی در هر کشور ، ارزیابی می شود. هدف ارتباطات مخابراتی این است که در مناسب ترین شرایط اقتصادی ، مسافرتهای زاید را حذف  کند ، مراجعات مردم را به سازمانهای دولتی کاهش دهد و ضمن برقراری ارتباط  ، موجب صرفه جویی در وقت و هزینه های جامعه  شود.

از سوی دیگر ضرورت استفاده از شبکه های علمی و تحقیقاتی جهانی برای بسیاری از دانش پژوهان دراکثررشته ها ، قطعی وروشن است . آنچه موجب کارآیی ، بهره مندی و سرعت چنین شبکه هائی می شود، توانایی روز افزون ارتباطات مخابراتی است که به یاری رایانه ها شتافته و آنها را به ابزاری برای جست و جو، جمع آوری، دسته بندی  تجزیه و تحلیل و انتقال حجم بالای اطلاعات تبدیل کرده است.

علاوه بر این، سهولت دسترسی به خدمات اطلاعاتی جدید و گسترده و ایجاد امکان ارتباط با سایر محققان نیز به طور مداوم، بر مطلوبیت این ابزار در محیط های علمی و تحقیقاتی افزوده است. با تکنولوژی پیشرفته مخابراتی، می توان به جریان جاری و آینده ی توسعه اطلاعات متصل شد.

صنعت فناوری اطلاعات وارتباطات ، یکی از سودآورترین و موفق ترین فعالیت‌ ها است و انقلابی درشیوه ارتباطی جهانیان ایجاد کرده است. وجود مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اصلاحات مقرراتی پویای دولت‌ها ، استانداردهای بین المللی ، نوآوری‌های صنعتی و سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی و خدمات جدید ، میلیاردها نفر را درمدت کوتاهی وارد جامعه اطلاعاتی کرده است.

اطلاعات و ارتباطات در جامعه فراصنعتی کنونی ، معیار اصلی توسـعه و پیشـرفت اقتصـادی و صـنعتی محسـوب مـی شود . امروزه ، نقش تکنولوژیهای نوین اطلاعـات و ارتباطـات در توسـعه علمـی و تحقیقـاتی کشورها ، بـر کسی پوشـیده نیست. در این زمینه، رابطه  میان "اطلاعات" و "ارتباطات" از اهمیت خاصی برخوردار است .  بر اثر پیوند اطلاعات و ارتباطات با یکـدیگر، اطلاعات – این ماده خام و گرانبهای قرن حاضـر – در قالـب نظامهـای اطلاعـاتی و ارتبـاطی قابـل در دسترس اسـت. از اینرو سیاستگذاری و برنامه ریزی برای توسعه تحقیقاتی و علمی  جوامع ، بایـد به موازات توسـعه اطلاعـات و ارتباطـات انجام شود . همچنین برای همکاریهای ملّی و بین المللی در قالب نظم نوین اطلاعاتی و ارتبـاطی ، بایـد از جریـان یکسـویه اطلاعات و نظام انحصار طلب  حاکم بر جهان کنونی ، دوری جست .  در اختیار داشتن انحصاری اطلاعات و رسـانه هـای جمعـی ، به معنای برخورداری از  قدرت عظیمی است  که اگر به آن توجه نکنیم ، به جای آنکه این نظم نوین در خـدمت بشـر قـرار گـیرد ، چه بسا که بشر را به اسارت نظام سلطه در آورد.